Блінкен ацаніў дзеянні Байдэна ва Украіне і расказаў, што будзе з украінска-расійскай мяжой і якія непаразуменні меў з Ізраілем

— Вы прынялі два раннія стратэгічныя рашэнні адносна Украіны. Першае, з-за страху перад прамым канфліктам, заключалася ў абмежаванні выкарыстання Украінай амерыканскай зброі на тэрыторыі Расіі. Другое — падтрымаць наступ Украіны без паралельнага дыпламатычнага трэка, каб паспрабаваць пакласці канец канфлікту. Як вы зараз ацэньваеце гэтыя рашэнні?

— Паколькі мы прадбачылі ўзнікненне канфлікту, нам удалося забяспечыць гатоўнасць не толькі нашага боку, але і саюзнікаў ды партнёраў, а таксама самой Украіны.

Яшчэ да пачатку расійскай агрэсіі, спачатку ў верасні 2021 года, а затым у снежні 2021 года, мы без шырокай агалоскі паставілі Украіне вялікую колькасць зброі, каб упэўніцца, што ў іх ёсць усё неабходнае для самаабароны. Сярод яе [зенітна-ракетныя комплексы] Stinger і [пераносныя процітанкавыя ракетныя комплексы] Javelin, якія адыгралі важную ролю ў тым, каб не даць Расіі захапіць Кіеў, захапіць краіну, сцерці яе з твару зямлі і каб адкінуць рускіх назад.

Але, як мне падаецца, важна разумець, што ў розныя моманты часу людзі засяроджваюцца на тым ці іншым тыпе зброі. Напрыклад, танк «Абрамс», ці F-16. І кожны раз нам трэба глядзець не толькі на тое, што мы павінны даць украінцам, але і на тое, ці ведаюць яны, як гэтым карыстацца? Ці змогуць яны абслугоўваць гэтую тэхніку? Ці з'яўляецца гэта часткай паслядоўнага плана? Усе гэтыя рэчы ўлічваліся пры прыняцці намі рашэнняў, што і калі ім даваць.

Што тычыцца дыпламатыі: мы прыклалі выключныя дыпламатычныя намаганні, аб'яднаўшы і захоўваючы падтрымку больш чым 50 краін не толькі ў Еўропе, але і далёка за яе межамі. Я вельмі шмат працаваў у перадваенны перыяд, уключаючы сустрэчы з маім расійскім калегам Сяргеем Лаўровым у Жэневе за некалькі месяцаў да пачатку вайны, спрабуючы знайсці шлях, каб убачыць, ці зможам мы прадухіліць яе.

Мы спрабавалі праверыць дапушчэнне, ці сапраўды гэта звязана з трывогай Расіі адносна сваёй бяспекі, з пагрозай, якая паходзіць ад Украіны, ці з пагрозай з боку НАТА, або гэта звязана з тым, чым насамрэч з'яўляецца сітуацыя — імперскімі амбіцыямі Пуціна і яго імкненнем аднавіць «вялікую Расію», вярнуўшы Украіну пад кантроль Расіі. Але нам трэба было праверыць гэта дапушчэнне. І мы актыўна ўзаемадзейнічалі з Расіяй у дыпламатычным плане.

Калі б з'явілася магчымасць дыпламатычнага ўзаемадзеяння, якое магло б скончыць вайну на справядлівых і трывалых умовах, мы б першымі ёю скарысталіся. На жаль, прынамсі на гэты момант мы не бачым ніякіх прыкмет таго, што Расія сапраўды гатовая да ўзаемадзеяння. Я спадзяюся, што сітуацыя зменіцца.

— Цяпер прыходзіць новая адміністрацыя, і ў яе зусім іншы погляд на канфлікт. У атачэнні абранага прэзідэнта Трампа ёсць людзі, якія вельмі хочуць, каб Украіна саступіла тэрыторыю Расіі. Не было ніякіх паралельных дыпламатычных шляхоў, і зброя, верагодна, будзе вычэрпвацца. Ці лічыце вы, што пакінулі Украіну ў наймацнейшай пазіцыі? Ці былі рэчы, якія вы (адміністрацыя Байдэна — НН) маглі б зрабіць па-іншаму?

— Ну, па-першае, мы захавалі Украіну, што не было само сабой зразумела, бо амбіцыі Пуціна заключаліся ў тым, каб сцерці яе з твару зямлі. Мы спынілі гэта. Пуцін зазнаў няўдачу. Украіна трымаецца. І я лічу, што ў яе ёсць велізарны патэнцыял не толькі для выжывання, але і для росквіту ў будучыні. І гэта залежыць ад рашэнняў, якія прыме будучая адміністрацыя і многія іншыя краіны.

— Ці лічыце вы, што пара скончыць вайну?

— Гэтыя рашэнні павінны прымаць самі ўкраінцы. Ім давядзецца вырашаць, якой будзе іх будучыня і якім шляхам яны хочуць да яе прыйсці. Я не думаю, што тое, дзе на карце будзе праведзена мяжа, прынцыпова зменіць сітуацыю.

— Вы маеце на ўвазе, што тэрыторыі, якія, на вашу думку, кантралюе Расія, трэба будзе аддаць?

— Пытанне не ў аддачы. Пытанне ў тым, што ў бліжэйшай будучыні гэтая мяжа наўрад ці значна зрушыцца. Украіна заўсёды будзе прэтэндаваць на гэтую тэрыторыю. Пытанне ў тым, ці знойдзе яна спосаб пры падтрымцы іншых вярнуць страчаную тэрыторыю?

Малаімаверна, што Пуцін адмовіцца ад сваіх амбіцый. Калі будзе заключана перамір'е, то, на думку Пуціна, яно, хутчэй за ўсё, дасць яму час на адпачынак, перааснашчэнне і паўторную атаку ў нейкі момант у будучыні. Таму, каб любое спыненне агню было сапраўды працяглым, надзвычай важна пераканацца, што Украіна валодае патэнцыялам для стрымлівання далейшай агрэсіі.

І гэта можа быць дасягнута праз НАТА, калі мы накіруем Украіну на шлях да членства ў альянсе, або праз гарантыі бяспекі — абавязацельствы з боку розных краін, якія дадуць зразумець Расіі, што любы новы напад абернецца для яе сур'ёзнымі праблемамі.

— Калі я вас правільна разумею, вы кажаце, што будучыня Украіны больш не будзе залежаць ад яе галоўнага саюзніка — ЗША. Вы лічыце, што цяпер яна ў руках Еўропы?

— Я вельмі спадзяюся — не магу сказаць, што чакаю, але спадзяюся, — што Злучаныя Штаты застануцца такім жа важным саюзнікам для Украіны, якім яны былі да гэтага часу. Таму што, паўтаруся, гаворка ідзе не толькі пра Украіну. Гаворка ніколі не ішла толькі пра Украіну.

— Я хачу закрануць тое, што стала вызначальным крызісам гэтай эпохі — канфлікт у Газе. Вы лічыце, што дзеянні Ізраіля адпавядаюць правілам вядзення вайны?

— Калі гаворка ідзе пра тое, каб папярэдзіць паўтарэнне падзей 7 кастрычніка, я думаю, што мы знаходзімся ў добрай пазіцыі. (…) Ізраіль знішчыў вайсковыя магчымасці ХАМАС. Ён ліквідаваў кіраўніцтва, адказнае за падзеі 7 кастрычніка.

— Нават былы міністр абароны Ізраіля Мошэ Яалон назваў тое, што адбываецца, ваеннымі злачынствамі і этнічнымі чысткамі. Гэта ўнутраная крытыка, а не знешняя. Таму, напэўна, я б паўтарыла пытанне і спытала вас: ці захоўвае Ізраіль правілы вядзення вайны ў Газе?

— Мы, як вы ведаеце, вывучалі і працягваем глыбока вывучаць гэтае пытанне. Мы апублікавалі свае ўласныя справаздачы з нашымі ацэнкамі. Калі гаворка ідзе пра дзеянні Ізраіля, яго права на самаабарону і імкненне зрабіць усё магчымае, каб 7 кастрычніка больш не паўтарылася, мы з самага пачатку казалі, што важна не толькі тое, што робіць Ізраіль, але і як ён гэта робіць.

Падчас самай першай паездкі ў Ізраіль праз пяць дзён пасля 7 кастрычніка я з маёй камандай правёў дзевяць гадзін у штабе ЦАХАЛ у Тэль-Авіве (шэсць паверхаў пад зямлёй), спрачаючыся з ізраільскім урадам, уключаючы прэм’ер-міністра, у тым ліку пра тое, як забяспечыць гуманітарную дапамогу для палесцінцаў у Газе.

Гэтая спрэчка была абумоўлена тым, што ў Ізраілі пасля 7 кастрычніка было грамадства, якое перажывала цяжкую траўму. Гэта не быў толькі прэм’ер-міністр або асобныя лідары Ізраіля. Гэта было грамадства ў цэлым, якое не хацела, каб хаця б адзін палесцінец у Газе атрымаў дапамогу. Я спрачаўся з імі дзевяць гадзін.

Прэзідэнт Байдэн павінен быў прыехаць у Ізраіль праз некалькі дзён. І калі я сутыкнуўся з супрацівам па пытанні гуманітарнай дапамогі, то сказаў прэм’ер-міністру: «Я патэлефаную прэзідэнту і скажу яму, каб ён не прыязджаў, калі вы не дазволіце пачаць паступленне гэтай дапамогі».

Я патэлефанаваў прэзідэнту, каб пераканацца, што ён падтрымлівае гэтую пазіцыю, і ён цалкам пагадзіўся. Мы дасягнулі згоды наконт пачатку дапамогі (…). Мы ўвесь гэты час спрабавалі ўлічыць патрэбы людзей, якія апынуліся пад гэтым жахлівым перакрыжаваным агнём.

І мы маем справу з траўмаваным палесцінскім насельніцтвам. (…) Цяпер Ізраіль дзейнічае ва ўнікальнай сітуацыі, што не вызваляе яго ад адказнасці.

— Але ці выканалі яны гэтыя абавязацельствы?

— Калі гаварыць пра аказанне гуманітарнай дапамогі, то былі перыяды, калі мы не лічылі, што яны робяць дастаткова. Менавіта таму нядаўна мы разам з міністрам абароны [Лойдам] Осцінам настойліва патрабавалі ад іх прыняцця мераў, якія забяспечылі б паступленне большай колькасці дапамогі людзям.

— Недастатковая пастаўка харчовай дапамогі лічыцца ваенным злачынствам. Вы сцвярджаеце, што яны насамрэч не хацелі даваць нават харчовую дапамогу?

— Ёсць вялікая розніца паміж намерам і вынікам дзеянняў, незалежна ад таго, разглядаецца гэта з юрыдычнага пункту гледжання ці па іншым стандарце. Вынікі, якія мы назіралі, былі катастрафічна недастатковымі. Гаворка ідзе пра вынікі ў забеспячэнні людзей неабходнай дапамогай. Таксама як і ў пытанні абароны людзей, я лічу, што меры былі недастатковымі.

(…) 

Перш за ўсё, мы былі і застаёмся прынцыпова адданымі абароне Ізраіля, і, на жаль, ён сутыкаецца з праціўнікамі і ворагамі з усіх бакоў. (…) Гэтая падтрымка жыццёва важная, каб у Ізраіля быў стрымліваючы фактар, каб ён мог абараняцца. І, у сваю чаргу, гэта азначае, што мы не сутыкнёмся з яшчэ больш шырокім канфліктам, які прывядзе да большай колькасці ахвяр і разбуральных наступстваў. Таму так важна падтрымліваць гэтую дапамогу.

Па-другое, мы працягваем верыць, што найбольш хуткі і эфектыўны шлях да трывалага завяршэння канфлікту ў Газе — гэта пагадненне аб спыненні агню, якое дазволіць вярнуць закладнікаў.

• 5
• 4
• 1
• 6
• 1
• 0
• 0
• 0