У Францыі выйшла кніга, якая крытыкуе лаўрэата Нобелеўскай прэміі 1957 года як творцу, для якога карэннае насельніцтва Алжыра не існавала.
У французскіх інтэлектуальных колах распачалася дыскусія аб інтэлектуальнай спадчыне сусветна вядомага пісьменніка і філосафа, лаўрэата Нобелеўскай прэміі па літаратуры 1957 года Альбера Камю. Нагодай стала кніга даследчыка Аліўе Гляага (Olivier Gloag) «Забыць Камю» («Oublier Camus»).
На думку аўтара, Камю, які часта цытуецца ў навучальных праграмах, палітычных прамовах, СМІ і паўсядзённых размовах, уяўляе сабой узор абстрактнага гуманізму, які добра падыходзіць як правым, так і левым.
Але Гляаг не падзяляе ўсеагульнага захаплення гэтым «свецкім святым», сцвярджаючы, што поспех Камю тлумачыцца тым, што яго «чалавечы ідэал, які быў вельмі расплывісты і паказны», адпавядаў «Францыі, якая хацела схаваць сваё каланіяльнае мінулае». На погляд аўтара, Камю як «тактык каланіялізму» быў бы апраўданнем для цёмнага боку французскай нацыі.
Аліўе Гляаг крытыкуе Камю за тое, што пісьменнік асуджаў гвалт, які зыходзіў ад каланізаваных народаў, але замоўчваў факты гвалту з боку каланізатараў. Ён таксама заўважае, што Камю, народжаны ў Алжыры, амаль не пісаў пра жыццё і праблемы алжырцаў у сваіх кнігах. Напрыклад, у рамане «Чума» (1947), дзеянне якога адбываецца ў Аране — горадзе-порце на міжземнаморскім узбярэжжы Алжыра, не згадваецца ніводзін араб.
Гляаг асабліва рэзка выкрывае падвойныя стандарты Камю ў стаўленні да смяротнага пакарання і паказвае на яшчэ адзін аспект яго асобы, які часта забываюць — яго відавочную мізагінію (жанчынаненавісніцтва).
Аднак, з Гляагам спрачаецца журналіст і пісьменнік, сталы аўтар Le Monde Юнэс Бусэна (Youness Bousenna), аўтар кнігі «Камю, вечнасць тут» (Albert Camus: l'éternité est ici, 2019). У ёй Бусэна, народжаны ў сямʼі алжырскіх эмігрантаў, аналізуе жыццё і творчасць Камю з пункту гледжання яго стаўлення да Алжыра, Францыі і сучаснасці.
Бусэна звяртае ўвагу, што Аліўе Гляаг лічыць усе творы Камю звязанымі з каланіяльнай тэмай. Пры гэтым не тлумачыць, чаму ён так думае і робіць спрэчныя высновы. На погляд Бусэна, Гляаг, «імкнучыся судзіць больш, чым разумець, губляецца ў прадузятым і дэкантэкстуалізаваным чытанні». Такім чынам ён скажае сэнс раманаў «Падзенне» і «Першы чалавек», каб паказаць, што Камю быў абаронцам каланізатараў. Гляаг таксама называе эсэ «Бунтуючы чалавек» «фундаментальна рэакцыйным».
На думку Бусэна, «Забыць Камю» — кніга, поўная супярэчнасцей. Гляаг не ўлічвае, што Камю «не толькі розум, але і цела», і папракае пісьменніка ў тым, што той прымаў за данасць свет, у якім нарадзіўся ў 1913 годзе, — Алжыр, які быў на той час французскай калоніяй на працягу амаль ста гадоў.
Гляаг увесь час параўноўвае Камю з Жан-Полем Сартрам — іншым французскім філосафам і пісьменнікам. Але пры гэтым забываецца, што Сартр нарадзіўся ў багатай сямʼі ў Парыжы. Гляаг не бачыць, што Камю і Сартр мелі розны досвед, што і тлумачыць іх рознагалоссі.
Баронячы сусветнавядомага інтэлектуала, Бусэна заўважае:
«Камю не маўчаў аб каланіяльнай несправядлівасці, ён бачыў яе невыразна. <…>. Асуджаючы Камю за ўсё, Гляаг падобны да тых, хто даказвае, што Камю ва ўсім быў правы. Аднак тыя, хто па-сапраўднаму любяць Камю, не хочуць ні выдуманага куміра, ні адрынутага ізгоя. Яны шукаюць чалавека, з уласцівымі кожнаму чалавеку светлынёй і цемрай».
Чытайце яшчэ:
«Чума» Альбера Камю і наша сучаснасць. Новае відэа Андрэя Хадановіча
У Францыі ўпершыню стрыт-артыст дабіўся выплаты яму гіганцкага ганарару за рэпрадукцыю
«Таня, мы з табой!» Улады запусцілі флэшмоб у падтрымку жанчыны ў чырвона-зялёным ВІДЭА27
Каментары
Па сутнасці справы вось дадам яшчэ;
Гэтая кніга здаецца мне яшчэ адной дэманстрацыяй новай моды - здабыча сацыяльнага капітала за кошт крытыкі людзей што жылі і рабілі ўчынкі даўно, і ужо ніяк не адкажуць і не выправяцца. Аўтар апрыеры ў выйграшнай пазіцыі - адрасат крытыкі ніяк ужо не адкажа.
Ці не пісаць увогуле? Канечне - трэба пісаць і пераасмысляць. Але не забывацца аб зменах у чалавечых уяўленнях аб саміх сабе.
Вы памятаеце, напрыклад, калі была вынайдзена ДНК і разуменне аб генетычным адзінстве чалавецтва? Ці вы думаеце што так было заўседы і ў старажытным Егіпце аб гэтым ведалі?