Гісторыя2020

Вось чаму ў Кітаі могуць прыслухоўвацца да Польшчы

Пасля працяглага візіту прэзідэнта Польшчы Анджэя Дуды ў Кітай стала вядома, што Варшава спрабуе ўздзейнічаць на Мінск праз Пекін. А пазней міністр Сікорскі яшчэ і заявіў, што Польшча «дзейнічае дзеля змякчэння напружання між Кітаем і ЗША». Які малавядомы гістарычны факт Варшава для гэтага выкарыстоўвае, расказвае Мікола Бугай.

Кіраўнік Кітая Сі Цзіньпін прымае ў Пекіне прэзідэнта Польшчы Анджэя Дуду, 24 чэрвеня 2024 года. Фота Pedro Pardo — Pool / Getty Images

Пекін выдзяляе былыя сацыялістычныя краіны сярод іншых краін Еўрасаюза. Адносіны з імі па-ранейшаму курыруе асобны аддзел кітайскага дыпламатычнага ведамства. У Кітаі, якому ўласцівае «мысленне доўгімі часавымі перыядамі», існуе меркаванне, што досвед сацыялізму мае значэнне і непазбежна праявіцца ў гістарычнай перспектыве. Але не толькі гэта звязвае Кітай з Польшчай — і Варшава менавіта цяпер, калі ўзнікла патрэба, выкліканая кепскімі адносінамі з Мінскам, узгадала пра адзін паказальны і цікавы досвед.

Тут належыць зрабіць кароткі гістарычны экскурс. Расію ў Кітаі ўспрымаюць не так, як гэта малююць у сваім уяўленні расійскія шавіністы.

У гістарычнай памяці кітайцаў Расія — гэта перадусім каланізатар, прычым такі каланізатар, які не проста навязваў несправядлівыя ўмовы гандлю, а канкрэтна забраў вялізныя тэрыторыі на Далёкім Усходзе.

Што да сённяшняга дня, то, як далікатна адзначыў у сваёй кнізе пра Паднябесную былы пасол Беларусі ў Пекіне Кірыл Руды, у Кітаі на Расію глядзяць зусім інакш, чым у Беларусі — як на «краіну з эканомікай у 10 разоў меншай за кітайскую».

І якая з кожным годам адстае ўсё больш. За гады пасля напісання кнігі расійская эканоміка стала ўжо ў 12 разоў меншая за кітайскую.

Што да сувязяў Польшчы з Кітаем, то яны маюць даўні характар. І іх тлумачыць геаграфічны факт, які той самы Руды, да жывой радасці Сі Цзіньпіна, абыграў пры ўручэнні апошняму даверчых грамат:

«Геаграфічна мы амаль суседзі, між намі толькі адна краіна, хоць і вялікая».

Паміж Польшчай і Кітаем доўгі час таксама была адна краіна, якая па-рознаму называлася.

У савецкі перыяд Кітай успрымаў Маскву канкурэнтам у барацьбе за ўплывы на свеце. І некаторыя ўсходнееўрапейскія сатэліты СССР дазвалялі сабе часам стаўку на Кітай ці прынамсі шматвектарнасць.

Цалкам пракітайскай была Албанія Энвера Ходжы.

Між Кітаем і СССР парою балансавала Румынія спачатку Георгіу-Дэжа, а пасля і Чаўшэску.

І Польская Народная Рэспубліка непублічна дазваляла сабе трохі асаблівых адносін з Пекінам. 

Лічыцца, што ў 1956 годзе Мао стрымаў Маскву ад узброенай інтэрвенцыі ў Варшаву для падаўлення пратэстаў там. І палякі дагэтуль пры кожнай магчымасці выказваюць за гэта Кітаю ўдзячнасць.

І самы цікавы гістарычны факт, пра які мала хто ведае: з 1958 да 1970 гадоў менавіта ў Варшаве адбываліся тайныя кантакты дыпламатаў ЗША і КНР, якія праклалі дарогу да будучай нармалізацыі адносін між дзвюма дзяржавамі.

У выніку той нармалізацыі Кітай атрымае доступ да тэхналогій і крэдытаў, што зрабіла магчымым «кітайскі цуд». А ЗША здабудуць нечаканага камуністычнага саюзніка ў процістаянні з камуністычным СССР.

Цяпер ніводзін высокі візіт кітайскіх дэлегацый у Варшаву не абыходзіцца без наведвання Мыслявіцкага палаца ў Лазенках, дзе, у сакрэце ад СССР, адбываліся тыя перамовы.

Асаблівае стаўленне Польшчы да Кітая не кан’юнктурная, а паслядоўная частка польскай замежнай палітыкі. Яшчэ ў 2012 годзе шыльду, прысвечаную тым перамовам у Лазенках адкрываў асабіста прэзідэнт Польшчы — на той момант ім быў папярэднік Дуды Браніслаў Камароўскі.

Такі падыход Варшавы адрозніваецца ад падыходу той самай Літвы, якая зрабіла стаўку на Тайвань.

«Польшча, будучы часткай заходняга свету сёння, з гонарам прыгадвае фрагменты сваёй гісторыі, якія сведчаць аб асаблівых адносінах і з Усходам, — заявіў прэзідэнт Браніслаў Камароўскі на той цырымоніі адкрыцця мемарыяльнай дошкі.

— Палякі часта думаюць пра сябе, пра сваю дзяржаву, як пра месца, размешчанае дзесьці паміж Усходам і Захадам. Сёння мы частка заходняга свету, але мы з гонарам успамінаем усе гэтыя фрагменты нашай гісторыі, усе падзеі, якія сведчаць аб тым, што асаблівыя адносіны Польшчы з усходнім светам былі, ёсць і, імаверна, будуць у будучыні таксама карысныя», — казаў прэзідэнт Камароўскі.

Браніслаў Камароўскі сказаў, што перамовы між прадстаўнікамі КНР і ЗША былі аднымі з тых падзей у сусветнай гісторыі, якія аказалі істотны ўплыў на «ход спраў сусветнага рангу».

Прэзідэнт адзначыў, што гэтыя перамовы вяліся ў цяжкі перыяд халоднай вайны, калі «дзяржавы і народы свету многае адрознівала, а мала паядноўвала». Але, сказаў Камароўскі, амерыкана-кітайскія размовы, якія ішлі ў Варшаве больш за 10 гадоў, істотна паспрыялі таму, што на Зямлі не здарылася Трэцяй сусветнай.

— Успамінаючы сёння гэтыя незвычайныя падзеі, якія адбываліся тут, у Варшаве, мы можам смялей, адважней, але таксама з большым задавальненнем глядзець на сучасны свет: на свет, у якім ёсць месца для развіцця, мадэрнізацыі, старыя сяброўствы — як польска-амерыканская дружба, і ёсць месца таксама для супрацоўніцтва і, спадзяюся, далекасяжнага сяброўства Польшчы і Кітая, — казаў прэзідэнт Польшчы.

Ён тады выказаў упэўненасць, што месца, дзе праходзілі гістарычныя перамовы КНР і ЗША, вартае таго, каб пра яго памяталі не толькі дыпламаты, але і ўсе грамадзяне.

«Вартае таго, каб у гэтым месцы, стоячы перад шыльдай, нагадваць сабе, што хтосьці павінен старацца, хтосьці павінен быў мець палітычную мужнасць, каб пачаць перамовы аб добрай будучыні ўсяго свету і што ў нейкай меры гэтыя падзеі адбываліся тут», — адзначыў Камароўскі.

Беларусы ва ўсёй гэтай гісторыі могуць павучыцца ўменню граць удоўгую і бачыць уласныя нацыянальныя інтарэсы ў нечым супадаючымі, а ў нечым адрознымі ад інтарэсаў супердзяржаў.

Гэтым мысленнем прадыктаваная і нядаўняя заява міністра замежных спраў Польшчы Радаслава Сікорскага: «Кітай мае іншы гістарычны досвед, і мы паважаем гэта. Для іх перыяд камунізму быў перыядам мадэрнізацыі, — сказаў Сікорскі і нагадаў. — Кітай спыніў расейскія танкі, якія рухаліся на Варшаву ў 1956 годзе»

«Мы дзейнічаем дзеля разрадкі напружанасці ў адносінах ЗША і Кітая, — дадаў Сікорскі. — Яна не ў інтарэсах Польшчы і Еўропы».

Каментары20

  • умка шассот шысят шосты
    18.07.2024
    "Беларусы ва ўсёй гэтай гісторыі могуць павучыцца ўменню граць удоўгую і бачыць уласныя нацыянальныя інтарэсы ў нечым супадаючымі, а ў нечым адрознымі ад інтарэсаў супердзяржаў."

    шта? гэта каму яшчэ ў каго павучыцца... рыгорыч першы сёлета ў кітаі пабываў, а дуда ўжо потым
  • Acab
    18.07.2024
    Рагачу
  • Acab
    18.07.2024
    Хацеў пазаляцацца да спадарыні Азаронкавае Нявесты, аж бачу, побач са спадаром Міколам Бугаём мне застаецца адно муляць далонь

Лукашэнка адмаўляе, што Беларусь акупаваная Расіяй34

Лукашэнка адмаўляе, што Беларусь акупаваная Расіяй

Усе навіны →
Усе навіны

Лукашэнка пракаментаваў сітуацыю ў Сірыі6

Артхаус у беларускай вёсцы. Новы спектакль Карняга, на які ізноў было амаль немагчыма выхапіць квіткі2

Даляр падаражэў упершыню за сем таргоў зніжэння і амаль адразу на тры капейкі

Украінец-ухіліст захрас у цясніне ў гарах, яго выратавала кацяня2

Нарышкін заявіў, што Расія «блізкая да дасягнення мэт СВА ва Украіне», каб не адбылося «знясілення»21

Следчыя вызначылі абставіны жорсткага забойства, якое адбылося 16 гадоў таму ў Пінску

Прызначаны новы рэктар ЕГУ — ізноў не беларус29

Чатырох замежнікаў забілі ў Батумі, у забойстве падазраюцца таксама замежнікі

Амерыканскі калекцыянер адшукаў пашпарт, выдадзены дыпламатычнай місіяй БНР12

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Лукашэнка адмаўляе, што Беларусь акупаваная Расіяй34

Лукашэнка адмаўляе, што Беларусь акупаваная Расіяй

Галоўнае
Усе навіны →