«Heta katastrofa dla kankretnaha čałavieka, ale nie dla sistemy». Pacyjenty i doktar raspaviali pra niedachop lekaŭ u špitalach
Mnohija biełarusy sutykajucca z tym, što nie tolki ŭ aptekach, ale i ŭ špitalach źnikli niekatoryja impartnyja miedpreparaty. Časam heta maje trahičnyja nastupstvy. Svaimi historyjami sa «Svabodaj» padzialilisia pacyjenty i doktar.
Čaćviorty hod u Biełarusi praciahvajecca palityčny kryzis, jaki zakranuŭ mnohija śfiery žyćcia, u tym liku achovu zdaroŭja. ES i ZŠA nie ŭvodzili sankcyj na pastaŭki miedykamientaŭ u Biełaruś. Ale ŭsio adno ź lekami časta ŭźnikajuć prablemy.
Ekanamičnyja sankcyi ŭpłyvajuć na situacyju, chaj i ŭskosna. Heta jašče dva hady tamu, u vieraśni 2021-ha, pryznavaŭ ministr achovy zdaroŭja Dźmitryj Pinievič.
«Lubyja ekanamičnyja sankcyi pierš za ŭsio ŭpłyvajuć na sacyjalna-ekanamičnuju palityku. Sistema achovy zdaroŭja ŭ hetych adnosinach, badaj, najbolš uraźlivaja», — kazaŭ ministr.
22 vieraśnia 2023 hoda, vystupajučy ŭ Ženievie na 54-j siesii AAN pa pravach čałavieka, pastajanny pradstaŭnik Biełarusi Łarysa Bielskaja zajaviła, što finansavyja sankcyi błakujuć pastaŭki lekaŭ.
«Svaboda» raskazvaje, jak niedachop miedykamientaŭ adbiŭsia na kankretnych pacyjentach biełaruskich špitalaŭ.
«Leki dla taty z ankałohijaj šukajem pa ŭsim śviecie»
Dzianis (imiony hierojaŭ publikacyi źmienienyja ź mierkavańniaŭ biaśpieki. — RS) raskazaŭ, što, pa jaho nazirańniach i dośviedzie, u špitalach ciapier nie chapaje šmat jakich lekaŭ. Pra situacyju surazmoŭca viedaje asabista, u jahonaha taty rak straŭnika.
«Tatu adpravili dachaty, pamirać. Nie zmahli lačyć, bo nie było lekaŭ. Ciapier u jaho vielmi nizki hiemahłabin. Padniać nie mohuć — niama lekaŭ. Ja kažu pra impartnyja preparaty», — kaža Dzianis.
Jon dadaje, što praz adsutnaść preparataŭ lekary nie zmahli zapavolić raźvićcio mietastazaŭ. Pavodle surazmoŭcy, leki ciažka zakupić, tamu što niama mahčymaści ich apłacić. «Bo apłata idzie praz banki, jakija trapili pad sankcyi», — dadaje jon.
Dzianis i jahonyja blizkija šukajuć nieabchodnyja miedykamienty ŭłasnymi siłami.
«Ale i tut byvajuć prablemy. Niekatoryja preparaty pradajuć tolki jurydyčnym asobam. I čałaviek paprostu nie moža ich nabyć», — tłumačyć jon.
Pošukam lekaŭ i pieradačaj ich u Biełaruś zanialisia i svajaki Dzianisa ź Izraila.
«Pakul znojdziem, pakul pieradadzim u Biełaruś — hublajecca kaštoŭny čas. Pieradali adtul leki, kab padniać hiemahłabin u taty. Padniali. Ale heta na dziesiać dzion. Potym hiemahłabin znoŭ pačaŭ padać. U Biełarusi takich preparataŭ niama», — kaža surazmoŭca.
«Pieranosili apieracyi dla dziaciej»
U Maryny dzicia maje sardečnuju patałohiju. Svaje zachvorvańni majuć i baćki. Biełaruska zaŭvažyła, što z prodažu źnik «Omnik» niderłandskaj vytvorčaści. Jaho prymajuć pry prablemach z prastataj.
«U aptekach niama, anałahi čałavieku nie pasujuć. Źnik i «Nazaneks» — jaho pry prastudzie i alerhii pryznačajuć i dzieciam, i darosłym. Šukali ŭ Polščy i pieradavali adtul», — kaža Maryna.
Jana śćviardžaje, što paŭhoda tamu byli pieraboi z raschodnymi materyjałami dla dziciačaj chirurhii, tamu apieracyi pieranosilisia.
«Viedaju, što daktary dastavali praz Kazachstan nieabchodnyja raschodniki, kab rabić dzieciam apieracyi ŭ Minsku. Ciapier, zdajecca, situacyja źmianiłasia ŭ lepšy bok», — kaža Maryna.
Pavodle jaje słoŭ, baćki chvorych dziaciej aktyŭna šukajuć leki za miažoj. Naprykład, u Niamieččynie. I znachodziać sposaby pieradavać ich u Biełaruś.
Jašče adna žančyna, Alesia, maje svajaka, jaki nie moža ciapier atrymać lačeńnie ad virusnaha hiepatytu S.
«Bo jaho padmanuli ŭ infiekcyjnym špitali. Abiacali špitalizavać. Jon uvieś čas telefanuje tudy, jamu adkazvajuć, što niama miescaŭ. Akazałasia, što miescy jość, ale niama impartnych lekaŭ!» — śćviardžaje surazmoŭca.
Žycharka adnaho z rajcentraŭ Ludmiła paskardziłasia ŭ kamientary «Svabodzie», što z prodažu źnikli leki, jakija jana ŭžyvała ad chvarobaŭ sustavaŭ.
«Mnohija impartnyja źnikli. Ja raniej nabyvała «Ałfłutop» rumynskaj vytvorčaści. Ciapier jaho niama», — kaža žančyna.
«Prablema zakupu preparataŭ — kryvaja i nieefiektyŭnaja sistema»
Siamion, biełaruski doktar z 20-hadovym stažam, kaža, što prablema z tymi ci inšymi miedykamientami, abstalavańniem i raschodnymi materyjałami była ŭ Biełarusi zaŭsiody. I da sankcyj, i pad sankcyjami. Jon ličyć, što pieraboi z peŭnymi lekami ci abstalavańniem — najpierš vynik nieefiektyŭnaj sistemy zakupak.
«My z hetym sutykalisia pastajanna, kali pad kaniec hoda «pabiralisia» pa inšych špitalach, prasili tam katetary ci antybijotyki. Bo hrošy zakančvalisia, leki ci raschodnyja materyjały nie zakuplalisia. Sistemy zakupak praź dziaržaŭnyja struktury niepavarotlivyja, nie majuć hnutkaści. Choć jany i na ručnym kiravańni ŭ topavych čynoŭnikaŭ Ministerstva achovy zdaroŭja», — kaža doktar.
Surazmoŭca ličyć, što raniej dać rady z adsutnaściu taho ci inšaha preparata było praściej, bo lohka było zjeździć pa jaho ŭ Litvu, Polšču ci Ukrainu. Ciapier heta składana. Miedyk kaža, što vajna i sankcyi dajuć pra siabie znać najpierš praz heta.
«Čynoŭniki ad achovy zdaroŭja pa-raniejšamu narmalna nie kamunikujuć ź ludźmi, nie tłumačać, jak paŭpłyvali sankcyi na tyja ž bankaŭskija raźliki za miedykamienty, na łahistyku preparataŭ, a tolki zajaŭlajuć, što «my hieraična vystajali, my ŭsich pieramahli», — kaža jon.
Što rabić, kali niama lekaŭ? Zaležyć ad situacyi, kaža Siamion. Miedyk raić davierliva parazmaŭlać sa svaim doktaram pra anałahi, pašukać sposaby, jak nabyć leki za miažoj i pieradać na radzimu.
Kali niama inšaha vyjścia, možna chadzić na asabistyja pryjomy da čynoŭnikaŭ. Takaja praktyka isnuje jak u stalicy, tak i ŭ rehijonach.
«Siarod funkcyjanieraŭ, niepasredna nie źviazanych z achovaj zdaroŭja, Natalla Kačanava, naprykład, prezientuje siabie jak «abaronca prostych ludziej». Možna pasprabavać da jaje zapisacca ŭ skrajniaj situacyi. Važna dobra padrychtavacca — skłaści strukturavany vykład skarhi, pryvieści fakty, proźviščy i dakumienty. Lepš taksama i ŭ piśmovym vyhladzie», — raić doktar.
U sistemie achovy zdaroŭja ŭ cełym katastrofy ź lekami i miedmateryjałami pakul što niama, ličyć surazmoŭca.
«Heta katastrofa dla kožnaha kankretnaha čałavieka, jaki sutykajecca z tym, što jahony rak u bolš zapuščanaj stadyi, jakuju možna było b praduchilić deficytnymi ciapier lekami. Pakul što možna tak naładzić łahistyku, kab zabiaśpiečyć pacyjentaŭ patrebnymi miedykamientami. Ale sistema ci to nie choča, ci to nie ŭmieje hetaha rabić. Tym bolš ź jaje «vymyli» kadry, jakija mahli b jaje naładzić, chutčej adaptavać da takich «čelendžaŭ».
Sankcyi — heta stres-test dla sistemy achovy zdaroŭja, i my bačym, jak jana jaho prachodzić. Ale heta, biezumoŭna, nie admianiaje kožnaj maleńkaj trahiedyi biełarusa», — dadaŭ Siamion.
Kamientary