Voś čamu ŭ Kitai mohuć prysłuchoŭvacca da Polščy

Piekin vydzialaje byłyja sacyjalistyčnyja krainy siarod inšych krain Jeŭrasajuza. Adnosiny ź imi pa-raniejšamu kuryruje asobny adździeł kitajskaha dypłamatyčnaha viedamstva. U Kitai, jakomu ŭłaścivaje «myśleńnie doŭhimi časavymi pieryjadami», isnuje mierkavańnie, što dośvied sacyjalizmu maje značeńnie i niepaźbiežna prajavicca ŭ histaryčnaj pierśpiektyvie. Ale nie tolki heta źviazvaje Kitaj z Polščaj — i Varšava mienavita ciapier, kali ŭźnikła patreba, vyklikanaja kiepskimi adnosinami ź Minskam, uzhadała pra adzin pakazalny i cikavy dośvied.

Tut naležyć zrabić karotki histaryčny ekskurs. Rasiju ŭ Kitai ŭsprymajuć nie tak, jak heta malujuć u svaim ujaŭleńni rasijskija šavinisty.

U histaryčnaj pamiaci kitajcaŭ Rasija — heta pieradusim kałanizatar, pryčym taki kałanizatar, jaki nie prosta naviazvaŭ niespraviadlivyja ŭmovy handlu, a kankretna zabraŭ vializnyja terytoryi na Dalokim Uschodzie.

Što da siońniašniaha dnia, to, jak dalikatna adznačyŭ u svajoj knizie pra Padniabiesnuju były pasoł Biełarusi ŭ Piekinie Kirył Rudy, u Kitai na Rasiju hladziać zusim inakš, čym u Biełarusi — jak na «krainu z ekanomikaj u 10 razoŭ mienšaj za kitajskuju».

I jakaja z kožnym hodam adstaje ŭsio bolš. Za hady paśla napisańnia knihi rasijskaja ekanomika stała ŭžo ŭ 12 razoŭ mienšaja za kitajskuju.

Što da suviaziaŭ Polščy z Kitajem, to jany majuć daŭni charaktar. I ich tłumačyć hieahrafičny fakt, jaki toj samy Rudy, da žyvoj radaści Si Czińpina, abyhraŭ pry ŭručeńni apošniamu davierčych hramat:

«Hieahrafična my amal susiedzi, miž nami tolki adna kraina, choć i vialikaja».

Pamiž Polščaj i Kitajem doŭhi čas taksama była adna kraina, jakaja pa-roznamu nazyvałasia.

U saviecki pieryjad Kitaj usprymaŭ Maskvu kankurentam u baraćbie za ŭpłyvy na śviecie. I niekatoryja ŭschodniejeŭrapiejskija satelity SSSR dazvalali sabie časam staŭku na Kitaj ci prynamsi šmatviektarnaść.

Całkam prakitajskaj była Ałbanija Enviera Chodžy.

Miž Kitajem i SSSR paroju bałansavała Rumynija spačatku Hieorhiu-Deža, a paśla i Čaŭšesku.

I Polskaja Narodnaja Respublika niepublična dazvalała sabie trochi asablivych adnosin ź Piekinam. 

Ličycca, što ŭ 1956 hodzie Mao strymaŭ Maskvu ad uzbrojenaj interviencyi ŭ Varšavu dla padaŭleńnia pratestaŭ tam. I palaki dahetul pry kožnaj mahčymaści vykazvajuć za heta Kitaju ŭdziačnaść.

I samy cikavy histaryčny fakt, pra jaki mała chto viedaje: z 1958 da 1970 hadoŭ mienavita ŭ Varšavie adbyvalisia tajnyja kantakty dypłamataŭ ZŠA i KNR, jakija prakłali darohu da budučaj narmalizacyi adnosin miž dźviuma dziaržavami.

U vyniku toj narmalizacyi Kitaj atrymaje dostup da technałohij i kredytaŭ, što zrabiła mahčymym «kitajski cud». A ZŠA zdabuduć niečakanaha kamunistyčnaha sajuźnika ŭ procistajańni z kamunistyčnym SSSR.

Ciapier nivodzin vysoki vizit kitajskich delehacyj u Varšavu nie abychodzicca biez naviedvańnia Myślavickaha pałaca ŭ Łazienkach, dzie, u sakrecie ad SSSR, adbyvalisia tyja pieramovy.

Asablivaje staŭleńnie Polščy da Kitaja nie kanjunkturnaja, a paśladoŭnaja častka polskaj zamiežnaj palityki. Jašče ŭ 2012 hodzie šyldu, pryśviečanuju tym pieramovam u Łazienkach adkryvaŭ asabista prezident Polščy — na toj momant im byŭ papiarednik Dudy Branisłaŭ Kamaroŭski.

Taki padychod Varšavy adroźnivajecca ad padychodu toj samaj Litvy, jakaja zrabiła staŭku na Tajvań.

«Polšča, budučy častkaj zachodniaha śvietu siońnia, z honaram pryhadvaje frahmienty svajoj historyi, jakija śviedčać ab asablivych adnosinach i z Uschodam, — zajaviŭ prezident Branisłaŭ Kamaroŭski na toj cyrymonii adkryćcia miemaryjalnaj doški.

— Palaki časta dumajuć pra siabie, pra svaju dziaržavu, jak pra miesca, raźmieščanaje dzieści pamiž Uschodam i Zachadam. Siońnia my častka zachodniaha śvietu, ale my z honaram uspaminajem usie hetyja frahmienty našaj historyi, usie padziei, jakija śviedčać ab tym, što asablivyja adnosiny Polščy z uschodnim śvietam byli, jość i, imavierna, buduć u budučyni taksama karysnyja», — kazaŭ prezident Kamaroŭski.

Branisłaŭ Kamaroŭski skazaŭ, što pieramovy miž pradstaŭnikami KNR i ZŠA byli adnymi z tych padziej u suśvietnaj historyi, jakija akazali istotny ŭpłyŭ na «chod spraŭ suśvietnaha ranhu».

Prezident adznačyŭ, što hetyja pieramovy vialisia ŭ ciažki pieryjad chałodnaj vajny, kali «dziaržavy i narody śvietu mnohaje adroźnivała, a mała pajadnoŭvała». Ale, skazaŭ Kamaroŭski, amierykana-kitajskija razmovy, jakija išli ŭ Varšavie bolš za 10 hadoŭ, istotna paspryjali tamu, što na Ziamli nie zdaryłasia Treciaj suśvietnaj.

— Uspaminajučy siońnia hetyja niezvyčajnyja padziei, jakija adbyvalisia tut, u Varšavie, my možam śmialej, advažniej, ale taksama z bolšym zadavalnieńniem hladzieć na sučasny śviet: na śviet, u jakim jość miesca dla raźvićcia, madernizacyi, staryja siabroŭstvy — jak polska-amierykanskaja družba, i jość miesca taksama dla supracoŭnictva i, spadziajusia, dalekasiažnaha siabroŭstva Polščy i Kitaja, — kazaŭ prezident Polščy.

Jon tady vykazaŭ upeŭnienaść, što miesca, dzie prachodzili histaryčnyja pieramovy KNR i ZŠA, vartaje taho, kab pra jaho pamiatali nie tolki dypłamaty, ale i ŭsie hramadzianie.

«Vartaje taho, kab u hetym miescy, stojačy pierad šyldaj, nahadvać sabie, što chtości pavinien staracca, chtości pavinien byŭ mieć palityčnuju mužnaść, kab pačać pieramovy ab dobraj budučyni ŭsiaho śvietu i što ŭ niejkaj miery hetyja padziei adbyvalisia tut», — adznačyŭ Kamaroŭski.

Biełarusy va ŭsioj hetaj historyi mohuć pavučycca ŭmieńniu hrać udoŭhuju i bačyć ułasnyja nacyjanalnyja intaresy ŭ niečym supadajučymi, a ŭ niečym adroznymi ad intaresaŭ supierdziaržaŭ.

Hetym myśleńniem pradyktavanaja i niadaŭniaja zajava ministra zamiežnych spraŭ Polščy Radasłava Sikorskaha: «Kitaj maje inšy histaryčny dośvied, i my pavažajem heta. Dla ich pieryjad kamunizmu byŭ pieryjadam madernizacyi, — skazaŭ Sikorski i nahadaŭ. — Kitaj spyniŭ rasiejskija tanki, jakija ruchalisia na Varšavu ŭ 1956 hodzie»

«My dziejničajem dziela razradki napružanaści ŭ adnosinach ZŠA i Kitaja, — dadaŭ Sikorski. — Jana nie ŭ intaresach Polščy i Jeŭropy».

• 32
• 1
• 0
• 0
• 0
• 0
• 1
• 0