Čamu Markaŭ nie Sałaŭjoŭ. Čym adroźnivajecca biełaruskaja i rasijskaja prapahanda

Hałoŭnaje — pierasiedzieć niepryjemnaści

Historyk, palityčny ahladalnik Alaksandr Frydman zaŭvažaje, što zvonkaje maŭčańnie biełaruskaj prapahandy ŭ adkaz na rezanansnyja padziei — heta ŭžo tendencyja. Uziać dla prykładu historyju z Viktaram Babarykam, jaki trapiŭ u balnicu i pra stan jakoha praktyčna ničoha nie viadoma ciapier.

«My tak i nie daviedalisia, što ź im zdaryłasia, ci žyvy jon uvohule. Prapahanda pierasiedzieła hetuju temu, jak sprabuje pierasiedzieć niepryjemnuju dla siabie temu z vybucham na čyhuncy ŭ Branskaj vobłaści, dzie mahli paciarpieć biełaruskija čyhunačniki».

«Prapahandzie dadzieny vidavočny zahad pierakryvać, pierabivać dalikatnyja prablemy inšymi temami, — dadaje Frydman. — Ab Pratasieviču ciapier dziaržaŭnaja prapahanda amal nie piša, što aznačaje, na moj pohlad, što jon pa-raniejšamu znachodzicca ŭ padviešanym stanie. Aficyjnyja ŚMI paviedamili tolki, što da razhladu apielacyi jon zastajecca pad chatnim aryštam. Sami prapahandysty nie viedajuć, čym usia sprava skončycca, tamu, mahčyma, i dadzieny zahad Pratasieviča nie čapać».

Pavialičyć

U Rasii ž dziaržaŭnyja miedyja zvyčajna reahujuć i na niepryjemnyja dla ich temy. Čym abumoŭlenyja takija roznyja pavodziny sajuźnikaŭ pa prapahandzie?

«Heta samaje važnaje adroźnieńnie biełaruskaj prapahandy ad rasijskaj. Biełaruskaja prapahanda na 100% znachodzicca pad kantrolem: jana nie maje nijakaj samastojnaści, usia jaje dziejnaść prachodzić u adnym rečyščy, — miarkuje Alaksandr Frydman. — U Rasii situacyja vyhladaje trochi inakš: tam isnuje značny kantrol z boku dziaržavy, ale nie tatalny. Tamu mnohija niepryjemnyja dla Rasii rečy, jakija ŭ Biełarusi trapili b pad zabaronu, tam usio-taki vychodziać u publičnuju prastoru».

Analityk Media IQ Paŭluk Bykoŭski tłumačyć pavodziny prapahandystaŭ roznaj situacyjaj u Biełarusi i Rasii:

«U Rasii jašče zastałasia iniercyja isnavańnia libieralnych miedyja, jany nie poŭnaściu źniščanyja ŭ krainie, i jany, prynamsi, dastupnyja ŭ internecie. Ich upłyŭ nie toje kab vialiki, ale ichniaje isnavańnie prymušaje reahavać na niekatoryja pytańni. Francuzski sacyjołah Pjer-Iŭ Šarol vydzialaŭ try vidy infarmacyi ŭ zaležnaści ad jaje funkcyi: zadadzienuju, vymušanuju i niejtralnuju. To-bok libieralnyja vydańni vyklikajuć vymušanuju reakcyju: całkam zapluščvać vočy na niepryjemnyja padziei nie ŭdajecca.

Nie skažu, što ŭ Rasii vymušanaja reakcyja dziejničaje zaŭsiody: tam daŭno stała tabu ŭpaminańnie Navalnaha, ale kali zdarajecca vybuch, to jany musiać na jaho reahavać, chacia mohuć užyvać eŭfiemizmy, naprykład, vybuch nazyvajuć chłapkom, — kaža ekśpiert. 

— U biełaruskaj situacyi tyja, chto kiruje prapahandaj, upor robiać na kiravańni televizaram — i heta samaje hałoŭnaje. Tamu vielmi časta jany nie ličać patrebnym štości zaŭvažać. 

Aprača taho, kali ŭ Biełarusi niedziaržaŭnyja miedyja faktyčna źniščanyja dubinkaj i turmoj, to ŭ Rasii byŭ i jość šerah niedziaržaŭnych miedyja, jaki ŭjaŭlaje saboj šmat adcieńniaŭ šeraha: chto adlustroŭvaje pazicyju adnoj bašni Kramla, chto — inšaj. U Biełarusi kiroŭny režym kansalidavany, hrup upłyvu na miedyja nie isnuje, tamu jon pastupaje prykładna adnolkava». 

Pavialičyć

Jašče adno adroźnieńnie prapahandy — umoŭnaja «samastojnaść», jakuju mohuć sabie dazvolić miedyja.

«U Rasii šmat prapahandy robicca na tak zvanym aŭtsorsinhu ci ŭ formie farmalna niezaležnych ad dziaržavy miedyja: «Moskovskij komsomolec», «Komsomolskaja pravda». Jany mohuć dazvolić sabie vostryja vykazvańni, jakija «Rośsijskaja hazieta» i inšyja dziaržaŭnyja haziety ličać niedazvolenymi, chacia miežy mahčymaha ŭ Rasii apošnim časam značna pašyrylisia, — kaža Paŭluk Bykoŭski, majučy na ŭvazie svabodu łajanki, a nie svabodu słova. — U Biełarusi niedziaržaŭnych vydańniaŭ, jakija b vykonvali takuju funkcyju, faktyčna niama. Hetaja častka prapahandy robicca praz telehram-kanały i tak zvanyja aŭtarskija pieradačy. Pry nieabchodnaści zaŭsiody možna skazać: heta pazicyja Azaronka, ale nie pazicyja dziaržavy», — ličyć Bykoŭski. 

Pavialičyć

Sproščanaja sistema dziaržprapahandy, stryžniem jakoj jość televizar, taksama adroźnivaje biełaruskuju sistemu ad rasijskaj.

«U Biełarusi isnuje try dziaržaŭnyja telekanały, piatok vydańniaŭ nacyjanalnaha ŭzroŭniu, abłasnyja haziety — usio heta ŭ vačach režymu vyhladaje adładžanaj sistemaj. Ale ŭ internecie tak nie atrymlivajecca. A ŭ Rasii pracujuć na ŭsich mahčymych placoŭkach i vydatkoŭvajuć na heta hrošy. Toj samy Uładzimir Sałaŭjoŭ raniej vielmi aktyŭničaŭ na YouTube, a ciapier na inšych placoŭkach, stvoranych u Rasii na zamienu YouTube». 

Kaho absłuhoŭvaje prapahanda

Alaksandr Frydman miarkuje, što biełaruskaja prapahanda krucicca vakoł pažadańniaŭ adnoj piersony, aŭdytoryja biełaruskaj prapahandy — vyklučna Łukašenka:

«Usia prapahanda aryjentujecca na patreby i husty adnaho čałavieka, usio pišacca i robicca tolki dla adnaho čałavieka — heta i jość sapraŭdnaja aŭdytoryja prapahandy, mienavita jamu i treba spadabacca. Usia pisanina, zrazumieła, nie čytajecca, ale aryjentacyja na jaho myśleńnie prysutničaje.

Pavialičyć

Heta adroźnivaje dziaržaŭnuju biełaruskuju prapahandu ad rasijskaj, bo rasijskaja imkniecca zavajavać aŭdytoryju. Dla biełaruskaj dziaržaŭnaj prapahandy zavajavańnie aŭdytoryi — pytańnie druhasnaje, pieršasnaje — dahadzić Łukašenku i kalektyŭnamu Łukašenku».

«I ŭ Biełarusi, i ŭ Rasii prapahanda absłuhoŭvaje kiroŭnyja režymy. Ale ŭ Rasii prapahanda bolš razhalinavanaja: tam isnuje sama dziaržaŭnaja prapahanda, jość aŭtsorsinh dla pryvatnych vydaŭcoŭ, jakija mohuć hetym zajmacca. Plus isnuje vialikaje koła mahčymaściaŭ zarablać hrošy, absłuhoŭvajučy dziaržaŭnuju prapahandu ŭ sacyjalnych sietkach, telehramie, — kaža Paŭluk Bykoŭski. — U Biełarusi na hetyja mety hrošaj amal nie vydzialajecca, asabliva ŭ paraŭnańni z Rasijaj. Jość telebačańnie, jość dziaržaŭnyja haziety, u jakich draŭlanyja pramovy pra toje, jak dziaržava dobra pracuje, što Biełarusi pahražaje «kalektyŭny Zachad». A voś kab pracavać na roznyja aŭdytoryi — takoj dalikatnaj nadbudovy, jakaja raniej była vielmi pradumanaja ŭ Rasii, u Biełarusi niama.

A ciapier z-za vajny i ŭ Rasii pałamali schiemu, bo imitavać kantrol prysutnaści roznych mierkavańniaŭ u kantralavanych Kramlom miedyja stała składana: treba, kab usie abjadnalisia vakoł ściaha i ličyli, što idzie «ajčynnaja vajna» i što ŭvohule Zachad napaŭ na Rasiju». 

Ci varta Sałaŭjova paraŭnoŭvać z Markavym

Tvary biełaruskaj i rasijskaj prapahandy taksama majuć svaje adroźnieńni — maštab i papularnaść, naprykład. Ci možna paraŭnoŭvać prapahandystaŭ-sajuźnikaŭ?

«Rasijskaha Sałaŭjova varta paraŭnoŭvać z Maratam Markavym, bo i toj, i toj źjaŭlajucca kiraŭnikami, miedyjamieniedžarami i prysutničajuć u kadry jak prapahandysty. U Biełarusi taki tvar maje faktyčna adzin Marat Markaŭ, astatnich možna ŭbačyć u «Kłubie redaktaraŭ», ale, miakka kažučy, heta nie samaja rejtynhavaja pieradača na telebačańni», — kaža Paŭluk Bykoŭski.

Ci źjaŭlajucca prapahandysty častkaj sistemy abo tolki absłuhoŭvajuć jaje?

«Jany roznyja: jość zvyčajnyja vykanaŭcy, ale jość i tyja, chto nabližany da cieła. Televizijonščyki, jakija vykonvajuć zakaz, — šarahovyja vykanaŭcy, a toj ža Mukavozčyk, Hihin, Azaronak, Markaŭ — nie prosta prapahandysty. Taja akaličnaść, što jany navat prysutničajuć u kamisii pa viartańni palityčnych emihrantaŭ, śviedčyć pra toje, što jany častka dziaržaŭnaha aparatu», — miarkuje Alaksandr Frydman.

Paŭluk Bykoŭski zhodny z takoj vysnovaj:

«I Sałaŭjoŭ, i Markaŭ — abodva ŭpisanyja ŭ sistemu, ale pa-roznamu. Kali Sałaŭjovu možna płakać pa pamieściach u Italii, jakija aryštavanyja, to ŭ Markava, dumaju, pamieściaŭ nie było. A na rachunkach Markava ŭ bankach, z punktu hledžańnia Sałaŭjova, nievialikija hrošy, ale ŭ biełaruskaj sistemie kaardynat Markaŭ, napeŭna, adzin z paśpiachovych dziejačaŭ, chto moža ličyć siabie zabiaśpiečanym». 

• 33
• 3
• 8
• 2
• 7
• 14