«Начальнікі бегалі па ўсёй зоне як апараныя». Палітвязень, які выйшаў па памілаванні, расказаў, як гэта было

«Ты напішы, але яно будзе ляжаць у мяне ў сейфе»

Максім расказвае, што прашэнні пра памілаванне ў калоніі — частая рэч. Такія паперы пішуць многія, у тым ліку палітвязні.

«Пішуць хлопцы, збіраюць усе дакументы, ідуць з імі да начальніка атрада, як гэта мусіць адбывацца згодна з правіламі. І вось на гэтым этапе, уласна, увесь лёс памілавання заканчваецца, — кажа ён і дадае, што такія прашэнні рэдка выходзяць «за межы плота». — Там ужо на што хапае фантазіі начальніка атрада, пачынаюць прыдумляць розныя прычыны: няправільна запоўнены дакумент, перапішы, не так пададзеная форма. Афармленне зацягваецца да паўгода. Часам кажуць: «Проста пакуль гэта не працуе. Ты напішы, але яно будзе ляжаць у мяне ў сейфе». Вось і ўсё».

Паводле слоў Максіма, некаторыя зняволеныя пішуць прашэнне з адвакатам. Атрымліваецца дакумент, «вывераны па ўсіх законах, па ўсіх правілах». Але ён звычайна таксама не спрацоўвае. Мужчына кажа, што на такія запыты некаторым прыходзілі адмовы. Але самыя частыя гісторыі — «не выпусціў атраднік», «нехта не падпісаў».

Улетку 2024-га сітуацыя змянілася. Максім сцвярджае, што ў нейкі момант яго з атрада выклікалі ў штаб. Там сядзеў супрацоўнік Генпракуратуры.

— Дадому хочаш? — спытаў сілавік.

— Ну, безумоўна. Што за пытанне? — адказаў палітвязень.

Далей прадстаўнік пракуратуры падаў паперу, у якой прапанаваў распісацца Максіму. У дакуменце было напісана, што гаворка пра памілаванне. Што даслоўна там было напісана, суразмоўца ўжо не памятае. Пры гэтым мужчына кажа, што на яго не ціснулі:

«Гэта не было сфармулявана як загад. Наадварот, сказалі: «Не хочаш — не трэба, ідзі гуляй далей, даседжвай тэрмін».

Яшчэ праз тыдзень Максіма «тузануў» начальнік атрада. Ён даў мужчыну раздрукаваны дакумент, які той перапісаў ад рукі. Гэта быў зварот да Аляксандра Лукашэнкі. У дакуменце былі звесткі самога асуджанага — імя, артыкул і словы «прашу памілавання».

«Па-мойму, там не было прызнання віны, — успамінае мужчына. — Было проста «сваю віну ўсвядоміў», нешта такое. І «ў далейшым абавязуюся весці законапаслухмяны лад жыцця», не парушаць законы».

Унізе было месца — можна было нешта дадаць ад сябе. Максім не стаў нічога пісаць.

«У мяне склалася меркаванне, што гэта ўжо такая фармальнасць, — разважае былы палітвязень. — То-бок проста трэба, каб чалавек паставіў подпіс, і ўсё. А там ужо распыляцца… Яно не ўплывала: наколькі вялікае ты напішаш «палатно» з пакаяннямі. Там проста трэба было зафіксаваць факт, што чалавек звяртаецца».

Паводле слоў мужчыны, ужо потым ён даведаўся, што запыт на дакументы памілаваных (прашэнне, а таксама іншыя паперы) быў з Мінска. Таму ўсё афармлялі тэрмінова.

«Начальнікі атрадаў бегалі па ўсёй зоне як апараныя. Яны не ведалі, што рабіць, бо — як яны сказалі — упершыню такое», — кажа Максім.

«Ніхто да канца не верыў, што я рэальна пайду дадому»

Палітвязень кажа, што спачатку ў яго былі сумневы, пісаць прашэнне ці не. Ён даволі хутка зразумеў: гэта прапанова, ад якой нельга адмовіцца, і другога такога шанцу можа не быць.

«Гэта тое месца, у якім лепш не затрымлівацца нават лішні дзень, — тлумачыць суразмоўца. — Асноўная думка была: адсюль трэба выбірацца. Тым больш пакуль ты яшчэ неяк застаешся чалавекам, пакуль цябе яшчэ не зламалі, не перамалолі».

Максім кажа, што ў момант пытання, ці хоча ён дадому, «як п’яны стаяў», здавалася, што гэта адбываецца не з ім. Пасля падпісання першага дакумента палітвязень не спаў дзве ночы. Ён баяўся: раптам гэта нечы злосны жарт?

«Я да апошняга дня сумняваўся: можа, гэта нейкі прыкол ці нейкія гульні? Ніхто да канца не верыў, што я рэальна пайду дадому», — успамінае мужчына.

Навіна, што Максім хутка вызваліцца па памілаванні, распаўсюдзілася сярод іншых зняволеных. Рэакцыі былі розныя.

«Віншавалі, вядома. Усе спадзяваліся, што калі-небудзь гэта адбудзецца і з імі», — успамінае суразмоўца.

Паводле слоў Максіма, шмат радасці было ў «гангстараў» — так у калоніі называлі тых, хто сядзіць за забойствы, наркотыкі і па іншых «непалітычных» артыкулах. У нейкі момант у мужчыны адбыўся такі дыялог з кіраўніком іншага атрада.

— Праўда, што ты выходзіш? — удакладніў ён у Максіма.

— Здаецца, так.

— Правільна, няма чаго тут рабіць.

І далей яго пачаў віншаваць увесь атрад — некалькі дзясяткаў чалавек. Кожны падыходзіў, ціснуў руку ці абдымаў: «Дай Бог!», «Дзякуй Богу!». Максім тады звярнуў увагу, што ва ўсіх у гэтым атрадзе былі белыя біркі (гэта нейтральны колер, такія носяць звычайныя зняволеныя, у адрозненне ад жоўтых у «схільных да экстрэмізму» палітычных). Іншыя зняволеныя актыўна цікавіліся, падыходзілі, задавалі пытанні: чаму выбралі менавіта яго? Мужчына і сам не ведае адказу і параўнаў тое, што адбылося, з латарэяй.

Хто і як абраў Максіма для памілавання — невядома. Суразмоўца чуў пра «спісы з Мінска». Была і іншая інфармацыя: са сталіцы перадалі колькасць людзей для вызвалення, а канкрэтныя кандыдатуры выбрала ўжо адміністрацыя ўстановы.

«У шоку былі ўсе — гэта дакладна, — кажа суразмоўца. — Наогул лічылася, што памілаванне — гэта нейкая казка. У зонах, у СІЗА настойліва ходзіць адна чутка: што дзесьці вось-вось будзе пералічвацца дзень у СІЗА за два дні тэрміну ў калоніі. Гэтая казка там ходзіць з вуснаў у вусны. І ўсе чакалі: вось-вось дзень за два палічыцца, і нам скароцяць тэрміны. Але каб пачало працаваць памілаванне — усе думалі, што гэта нейкі цуд. Калі гэта здарылася, усе так глядзелі са здзіўленнем: «Ды ладна, ды не можа быць».

Цяпер адзін дзень у СІЗА лічыцца за паўтара дня ў калоніі.

«Было максімальна мітусліва»

За дзень да планаванага выхаду Максіма выклікалі ў штаб. Там у мужчыны пацікавіліся, куды ён паедзе ў выпадку вызвалення. Ён назваў адрас. А ўжо на наступны дзень яго адпусцілі.

«Гэта было максімальна мітусліва, без нейкіх папярэджанняў, — успамінае суразмоўца. — Да мяне падышоў аператыўнік са словамі: «А ну, пойдзем са мной». Мне падалося, што могуць адправіць у ШІЗА. Але прывялі ў памяшканне, дзе праходзілі тэлефонныя перамовы. «Ведаеш, чаго сюды прыйшлі?» — спытаўся аператыўнік. «Ну, здагадваюся», — сказаў я. «Сёння а 12-й ты выходзіш», — паведаміў ён.

Пасля гэтага Максіму трэба было звязацца са сваякамі і папрасіць, каб яго забралі. Дабрацца дадому самому было нельга: вызваленага былі гатовыя альбо перадаць родным, альбо адвезці з канвоем.

«Ва ўсіх была першая думка: дык, можа, усіх выпускаюць? Пачалі шукаць у інтэрнэце — у інтэрнэце нічога няма», — тлумачыць суразмоўца.

Нейкіх умоваў перад выхадам яму не ставілі.

«Проста сказалі: «Ідзі з Богам», — і ўсё», — кажа ён.

У першую раніцу на волі Максім праспаў да 11-й раніцы, а не да пятай, як у калоніі. Жартуе, што адразу перайшоў да «мірнага жыцця».

«Я разумеў, што ўсё, гэтых гадоў не было. Проста дзесьці я выйшаў, вярнуўся, і я дома, зноў бачу бацькоў, усё працягваецца», — успамінае ён.

Першы час на волі Максіму не хацелася разбірацца, чаму памілавалі менавіта яго. Хаця многія сябры задавалі такое пытанне.

« Не ведаю і ведаць не хачу. Я дома, магу абняць жонку, маму. Я ўбачыў бацькоў, мне тэлефануюць сябры, я магу гаварыць больш за 10 належных хвілін, і ўсё», — расказвае суразмоўца.

Максім тлумачыць, што ў яго было два прынцыповыя моманты за час у калоніі: застацца сабой і нікога не здаць. Ён лічыць, што з задачай справіўся.

«Я з гэтымі пунктамі сеў, я пратрымаўся. Усё, гэта галоўнае. Нешта высвятляць — ды навошта гэта трэба? Для мяне гэты страшны сон скончыўся. Цяпер трэба жыць далей, вось і ўсё», — заключае суразмоўца.

• 29
• 0
• 0
• 2
• 1
• 5
• 0
• 1