Narody Rasiei

z novaj knihi a.Alaksandra Nadsana pra biskupa Česłava Sipoviča

U 1951 hodzie ŭ Zachodniaj Eŭropie było šeść biełaruskich katalickich śviataroŭ. Ź ix da ŭschodniaha (bizantyjskaha) abradu naležali čatyry: Česłaŭ Sipovič u Anhlii, Leŭ Haroška ŭ Francyi, Michaś Maskalik u Paŭnočnaj i Ŭładzimier Sałaviej u Paŭdniovaj Niamieččynie; a da rymskaha (łacinskaha) abradu — dvoje: Piotra Tatarynovič u Rymie i Francišak Čarniaŭski ŭ Francyi. U Rymie vučylisia taksama dva kleryki (seminarysty). Na žal, nichto nie adkazvaŭ za ŭsiu pastyrskuju pracu siarod biełarusaŭ i nie kaardynavaŭ dziejnaści paasobnych śviataroŭ. Hetaje pytańnie zakranałasia na pieršym tydni studyjaŭ Biełaruskaha akademičnaha katalickaha abjadnańnia «Ruń», što adbyŭsia 16—21 lipienia 1951 hodu ŭ benedyktynskim klaštary ŭ Ševetoni ŭ Belhii. Ha tydni prysutničali try śviatary: Česłaŭ Sipovič, Leŭ Haroška i Michaś Maskalik, — a taksama biskup Balasłaŭ Słoskan (Słoskans), apostalski administratar Mienski i Mahiloŭski, jaki žyŭ tady na vyhnańni ŭ Belhii, łatyš pavodle nacyjanalnaści, pachodziŭ z Łathalii, dzie žyło miašanaje biełaruska-łatyskaje nasielnictva. Kazali, što jahonaja maci była biełaruskaj.

Ha tydni studyjaŭ prysutnyja tam śviatary źviarnulisia da Słoskana z prośbaj stać apostalskim vizytataram dla biełarusaŭ. […]

Słoskan choć i nia vykazaŭ vialikaha entuzijazmu, ale j nie admoviŭsia. Tamu biełaruskija śviatary pastanavili prasić Śviatoha Ajca pryznačyć jaho apostalskim vizytataram dla biełarusaŭ-katalikoŭ abodvuch abradaŭ. Heta jany zrabili ŭ liście za 11 vieraśnia 1951 hodu. Kab nie dzialicca pry małym liku śviataroŭ i viernikaŭ, jany prasili adnaho vizytatara dla ŭsich, a nia dvuch — dla «ŭschodnikaŭ» i «łacińnikaŭ». Darečy, toj samaj dumki trymałasia Ŭschodniaja Kanhrehacyja. […]

25 sakavika 1952 hodu ŭ Luvenie adbyłasia ŭračystaść — paśviačeńnie novaha biełaruskaha studenckaha domu. Kab vykanać paśviačeńnie, admysłova pryjechaŭ z Rymu kardynał Tyseran. Prysutnyja na ŭračystaści ajcy Sipovič, Haroška i Čarniaŭski pastanavili skarystać z nahody i znoŭ pasprabavać zrušyć spravu z apostalskim vizytataram. […]

Praz dva z pałovaju miesiacy biełaruskija śviatary atrymali ad biskupa Słoskana listy z dataju 13 červienia 1952 hodu z paviedamleńniem, što «Śviaty Ajciec naznačyŭ mianie Apostalskim Vizytataram dla biełarusaŭ i ruskich uschodniaha abradu ŭ krainach Zachodniaj Eŭropy za vyniatkam Italii». Słoskan prasiŭ nie raspaŭsiudžvać hetaj viestki, pakul nie atrymaje z Rymu instrukcyjaŭ adnosna jahonaj kampetencyi.

Biełaruskija śviatary byli nia toje navat słova što rasčaravanyja i pryhnoblenyja. Jany atrymali ŭsio, čaho bajalisia: biełarusaŭ-«uschodnikaŭ» ukinuli znoŭ u adzin kacioł z rasiejcami, adździaliŭšy ad ix pierš «łacińnikaŭ».

Jak byccam hetaha mała, 5 lipienia 1952 hodu, u dzień śviatych apostałaŭ słavianaŭ Kiryły i Miatoda ŭ rymskim kalendary, vyjšaŭ u śviet «Apostalski List da ŭsich narodaŭ Rasiei» Papy Pija XII. U liście Papa paśviaciŭ «narody Rasiei» biaźvinnamu sercu Maryi, Maci Božaj. Voś jahonyja słovy: «Padobna jak niekalki hadoŭ tamu my paśviacili Biaźvinnamu Sercu Baharodzicy Dzievy ŭvieś ludzki rod, tak ciapier u asablivy sposab paśviačajem i addajom pad apieku Jejnamu Biaźvinnamu Sercu ŭsie narody Rasiei».

List pryvioŭ biełarusaŭ i ŭkraincaŭ u šok. Nie tamu, što Papa addaŭ Rasieju pad apieku Maci Božaje, a tamu, što jon karystaŭsia padazronaj palityčnaj terminalohijaj. Sapraŭdy, fraza «narody Rasiei» vielmi ž nahadvała staruju formułu «Vialikaja, Małaja i Biełaja Ruś», takuju darahuju rasiejskim imperyjalistam usich koleraŭ, jakija nie pryznavali biełarusaŭ i ŭkraincaŭ za asobnyja nacyi i admaŭlali im u pravie na niezaležnaje isnavańnie. Ciapier vyhladała, što jany mieli padtrymku z boku Hałavy Katalickaj Carkvy. Prynamsi, tak zrazumieła Apostalski list rasiejskaja emihracyjnaja presa i, doŭha nie čakajučy, adnadušna jaho ŭchvaliła. U Rymie ŭ śpiešnym paradku vyjšaŭ vialikim nakładam rasiejski pierakład lista.

Reakcyja biełarusaŭ i ŭkraincaŭ na list «da narodaŭ Rasiei» vahałasia ad razhublenaści da abureńnia. Biełaruskija katalickija śviatary apynulisia ŭ ciažkim stanoviščy: zastajučysia viernymi synami Katalickaj Carkvy, jany nie mahli maŭčać, kali dziejałasia kryŭda ichnamu narodu. Adnak całkam značeńnie papskaha dakumentu jany ŭśviadomili nie adrazu.

Poŭny varyjant artykułu hladzicie ŭ hazecie "Naša Niva".

Drukujecca skaročana.

Prezentacyja knihi, što vychodzić u vydaviectvie «Technalohija», adbudziecca 8 śniežnia ŭ dolnaj zali Čyrvonaha kaściołu z udziełam a.Alaksandra Nadsana. Pačatak u 18.00.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0