Pamiatajecie chłopca, jaki praśpiavaŭ pieśniu NaviBand i staŭ zorkaj tyktoku? Jon raskazaŭ, jak atrymaŭ prytułak u ZŠA
Ad represij u Biełarusi Siarhiej Uljanaŭ źbieh va Ukrainu — za dva tydni da pačatku vajny. Potym evakuiravaŭsia ŭ Turcyju, a adtul palacieŭ u Mieksiku, kab trapić u ZŠA i zaprasić tam prytułak. Z 11-j sproby heta atrymałasia — u bahažniku mužčyna ŭsio ž trapiŭ u Amieryku. Praz dva hady jon vyjhraŭ mihracyjny kiejs i raspavioŭ «Našaj Nivie», jak zekanomiŭ dziasiatki tysiač dalaraŭ na jurydyčnaj dapamozie.
Historyju Siarhieja my ŭžo raspaviadali raniej, kali jon staŭ zorkaj tyktoku, praśpiavaŭšy ŭ ZŠA pieśniu «Historyja majho žyćcia» hurta NaviBand.
— Moj pieršy sud nakont atrymańnia prytułku pavinien byŭ adbycca adrazu ŭ mihracyjnaj turmie, kudy ja trapiŭ paśla pierasiačeńnia miažy. Advakata ŭ mianie nie było ŭ toj momant, tamu ja rychtavaŭsia baranić sabie samastojna. I voś u čym była maja pamyłka: ja nie padumaŭ zahadzia pra toje, što treba ŭsie kopii nieabchodnych dokazaŭ zakinuć niekudy ŭ vobłaka i dać dostup kamuści sa znajomych, kab čałaviek potym moh razdrukavać i dasłać. Bo na miažy zabirajuć asabistyja rečy i dostupu da noŭtbuka niama.
U mihracyjnaj turmie zatrymanyja majuć mahčymaść telefanavać kamuści, tamu Siarhiej źviazvaŭsia ź siabroŭkaj i raskazvaŭ joj, u kaho i jakija dakumienty treba paprasić.
Ale ŭ vyniku datu suda pieranieśli amal na paŭhoda, a mužčynu vypuścili ź mihracyjnaj turmy. Jamu taksama dali śpis arhanizacyj, kudy možna źviarnucca pa biaspłatnuju jurydyčnuju dapamohu.
— Ja pačaŭ telefanavać i pisać tym, chto znachodziŭsia ŭ maim štacie. Vielmi niezvyčajna idzie kamunikacyja: kali ty telefanuješ, to zaŭsiody traplaješ na aŭtaadkazčyk. Ja zrabiŭ karotkaje apisańnie svajho kiejsa na papiercy i prosta začytvaŭ jaho.
Niekatoryja arhanizacyi potym sami pieratelefanavali Siarhieju i kazali niešta kštałtu: «Prabačcie, u nas čarha na biaspłatnyja spravy raśpisana na try hady napierad. Ale my možam dasłać śpis inšych arhanizacyj, jakija z nami supracoŭničajuć i, moža, zachočuć uziać vaš kiejs». U niejki momant arhanizacyi ŭ śpisach pačali paŭtaracca.
— Ad nievierahodnaj kolkaści infarmacyi možna było z hłuzdu źjechać. Ja pačaŭ vieści asobnuju tablicu, kudy zapisvaŭ, ź jakimi arhanizacyjami źviazvaŭsia i jaki adkaz atrymaŭ.
Prykładna praź miesiac u Siarhieja adbyłosia pieršaje intervju z pravaabarončaj arhanizacyjaj, padčas jakoha treba było bolš padrabiazna raspavieści pra svaju situacyju. Takich intervju było try — z roznymi arhanizacyjami.
— Mabyć, maja pamyłka była ŭ tym, što ja rašuča admaŭlaŭsia ad pasłuh pierakładčyka — mnie zdavałasia, što treba tak prademanstravać svaju pavahu da krainy. U vyniku ja atrymaŭ stanoŭčy adkaz ad arhanizacyi, jakaja nastajała na tym, kab naša razmova adbyvałasia praź pierakładčyka. Heta była Human Rights First. Ź imi ŭ mianie adbyłosia niekalki intervju, a potym pravaabaroncy dasyłali mnie šmat dadatkovych pytańniaŭ, kab zrabić prezientacyju majho kiejsu dla svajho kiraŭnictva.
Ale i na hetym pryhody nie skončylisia.
— Arhanizacyja razasłała moj kiejs inšym arhanizacyjami, ź jakimi supracoŭničaje — i mnie treba było čakać, pakul znojdziecca pravaabaronca, jaki sam abiare mianie. Heta zaniało šmat času. Ja vielmi chvalavaŭsia, dumaŭ, što nichto nie zachoča ŭziacca za moj kiejs.
Paśla taho, jak advakat usio ž znajšoŭsia, Siarhieja čakali jašče niekali afłajn intervju z Cooley LLP — heta arhanizacyja, jakaja pradstaŭlała ŭ sudzie intaresy biełarusa.
— Mianie vielmi ŭraziŭ uzrovień arhanizacyi. U pravaabaroncaŭ byŭ vialiki śpis pytańniaŭ, na jakija ja adkazvaŭ hadzin 5-6. Dalej jany pačali pracavać nad kiejsam, pieryjadyčna dasyłali mnie niejkija dadatkovyja pytańni. Ja sam padrychtavaŭ svajo apisańnie situacyi, chacia jany nie prasili.
Pravaabaroncy zapoŭnili za Siarhieja formu, jakuju treba adpravić u kampietentnyja orhany ŭsim, chto prosić prytułku ŭ ZŠA − na heta dajecca hod.
— Tolki paśla taho, jak ty dasyłaješ hetu formu, možna prasić dać dazvoł na pracu. Tamu šmat chto imkniecca zrabić heta jak maha chutčej. Nie raśpisvaje kiejs padrabiazna, a prosta piša «palityčny pieraśled», a potym užo paźniej udakładniaje infarmacyju. Ja taksama chacieŭ zrabić tak, adnak pravaabaroncy nie dazvolili — ich meta była z samaha pačatku ŭsio aformić pravilna. Tamu formu ja zmoh adpravić tolki praz 10 miesiacaŭ paśla taho, jak trapiŭ u ZŠA. Za hety čas navat paśpieŭ adbycca pieršy sud — na im sudździa pytajecca, ci sapraŭdy ty chočaš paprasić prytułak u ZŠA. Sud adbyvaŭsia anłajn i mianie na im pradstaŭlaŭ advakat.
Padrychtoŭka da hałoŭnaha suda była vielmi surjoznaja. Siarhieju arhanizavali dva intervju z roznymi psichaterapieŭtami, jakija pavinny byli vysłuchać jaho i dać svaje zaklučeńni, nakolki situacyi, jakija adbylisia na radzimie, paŭpłyvali na mientalnaje zdaroŭje. Treba adznačyć, što kiejs Siarhieja składaŭsia ź niekalkich — tam było i pryhniečańnie na radzimie praz seksualnuju aryjentacyju, i aściaroha palityčnaha pieraśledu praz aktyŭnaść padčas pratestaŭ.
— Kaniešnie, ciažka było znoŭ i znoŭ zhadvać traŭmatyčnyja padziei. I jak mianie bulili ŭ škole, i jak mianie źbivali na vulicy, i jak ajčym vyhnaŭ mianie z chaty ŭ 16 hadoŭ, kali daviedałasia, što ja hiej. U mianie była sproba samahubstva, paśla taho, jak ja patelefanavaŭ u słužbu psichałahičnaj dapamohi, a tam mnie skazali, što ja hrešnik i mnie treba iści ŭ carkvu kajacca.
Taksama arhanizacyja zamoviła ŭ niezaležnaha amierykanskaha ekśpierta, jaki daśleduje krainy byłoha SSSR, daśledavańnie na temu parušeńnia pravoŭ čałavieka ŭ Biełarusi. Soramna pryznacca, ale ja tolki ad jaho daviedaŭsia, što ciapier na radzimie sprabujuć zabaranić «prapahandu ŁHBTK+». Pahavaryŭ ź siabrami — jany taksama nie viedajuć, nakolki mocna sprabujuć abmiežavać ich pravy.
— Ja navat bajusia ŭjavić, kolki b heta kaštavała, kali b ja sam zamaŭlaŭ usio heta. Standartny hanarar advakata ŭ ZŠA — 10 tysiač dalaraŭ. I heta nie ličačy vydatkaŭ na pierakład dakumientaŭ, naprykład. Plus za ŭdzieł advakata ŭ sudzie treba płacicie asobna.
Ale, kaniešnie, hałoŭnaje, — heta navat nie ekanomija hrošaj. Ni adna arhanizacyja nie žadaje ryzykavać svajoj reputacyjaj i ŭviazvacca ŭ sumnieŭnuju historyju. Kali tvoj kiejs uziali, značyć, vierać u pośpiech. Ja pierapisvaŭsia z 4 ludźmi — pry hetym, kopii listoŭ dasyłalisia jašče 11. Ujavicie, jakaja kamanda stajała za mnoj.
Amal hod zaniała padrychtoŭka da finalnaha suda. Adnačasova z pracaj pravaabaroncaŭ Siarhiej zajmaŭsia zboram tak zvanych listoŭ ad śviedak — źviartaŭsia da tych, chto viedaŭ, čym jon zajmaŭsia ŭ Biełarusi i ź jakoj dyskryminacyjaj sutykaŭsia.
— Ščyra ŭdziačny kožnamu čałavieku, jaki pahadziŭsia napisać taki list. Ich navat nie ryzykavali adpraŭlać ź Biełarusi — vyvozili ŭ Jeŭropu i dasyłali ŭžo adtul, kab listy raptoŭna nie trapili ŭ ruki siłavikoŭ. Mnie ciažka ŭjavić, kolki času na mianie patracili ludzi.
Prykładna za miesiac da suda mužčyna atrymaŭ vynikovy varyjant svajho kiejsa — 550 staronak tekstu. Kaža, što sam byŭ u šoku.
— Za tydzień da «dnia iks» pravaabaroncy prapanavali mnie pravieści «repietycyju suda»: advakat mnie začytvaŭ mahčymyja pytańni i ja na ich adkazvaŭ. Ščyra skažu: na repietycyi ja pravaliŭ usio, što tolki možna. Chacia ja razumieŭ, što ŭsio nie pa-sapraŭdnamu, ale pačaŭ vielmi mocna chvalavacca. Ja sprabavaŭ u adkazie na kožnaje pytańnie ledź nie całkam pierakazać usiu svaju historyju. U niejki momant ja pačaŭ błytacca ŭ samych prostych rečach. Naprykład, u mianie jość dva siabry, i kali mianie paprasili raskazać pra adnaho ź ich, ja nazvaŭ jaho imia i proźvišča druhoha siabra.
Siarhiej kaža, što jamu padałosia, što naprykancy repietycyi pravaabaroncy chacieli schapicca za hałovy i dumali niešta kštałtu: «I na heta my patracili paŭtara hoda?!».
— Ale za što ja lublu Amieryku — nichto mianie nie krytykavaŭ. Naadvarot pačali supakojvać. Na druhoj repietycyi ŭsio prajšło narmalna, bo ja viedaŭ, što budzie i čaho ad mianie čakajuć. Jašče adna repietycyja adbyłasia za dzień da suda. Tam mnie dali śpis davoli pravakacyjnych pytańniaŭ — skazali, što ličać, što ich chutčej za ŭsio nie zadaduć, ale treba da ich padrychtavacca na ŭsialaki vypadak.
Prakuror paličyŭ niedastatkovymi dokazy nakont mahčymaści pieraśledu praz palityčnuju pazicyju (Siarhiej aktyŭna ŭdzielničaŭ u pratestach i pryśviaciŭ im pieśniu) — tamu što havorka išła pra bojaź mahčymaha pieraśledu. Ale pryniaŭ całkam častku kiejsa pra niebiaśpieku ŭ Biełarusi dla Siarhieja jak dla pradstaŭnika ŁHBTK-supolnaści.
Sam sud prachodziŭ anłajn i doŭžyŭsia kala hadziny. Skončyłasia ŭsio paśpiachova: Siarhiej aficyjna atrymaŭ prytułak u ZŠA.
— Ja płaču, maje advakaty płačuć. Happy end! Mnie vielmi chaciełasia b skazać słovy padziaki kamandzie advakataŭ, jakaja pavieryła i tak ukłałasia ŭ mianie.
«Bolš za ŭsio paskudstvaŭ pryčyniaje jaŭrejonyš». Dziciačaja doktarka ź Minska šakavała antysiemickimi vykazvańniami46
Kamientary