«Песні ад бабы Мані і бабы Валі». Як вакалістка KRIWI захоўвае песні белавежскай вёскі
Вакалістка гуртоў KRIWI і «Джамбібум», этнаспявачка Настасся Хмель захоўвае фальклор маленькай вёскі Залессе, аточанай лясамі і балотамі, і разважае, як не перарваць традыцыю.
Адкрыць «народны голас» можна практычна ў кожнага
Настасся Хмель пераехала ў польскі Кракаў два гады таму. Прычыны — тыя самыя, што ў многіх беларусаў, што мусілі пакінуць Радзіму. Але і ў замежжы яна знайшла сабе занятак, які дазваляе падтрымліваць повязь з Беларуссю — у Кракаве супольна з арганізацыяй Fundacja Autonomia яна ладзіць спеўныя сустрэчы, падчас якіх кожны ахвотны можа навучыцца спяваць народныя песні.
На занятках наведнікі спяваюць разам з аўдыё— ці відэазапісам, калі гэта, прыкладам, матэрыял з фальклорнай экспедыцыі або архіўны матэрыял. Для гэтага абсалютна не абавязкова валодаць нотнай граматай — бабулькі ў вёсках яе таксама не ведалі, а спявалі добра.
Дарэчы, з ліку дзяўчат, якія калісьці проста з цікаўнасці прыйшлі на спеўныя сустрэчы, ужо ўтварыўся сапраўдны мастацкі калектыў — гурт «Лялея». Ён ужо мае ўласную канцэртную праграму і бярэ ўдзел практычна ва ўсіх імпрэзах, якія ладзіць у Кракаве беларуская дыяспара.
Вёска Залессе
«Вёска Залессе — вельмі маленькая, калі мы туды прыехалі ў 2014 годзе, там было літаральна 7 хат. Летам прыязджалі дачнікі, а стала жылі толькі мы і дзве бабулькі, і яны абедзве спявалі! Спявалі і паасобку, і на два галасы. Але для іх стала дзівам, што гэтымі песнямі нехта цікавіцца. Я іх запісвала, вучыла ад іх песні, і яны проста памаладзелі душой!
Бабулькі ўжо сышлі з жыцця, але іхныя песні працягваюць жыццё — у выкананні Настассі Хмель. «Песні з Белавежскай вёсачкі Залессе» — так называецца праграма, якую спявачка нядаўна прэзентавала ў Вільні.
Вось баба Валя — тая любіла такія фальклорныя «жорсткія рамансы». Яна была больш «урбанізаванай»: у час вайны, падлеткам, яе завезлі на працу ў Нямеччыну. Там было мульцікультурнае асяроддзе, бо зганялі на працу ўсіх — і беларусаў, і палякаў, і рускіх, і ўкраінцаў. Усё гэта паўплывала на яе, таму яна, мусіць, і любіла спяваць народныя песні пазнейшага часу — пра няшчаснае каханне. А Баба Маня — тая ад тутэйшых каранёў, любіла больш класічныя народныя песні», — кажа Настасся Хмель.
Спявачцы падабаецца ўсё, пачутае ад бабулек. Але задачу выключна рэтрансляваць іхныя спевы яна не лічыць галоўнай.
Фальклор — гэта жывое, і сёння ён не будзе такім, як 200 год таму
«У старажытнасці спевы былі часткай рытуалаў, якія дапамагалі чалавеку структураваць сваё бачанне свету, з'явы якога ён не да канца разумеў. Ён жыў на вёсцы, дзе плён гаспадаркі шмат у чым залежаў ад прыродных з'яваў, і таму імкнуўся неяк на іх паўплываць — гэтаму прысвечаны ўсе абрады, прыкладам, каляндарнага цыклу. Мы ж — дзеці іншага часу, ды і чыста практычна паўтарыць тое, што было 200 гадоў таму, проста немагчыма. Вось мы ў Кракаве хацелі зладзіць сапраўднае Купалле, і першая праблема, з якой сутыкнуліся, — дзе знайсці месца для вялікага вогнішча…
«Я жыла ў Мінску, і маё школьнае дзяцінства прыпала на 1990-я, гэта быў час беларускага Адраджэння, шмат хто цікавіўся беларушчынай. А я вельмі любіла спяваць, хадзіла на розныя гурткі, у тым ліку і па народных спевах. Потым паступіла на аддзяленне народна-харавых спеваў у Мінскае музычнае вучылішча імя Глінкі. На першым курсе, памятаю, калі нам ставілі запісы бабулек, мы сядзелі і хіхікалі — гэта падавалася несучасным і нецікавым.
Песня як спадарожнік жыцця і гатунак тэрапіі
«Калі я была маладзейшая, мне было ўсё адно, адкуль мае бабулі, дзядулі — ай, як ёсць так і ёсць. З узростам пачынаеш цікавіцца, пачынаеш карані свае шукаць, каб зразумець, куды яны вядуць і адкуль ты ў гэтым свеце. На нашых спеўных сустрэчах мы таксама абмяркоўваем, хто адкуль прыехаў, з якога рэгіёну продкі, спрабуем песні знайсці з тых краёў, каб болей даведацца, хто мы і адкуль наш род»,— распавядае Наста.
Гурт народна-этнічных спеваў пад яе кіраўніцтвам не толькі вывучае беларускі фальклор, але і ладзіць народныя святы. Там фальклорныя песні гучаць зусім іначай, бо ў старажытнасці яны не прызначаліся для канцэртнага выканання. І перанясенне іх у сітуацыю «мы артысты, вы гледачы» — ненатуральнае, кажа спявачка:
І песні былі доўгія, бо ў жыцця быў зусім іншы тэмп. Баба Маня і баба Валя прыгадвалі, што раней спявалі ўвесь час: ішлі ў ягады — спявалі, па каровы — спявалі, ехалі на возе — спявалі. Гэта зараз сеў у машыну і пакаціў. А раней што дапамагала, каб не занудзіцца? Песні!»
«Я харавік паводле адукацыі, і я вельмі люблю, калі шмат людзей спявае разам, — гаворыць Настасся Хмель. — Галоўнае, каб душа прасіла гэтага сугучча. Песня злучае людзей, і зараз, калі шмат беларусаў у выгнанні, дзякуючы народным песням, у нас ёсць свая маленькая Беларусь. Таму я гэтым займаюся. Гэта як гатунак тэрапіі. Гэта тое, што нас трымае».
«Наша Нiва» — бастыён беларушчыны
ПАДТРЫМАЦЬ
Ці здасць Трамп Украіну Расіі? Чаму дэмакраты разгромленыя? Да чаго прывядзе кантроль рэспубліканцаў над выканаўчай і заканадаўчай уладай адначасова?8181
Каментары