Грамадства44

«Ну дзе ж я мог сустрэць класнага кіраўніка? У камеры магілёўскага СІЗА! А затрымалі яго праз наш чат выпускнікоў»

Гісторыя жыхара Магілёва Дзяніса Котава — гэта яскравы прыклад таго, як сілавікі знаходзяць новых ахвяр праз чужыя тэлефоны і нявыдаленыя праз сентыментальнасць фотаздымкі.

Дзяніс Котаў. Тут і далей фота з архіву героя

«Байсол» абвясціў збор сродкаў для Дзяніса Котава.

Дзяніс Котаў адпрацаваў на беларускай чыгунцы 21 год. Але больш за ўсё яму запомнілася 8 студзеня 2024 года. Тады працоўны дзень скончыўся нечакана: спачатку раптоўна знік калега Дзяніса, а праз дзве гадзіны і яго самога паклікалі «на размову» кадэбісты. Ён кажа, што гэта стала шокам — столькі ж часу пасля выбараў прайшло.

— На маім тэлефоне знайшлі чат-бот «Народнае апытанне», які прызналі экстрэмісцкім.

Пасля гэтага Дзяніс трапіў у ІЧУ разам з некаторымі іншымі калегамі. У кагосьці з іх на старонцы ва «Укантакце» знайшлі «экстрэмісцкую» песню, нехта яшчэ задоўга да выбараў пераслаў камусьці артыкул з tut.by… Абсурдны суд па скайпе, падчас якога суддзя не хацеў нічога слухаць, прадказальна скончыўся прысудам 15 сутак.

Згадваючы 2020 год, Дзяніс кажа, што на працы людзі абмяркоўвалі сітуацыю ў краіне, але не вельмі гучна і нейкіх рашучых дзеянняў не прадпрымалі. Так, незадаволеных фальсіфікацыяй хапала, але ж выказваць сваё меркаванне імкнуліся не вельмі гучна, а ўдзел у мітынгах не афішыравалі. Хто хацеў — хадзіў, толькі абавязкова ў вольны ад працы час.

Забягаючы наперад, у 2022 годзе, калі расійскія войскі ўвайшлі ва Украіну (у тым ліку і з тэрыторыі Беларусі), а беларуская чыгунка сыграла ў гэтым сваю злавесную ролю, калектыў таксама абмяркоўваў сітуацыю ўпаўголаса. Але, як кажа Дзяніс, пагаварылі — і разышліся працаваць.

— Я ў 2020 прынцыпова выйшаў з прафсаюзу. Каб пералічыць, колькі чалавек з калектыву, дзе 350 супрацоўнікаў, так зрабіла, хопіць пальцаў на адной руцэ.

Дзяніс лічыць, што менавіта праз тое рашэнне ён і трапіў пад каток рэпрэсій ажно праз тры гады пасля выбараў. Прыкладна праз два гады ў калектыве з'явіўся чалавек, які адказваў «за бяспеку» — а гаворачы простай мовай, быў штатным кадэбэшнікам. Дзяніс памятае толькі ягонае прозвішча — Марозаў. Сярод кіраўніцтва Магілёўскага аддзялення Беларускай чыгункі намеснік дырэктара з такім прозвішчам сапраўды ёсць, а завуць яго Вадзім Эдуардавіч.

— Яму ж трэба было нешта рабіць, паказваць, што ён старанна працуе. Раней ён выклікаў людзей, якія падчас перадвыбарнай кампаніі ставілі подпісы за «не тых» кандыдатаў.

Марозаў мусіў узгадняць усіх, хто хацеў працаўладкавацца, а таксама правяраць на «ідэалагічную добранадзейнасць» калектыў.

— Ён мог спакойна вычапіць любога з вытворчага працэсу, паклікаць да сябе ў кабінет і пачаць правяраць тэлефон ці ноўтбук (калі ў чалавека быў з сабой на працы), працоўныя камп'ютары глядзеў. Калі нешта яму не падабалася, людзей звальнялі ці не працягвалі кантракт, калі надыходзіў час. Гэта жудасна і нелагічна, бо працаваць няма каму. Раней, калі чыгунка была вельмі прыбытковай, чарга стаяла, каб працаўладкавацца сюды. А цяпер маладым спецыялістам прапаноўваюць зарплату 1200 рублёў — максімум! У Магілёве рэальна больш зарабляць, таму з чыгункі людзі і самі бягуць.

Але да гісторыі Дзяніса ўсё ж не было выпадкаў затрыманняў на працоўным месцы. Мужчына жартуе, што для палітычных у ІЧУ створаны ўсе ўмовы для таго, каб перавыхаваць чалавека з «няправільнай палітычнай арыентацыяй».

— Я быў шчыра здзіўлены: камеры перапоўнены, святло гарыць увесь час, ніякіх матрацаў і падушак, пабудкі некалькі разоў за ноч, жудасная антысанітарыя. Калі чуеш, у якіх умовах сядзяць тыя, хто, напрыклад, пабіўся на вуліцы ці жонку збіў, дык дзівішся, што для іх амаль санаторый.

Пакуль мужчына сядзеў суткі, да яго прыходзілі з ГУБАЗіКа — папярэджвалі, што завядуць крымінальную справу, бо ў аднаго з калег адшукалі фота і відэа з пратэстаў у Мінску, на якіх сярод іншых быў і Дзяніс з жонкай.

Той вырашыў іх захоўваць, каб засталася памяць пра 2020 год. У выніку праз тыя матэрыялы пагроза крымінальнай справы павісла над пяццю людзьмі.

Апынуўшыся на свабодзе, Дзяніс пачаў шукаць новую працу, бо з чыгункі яго звольнілі. Не без крыўды кажа, што агульны стаж працы на чыгунцы яго і трох калег, якіх звольнілі разам з ім, складае каля 80 гадоў.

Больш за месяц сілавікі не згадвалі пра мужчыну. Ён нават пачаў думаць, што пранесла. Але 5 сакавіка 2024 года Дзяніса разам з іншымі выклікалі ў ГУБАЗіК — сказалі, быццам трэба падпісаць нейкія паперы. Ён не вельмі хваляваўся — падумаў, можа, нейкую прафілактычную гутарку хочуць правесці. Не складана здагадацца, што ўсё скончылася чарговым затрыманнем. Сярод тых, хто трапіў за краты, была і жонка Дзяніса.

— Скажу шчыра: мая жонка — вельмі далёкі ад палітыкі чалавек. Яна была толькі на адным мітынгу ў сталіцы. Галоўнай яе мэтай паездкі ў Мінск тады было сабраць дзяцей у школу — і толькі потым пайшла разам са мной на пратэст.

У сям'і двое дзяцей, таму калі абаіх бацькоў затрымалі, яны прасілі пракурора адпусціць пад падпіску аб нявыездзе хаця б жонку.

— На што пракурор адказаў: «Пасядзіце і падумайце, што вы нарабілі». Ну вось мы тры з паловай месяцы і думалі, што ж мы такога нарабілі. Хадзілі чуткі, што нашых дзяцей аддадуць апецы, бо бабуля хварэе і быццам не можа імі займацца. Ёй прыйшлося прайсці медыцынскую камісію, нейкія даведкі пра пенсію даць, каб дазволілі пакінуць дзяцей дома.

Больш за тры месяцы Дзяніс і ягоная жонка правялі ў СІЗА ў Магілёве. У камеры мужчына сустрэў свайго класнага кіраўніка, які апынуўся там праз тэлефон Дзяніса.

— Дзе б я яшчэ мог сустрэць свайго класнага кіраўніка, які выпускаў мяне са школы ў 1997 годзе?! Цудоўны чалавек, Аляксандр Іванавіч Зубкоў, працаваў у магілёўскай школе №27. І вось ён трапіў у СІЗА па 367 артыкуле — гэта «паклёп у адносінах да прэзідэнта Беларусі».

Справа ў тым, што прыкладна годзе ў 2014 былыя аднакласнікі Дзяніса стварылі суполку ў вайберы (туды ж запрасілі, канечне, і былога класнага кіраўніка). Там абменьваліся навінамі пра сваё жыццё, віншавалі са святамі…

А ў 2020 годзе абмяркоўвалі сітуацыю ў краіне. І вось класны кіраўнік неяк выказаўся пра Лукашэнку ў гэтай прыватнай суполцы. Менавіта тое паведамленне сілавікі адшукалі, калі тэлефон Дзяніса трапіў у іх рукі.

— Я нават не памятаў, што мы два з паловай гады таму нешта абмяркоўвалі ў той суполцы! Не ведаю, ці ёсць у гэтым мая віна. Абмяркоўваў сітуацыю з класным кіраўніком у камеры. Ён сказаў: «Немагчыма ўсё прадугледзець. Гэта проста збег абставін».

У выніку Дзянісу прысудзілі 2,5 гады хіміі з накіраваннем, а яго жонцы — 2 гады хатняй хіміі. Рашэнне эвакуіравацца было складаным.

— Пасля СІЗА хацелася толькі дыхаць паветрам свабоды. А праз некалькі тыдняў, калі ты ўжо надыхаўся таго паветра, пачынаеш разумець, што ў хуткім часе цябе зноў вернуць за краты. Мне заставалася адсядзець амаль два гады — бо залічылі тыя месяцы з СІЗА. Але я зразумеў, што не хачу выпадаць з жыцця сваіх сыноў на столькі. Аднаму 6 гадоў, ён у першы клас пайшоў. Другому 14, пераходны ўзрост. Я думаў, як складана было б маёй жонцы адной з імі — плюс у яе ж хатняя хімія).

Адзін з фігурантаў той крымінальнай справы абскардзіў прысуд. І вось калі заканчваўся тэрмін апеляцыі, Дзяніс вырашыў з'ехаць з сям'ёй з дапамогай BySol.

— Я добра разумею, што ў новай краіне будзе складана. Але ўсё ж менш складана, чым у беларускай турме.

 Дапамагчы сям'і Дзяніса можна тут.

Каментары4

  • .
    06.09.2024
    > «Немагчыма ўсё прадугледзець. Гэта проста збег абставін»

    Ніякім разам не прэтэнзія да героя артыкула, хутчэй парада чытачам. Бо разумны вучыцца на чужых памылках.
    Сесці і паслядоўна праглядзець усе сацсеткі, чаты, праграмы. Зойме не гадзіну-дзве, зойме менш за 1 дзень цалкам.
    Пачысціць, пры неабходнасці змяніць акаўнты. Захаваць фоткі ў бяспечным месцы.
    Усе інструкцыі ёсць, у тым ліку, на НН.

    Пераконваў знаёмых. Толькі невялікая колькасць пачула. Былі і тыя, што самастойна зрабілі гэта раней.
    Іншыя: хто адкладваў і пачаў чысціць за 3 дні да выезду за мяжу, за дзень да візіту ў КДБ за данаты.
    Шмат хто "разумее, але зараз няма часу".
    Шмат тых, хто жыве як у 2019 годзе.
    ...

    Што рабіць, каб пачулі?
  • Не экстремист, значит не мужик.
    06.09.2024
    В СССР "не служил значит не мужик".
    Теперь в Краіне Памяркоўных: не сидел за экстремизм, значит не мужик.
  • Ганьба
    06.09.2024
    "А я кажу, як быў казаў міне адзін,
    Хто сядзіць у ДОПРы, той сумленны грамадзянін..."

Борт Лукашэнкі з-за тэхнічных праблем вярнуўся ў Мінск без яго16

Борт Лукашэнкі з-за тэхнічных праблем вярнуўся ў Мінск без яго

Усе навіны →
Усе навіны

У Ждановічах затапляе выезд на кальцавую2

Рыгора Азаронка запрасілі працаваць на «Беларусьфільм»16

Даляр абнавіў гадавы максімум1

У Беларусі пачалі збіраць кітайскія мікрааўтобусы раней невядомага нам брэнду. Што за яны і колькі каштуюць4

Пяцёра расіян загінулі пры ўзыходжанні на гару-людажэрку ў Гімалаях19

У пункце пропуску «Беняконі» могуць вырасці чэргі

СК паведаміў пра крымінальную справу на 45 чалавек13

«Мне пастаянна сніцца затрыманне». Гісторыя былой палітзняволенай Наталлі Кукішавай3

«Лаўлю на сабе позіркі людзей сталага ўзросту». Беларуска ў 32 гады наважылася хадзіць з кіем, які быў прапісаны ёй даўно6

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Борт Лукашэнкі з-за тэхнічных праблем вярнуўся ў Мінск без яго16

Борт Лукашэнкі з-за тэхнічных праблем вярнуўся ў Мінск без яго

Галоўнае
Усе навіны →