Гучна адкрылі ў 2013-м і абвясцілі банкрутам у 2023-м. Кароткая і красамоўная гісторыя Асіповіцкага вагонабудаўнічага завода
Вярхоўны суд Беларусі абвясціў пра завяршэнне спраў аб банкруцтве шэрагу прадпрыемстваў. Банкрутам прызнаны і Асіповіцкі вагонабудаўнічы завод. Эканамісты кажуць, што кароткая гісторыя гэтага завода — яскравы прыклад негаспадарлівасці і марнавання бюджэтных сродкаў, піша «Белсат».
29 сакавіка эканамічны суд Магілёўскай вобласці прызнаў банкрутам закрытае акцыянернае таварыства «Асіповіцкі вагонабудаўнічы завод». Праз два тыдні пасля прыняцця гэтай пастановы інфармацыю распаўсюдзіў Вярхоўны суд.
Амбітныя планы чыноўнікаў, што так і не зрэалізаваліся
Асіповіцкі вагонабудаўнічы завод узнік на базе Асіповіцкага вагоннага дэпо. У 2008 годзе ўрад Беларусі заключыў дамову з расійскай кампаніяй «Гранд Экспрэс» наконт будаўніцтва заводу, што будзе выпускаць чыгуначныя вагоны.
Чыноўнікі пераконвалі, што завод, які каштуе 160 мільёнаў даляраў, зможа выпускаць 2,5 тысячы грузавых вагонаў і 2 тысячы танк-кантэйнераў за год. У 2011-м Еўразійскі банк развіцця выдаў крэдыт на 63,5 мільёна даляраў пад гарантыю ўрада Беларусі.
Будаўніцтва завода скончылі ў 2013 годзе.
Але заяўленай колькасці вагонаў завод ніколі не выпускаў. Ужо ў 2016 годзе Эканамічны суд распачаў вядзенне ў справе вагоннага завода аб эканамічнай неплатаздольнасці.
Такім чынам, меней чым 10-гадовая гісторыя прадпрыемства, якое, меркавалася, будзе прыбытковым, завяршылася банкруцтвам і стратамі. Генпракуратура ад імя Беларускай чыгункі звярнулася ў суд з пазовам да былых уладальнікаў і кіраўнікоў АВЗ.
Пацярпелы бок патрабуе 23 мільёны еўра і 16,2 мільёна рублёў. Страты цяпер мусіць кампенсаваць Мінфін, а значыць, беларускія падаткаплатнікі.
Беларускія ўлады абвінавацілі ў тым, што завод стаў банкрутам, топ-менеджараў, але да адказнасці ніхто з кіраўніцтва завода не быў прыцягнуты.
Калі зважаць, як прымаюць пастановы ў Беларусі, выпадак з Асіповіцкім заводам — класічная сітуацыя, распавядае ў размове з «Белсатам» Яраслаў Кот, дарадца Асацыяцыі беларускага бізнэсу за мяжой. Загады паступаюць зверху, няма самастойнага прыняцця пастаноў і, адпаведна, адказнасці.
«Тут увогуле два віды праблем. Першая — некампетэнтныя кіраўнікі, якія не здольныя ацаніць і ўзгадняюць нейкімі карумпаванымі спосабамі розныя захады. А па-другое — гэта ўсё частка схем дзеля вывядзення грошай з бюджэту. Яны атрымліваюць датацыю на развіццё, грошы дзеляць і выводзяць», — кажа эканаміст.
Паводле эксперта, стварэнне вагонаў — гэта не бізнэс накшталт харчовага. Рынак гэтай прадукцыяй даволі хутка напаўняецца, і попыт на яе падае. Калі стварылі ды прадалі 2 тысячы вагонаў, і яны працуюць — трэба шукаць новыя рынкі збыту. А ва ўмовах санкцый гэта стала складаным, кажа Яраслаў Кот.
У краінах СНД няма інстытута рэпутацыі, а існуе інстытут сувязяў, што ёсць карупцыяй. Увогуле, стварыць нескладана, а вось прадаць — гэта сапраўды праблема. Захоўванне на складах таксама патрабуе шмат сродкаў, часам лепей проста прадаць нават танней, чым захоўваць.
Вінаватыя чыноўнікі, але да адказнасці іх не прыцягнулі
Суразмоўца «Белсата» кажа, што ў сітуацыі з прадпрыемствам віна цалкам на плячах чыноўнікаў, якія проста не мусілі прымаць удзелу ў такіх рэчах.
«Прычым тут чыноўнікі? Яны даюць гарантыі ад імя дзяржавы, але ў іх няма кампетэнцыі, няма экспертызы. Ніхто з іх ніколі не займаўся бізнэсам, тым больш, у СНД дзяржаўныя структуры манапалізавалі чыгунку і ніхто фактычна ў СНД не ўяўляе, як працуе чыгуначны бізнэс. На Захадзе існуюць прыватныя кампаніі, якія набываюць частку чыгункі, маюць свае ўчасткі і маршруты. Але гэта рынак і канкурэнцыя. У нас жа гэта проста пытанні чыноўнікаў, сувязяў, вывад сродкаў з бюджэту», — кажа Яраслаў Кот.
Эканаміст дадае, што чыноўнікі ўвогуле не мусяць удзельнічаць у такіх пастановах і не мусяць мець паўнамоцтваў узгаднення і выдавання гарантыяў пры стварэнні прадпрыемстваў.
«Калі ж яны распараджаюцца грашыма з бюджэту, дык на якой падставе яны не пытаюць у нас і даюць гарантыі? І гэта не толькі праблема чыноўнікаў, але і праблема сістэмы», — звяртае ўвагу эканаміст.
Яраслаў Кот зазначае: каб такое не паўтаралася — трэба дэцэнтралізаваць эканоміку. Трэба даць магчымасць менавіта мясцовым уладам прымаць пастановы, а ўлады, у сваю чаргу, мусяць выбірацца. Толькі тады яны будуць працаваць дзеля карысці людзей, у інтарэсах выбарнікаў. Цяпер жа, кажа Яраслаў Кот, чыноўнікі ў Беларусі не ўмеюць дапамагаць людзям. Яны выконваюць загады, спушчаныя зверху.
Каментары