«Vyhladała, niby jaje nabyli ŭ kramie». Były palitviazień raskazaŭ pra hulniu-nastołku, stvoranuju Palčysam, sustrečy za kratami ź viadomymi ludźmi i turemnych katoŭ — pryjemnych i nie vielmi
Były palitviazień raskazaŭ «Viaśnie» pra ŭmovy ŭtrymańnia ŭ niavoli, pra žorstkija vobšuki ŭ kamierach, pra nastołku VOLODAROCHKA i katoŭ u SIZA-1.
Alaksandra (imia źmienienaje) zatrymali ŭ śniežni 2022 hoda razam z supracoŭnikami ofisa, dzie jon pracavaŭ. Spačatku chłopca aryštavali za raspaŭsiud «ekstremisckich» materyjałaŭ, bo chłopiec dasłaŭ maci ŭ pryvatnym paviedamleńni navinu ź niezaležnaha miedyja. Paśla ŭ jaho znajšli fota z pratestaŭ i ŭ vyniku asudzili na paŭtara hoda «chatniaj chimii». Paśla prysudu chłopiec źjechaŭ ź Biełarusi. Za svaje 113 dzion niavoli jon siadzieŭ razam z palitźniavolenymi Daniłam Čulom, Andrejem Maračam i Illoj Š., a taksama bačyŭsia z Eduardam Babarykam.
Andrej Marač. «Niavola jaho nie złamała»
Andreja Marača zatrymali 2 sakavika 2021 hoda pa spravie «Revalucyjnaha dziejańnia». 6 vieraśnia 2022 hoda Andreja asudzili pavodle č. 1 art. 342, č. 2 art. 285, art. 341 Kryminalnaha kodeksa na piać hadoŭ kałonii va ŭmovach uzmocnienaha režymu.
Alaksandr patrapiŭ u SIZA na Vaładarskaha ŭ śniežni 2022 hoda. Na toj momant tam užo doŭhi čas znachodziŭsia Andrej Marač, jaki šmat kamunikavaŭ z chłopcam.
«Andrej — vielmi pryjazny čałaviek, z mocnym charaktaram. Heta čałaviek sa stryžniem unutry. Jon šukaŭ u SIZA knihu Ałana Kara «Lohki sposab kinuć kuryć». Šmat raskazvaŭ pra svajo zachapleńnie rybałkaj. A taksama imknuŭsia padtrymlivać siabroŭskuju atmaśfieru ŭ kamiery. U razmovach z Andrejem adčuvałasia, što jon mocna stamiŭsia i rasčaravaŭsia ŭ palitycy. Ale, niahledziačy na piesimistyčny nastroj, niavola jaho nie złamała».
Illa Š. «Jon byŭ upeŭnieny, što nie adsiadzić uvieś termin»
Illu Š. zatrymali jašče ŭ 2020 hodzie. Spačatku jaho abvinavačvali pa «ekanamičnym» artykule, adnak paźniej artykuł źmianili na «palityčny».
«Illa źjaviŭsia ŭ kamiery na čaćviorty dzień majho tam znachodžańnia. Heta adzin z samych aptymistyčnych ludziej, jakich ja tam sustreŭ. Jon mocna mianie padtrymlivaŭ, za što ja jamu vielmi ŭdziačny. Illa — čałaviek, na tvary jakoha zaŭsiody ŭśmieška i jaki ŭ luby čas hatovy padtrymać razmovu. Jon lubiŭ tak iranična ŭjaŭlać, jak nas usich vyzvalać. My abmiarkoŭvali samyja roznyja temy: ad tvoraŭ Sałžanicyna i zatrymańnia Illi da ekanamičnych temaŭ i praviłaŭ viadzieńnia ŭłasnaha biznesu. Adnojčy ja navat skłaŭ pra jaho žartaŭlivy radok, kab pieradać jaho badziory nastroj».
Chłopiec zhadvaje absurdnyja frazy sa spravy Illi, jakuju jany abmiarkoŭvali ŭ kamiery: «Illa nie viedaŭ ab zmovie Śviatłany Cichanoŭskaj, ale ŭ dumkach padzialaŭ idei zmoŭščykaŭ, tym samym ich padtrymlivaŭ».
Jak kaža Alaksandr, Illu vielmi matyvuje jahonaja siamja. Jon raskazvaŭ pra svaju žonku i troch synoŭ i šmat razoŭ paŭtaraŭ, što žonka dla jaho — samy lubimy čałaviek i najlepšaja siabroŭka.
Illa staviŭsia da svajho jašče budučaha suda z aptymizmam i nie hublaŭ nadziei.
«Jon žartujučy skazaŭ, što rasstroicca, kali jamu daduć mieniej za 10 hadoŭ. «Ja ž taksama kruty čuvak. Budzie niespraviadliva, što ŭsim dajuć pa 15 hadoŭ, a mnie tolki jakich-niebudź šeść», — kazaŭ Illa.
Jon byŭ upeŭnieny, što nie adsiadzić uvieś termin, bo, jak jon kazaŭ, na voli jość ludzi, jakija zmahajucca za ŭsich tych, chto ciapier za kratami».
Žorstkija pravierki ŭ SIZA-1
U pačatku studzienia 2022 hoda ŭ SIZA-1 na Vaładarskaha prajšła chvala vobšukaŭ. Pa słovach Alaksandra, ich kamiera była adnoj ź pieršych, da kaho pryjšli ź pieratrusam. Raniej publikavalisia śviedčańni inšych viaźniaŭ pra hetuju sieryju ŭzmocnienych pravierak. Chłopiec kaža, što da ich pryjechali «maski-šou» — siłaviki ŭ bałakłavach.
«17 studzienia da nas pryjechaŭ sam Rabiecki [Uładzimir Rabiecki — adzin z kiraŭnikoŭ Departamienta vykanańnia pakarańniaŭ, — zaŭv. red.]. Heta sadziuha, jakich jašče treba pašukać. Jon adyhraŭsia na nas usich. Mianie jon pastaviŭ u pozu «łastaŭki» tolki za toje, što ja na jaho azirnuŭsia padčas vobšuku.
Usie praviarajučyja byli ŭ paradnaj formie, u Rabieckaha na hrudziach navat visieŭ niejki miedal. Heta dadavała žachu da ŭsiaho inšaha. Było bačna, što jon upivajecca svajoj pasadaju i ŭładaj».
Karcar za niepaholenaść
Alaksandr zhadvaje typovyja mietady cisku administracyi izalatara na palitviaźniaŭ. Pavodle jaho słoŭ, u SIZA šmat chto viedaŭ pra badziory nastroj Illi i jaho hatoŭnaść adstojvać svaje pravy na sudzie. Tamu pierad sudom jaho nieadnojčy adpraŭlali ŭ karcar.
«Ja siadzieŭ u kamiery nasuprać tak zvanych «chryścinaŭ» — pamiaškańnia, dzie vypisvajuć parušeńni pierad adpraŭkaj u karcar — i bačyŭ, jak Illu zavodzili tudy niekalki razoŭ. Spačatku jamu dali 10 dzion karcara. Pa viartańni jamu adrazu ž davali try parušeńni, i jon znoŭ adpraŭlaŭsia ŭ karcar. Ahułam Illa prabyŭ tam amal miesiac zapar pa absurdnych nahodach, adna ź jakich — niepaholenaść. Marač prabyŭ u karcary jak minimum 10 dzion».
Nastołka VOLODAROCHKA
«U majoj kamiery ŭ 2021 hodzie siadzieŭ Eduard Palčys, jaki razam ź Illoj zrabiŭ nastolnuju hulniu. Heta była hulnia-chadziłka, scenar jakoj zasnavany na niehałosnych praviłach žyćcia źniavolenych i turemnym słenhu. Naprykład, kali hulniavaja fiška traplaje na jačejku z nazvaj «Karcar», hulec prapuskaje peŭnuju kolkaść krokaŭ. Na toj momant razam z chłopcami ŭ kamiery byŭ hiejm-dyzajnier. Jon vielmi padrabiazna raspracavaŭ i aformiŭ hulniu. Vyhladała, niby jaje nabyli ŭ kramie. Paźniej mnie pieradali hulniu, kab ja jaje zachavaŭ. Ale, na žal, u mianie skrali rečy razam z nastołkaju».
Pra Daniłu Čula
Daniłu Čula zatrymali 2 sakavika 2021 hoda pa spravie «Revalucyjnaha dziejańnia». 6 vieraśnia 2022 hoda Daniłu asudzili pavodle art. 342, č. 2 art. 285 Kryminalnaha kodeksa na piać hadoŭ kałonii va ŭmovach uzmocnienaha režymu.
«Paśla niekalkich pieratrusaŭ Illu Š. i Andreja Marača pieraviali ŭ inšuju kamieru, a da nas padsialili palitviaźnia Daniłu Čula. Vyśvietliłasia, što ŭ nas ź im šmat ahulnych intaresaŭ: pop-kultura, hulni i filmy. Naohuł heta adzin z samych viasiołych ludziej, jakich ja viedaju. Dania viedaŭ, kali treba było dadać trochu čornaha humaru. Jon dzialiŭsia, što paśla vyzvaleńnia choča zajmacca stendapam.
Ja vučyŭ jaho anhlijskaj movie. Maja niaviesta dasyłała mnie ŭ listach teksty anhłamoŭnych piesień. Heta byli pieśni takich hurtoŭ, jak Foals, Cage the elefant, štości z AC/DC.
A adnojčy da nas patrapiŭ sapraŭdny artefakt — słoŭnik vulharnaj anhlijskaj movy. Kniha nas vielmi zabaŭlała».
Jak kaža Alaksandr, u Daniły byŭ bajavy nastroj. Svoj sud jon usprymaŭ prosta jak absurdnuju kamiedyju. «Ja chadziŭ na pasiadžeńni pa svajoj spravie tolki tamu, što mianie tudy vadzili. I tamu, što tam uklučali muzyku z našaj miedyjateki», — raskazvaŭ Daniła Čul Alaksandru. Adna ź piesień, jakuju Dania viedaŭ na pamiać i śpiavaŭ, była «Mołodaja siemja» hurta «Pornofilmy».
U Daniły na voli jość sabaka pa mianušcy Bułka, jakuju chłopiec uziaŭ z prytułku. Jak kaža Alaksandr, uziać damoŭ biesprytulnuju žyviołu — sapraŭdny ŭčynak.
«Dania zachaplajecca body modification. Jon šmat raskazvaŭ pra tatu i pirsinh. Adna z samych zapaminalnych i nietypovych jaho tatuirovak — nadpis na nazie «Vitaju supracoŭnikaŭ morha». Taksama Daniła šmat raskazvaŭ pra svaje zaniatki rolernym sportam i truki na rolikach, jakija jon moža vykanać».
U vieraśni 2022 hoda Daniłu vynieśli prysud pa spravie «Revalucyjnaha dziejańnia», ale tolki ŭ sakaviku 2023 hoda jon pačaŭ adbyvać pakarańnie. Paŭhoda jon čakaŭ vynik apielacyi. Heta maksimalna mahčymy termin razhladu apielacyjnaj skarhi.
Alaksandr kaža, što pa skančeńni terminu apielacyi Daniłu nie adrazu prynieśli papiery z suda. Sukamierniki padumali, što, mahčyma, Daniłu źmianili prysud. Da taho ž u kamieru dajšła navina ab tym, što Marfie Rabkovaj i Andreju Čapiuku źmienšyli prysud na nievialikija terminy.
Usie sukamierniki Daniły, čakajučy vynik apielacyi, vielmi spadziavalisia, što kožnamu sa spravy «Revalucyjnaha dziejańnia» choć i niaznačna, ale źmienšać terminy. Kožny dzień, praviedzieny za kratami, adčuvalny dla viaźnia. U vyniku Daniłu pakinuli prysud bieź źmienaŭ.
«Samaje žudasnaje, što adbyvajecca z palitviaźniem — heta IČU na Akreścina». Pra ŭmovy ŭ kamiery
Na pytańnie pra ŭmovy ŭ SIZA Alaksandr adrazu zhadvaje svoj aryštancki dośvied u IČU na Akreścina. Kaža, što ŭ paraŭnańni ź IČU «Vaładarka» — «łajt».
«Na «Vaładarcy» supracoŭniki staviacca da źniavolenych bolš pa-ludsku. Viadoma, ja ni ŭ jakim razie nie źbirajusia dziakavać administracyi SIZA. Ale jany chacia b nie imknulisia naŭmysna pahoršyć našy ŭmovy, jak heta było ŭ izalatary na Akreścina.
U SIZA isnuje tak by mović ułasnaja «ekasistema», niehałosnaja sistema praviłaŭ. Usim palitviaźniam adrazu ŭvodziać zabaronu na listavańnie. Ale mnie pašancavała, ja listy atrymlivaŭ. Razam sa mnoju siadzieŭ chłopiec pa art. 342 KK. Jamu za try miesiacy pryjšło 15 listoŭ, a mnie za taki ž termin — 113».
Samaje žudasnaje, kaža chłopiec, što adbyvajecca z palitviaźniem — heta IČU na Akreścina.
«Heta byŭ samy žudasny čas majoj adsiedki. Mnie jašče pašancavała pravieści tam tolki čatyry dni. Zvyčajna ludzi siadziać u IČU jak minimum 10 sutak.
Ja siadzieŭ u kamiery płoščaj 1 na 2 mietry, raźličanaj na adnu asobu. Ale razam sa mnoju tam znachodzilisia 11 čałaviek. My spali pa čarzie, bo paprostu nie chapała miesca ŭsim adnačasova lehčy».
Adnojčy a pieršaj hadzinie nočy da Alaksandra ŭ kamieru pryviali mužčynu ŭ kaściumie. Svaim dziełavym stylem jon mocna kantrastavaŭ z brudnymi i baradatymi aryštantami. Ich novy susied byŭ u šoku i nie razumieŭ, što adbyvajecca. Sukamierniki adrazu ŭ jaho zapytalisia: «Palityčny?» — «Nie, ekanamičny», — adkazaŭ mužčyna.
Usie trochu ździvilisia, a adzin z sukamiernikaŭ upeŭniena skazaŭ, što jaho zranku zabiaruć. Tak i adbyłosia. Jak kaža Alaksandr, mužčynu papužali, pakazali, jak moža być, kali toj nie budzie supracoŭničać sa śledstvam.
Pra Eduarda Babaryku
U SIZA Alaksandru daviałosia sustrecca z Eduardam Babarykam.
«Heta adbyłosia paśla taho, jak ad nas zabrali Illu Š. My spatkalisia z Eduardam «na kabinietach», kudy viaźniaŭ vodziać na sustrečy z advakatami. U jaho byŭ stomleny pozirk, ale Eduard nie hladzieŭ dołu, jak robiać mnohija inšyja viaźni, a ŭpeŭniena stajaŭ z padniataju hałavoju. Jon skłaŭ uražańnie mocnaha čałavieka».
Pra katoŭ na Vaładarcy
«Byŭ vypadak, kali mianie viała na sustreču z advakatam dziaŭčyna-kanvairka. My spynilisia na leśvičnym pralocie, dzie siadzieła maleńkaje kaciania.
Ja ŭbačyŭ, što supracoŭnica pačała zamiłoŭvacca, tady ja navažyŭsia paprasić dazvołu ŭ tavaryša načalnicy pahładzić kaciania. Na majo ździŭleńnie, jana dazvoliła. Uvieś čas čakańnia advakata ja łaščyŭ kaciejku. Heta zdaryłasia ŭ tyja časy, kali ja ciažej za ŭsio pieražyvaŭ svoj aryšt».
Alaksandr pryhadvaje inšy vypadak sustrečy z katami ŭ SIZA.
«U kamiery my zachoŭvali miasnyja pradukty ŭ «ladoŭni» — chałodnym miescy za aknom. Kamiera była na pieršym paviersie.
Niejak nočču my čujem, jak pa žaleznym borciku za aknom štości hruknuła. Ja padyšoŭ da akna i ŭbačyŭ kacinuju łapu. Kot učapiŭsia ŭ pałku kaŭbasy, pakinutuju za aknom, i drapanuŭ ź joju preč».
Čytajcie taksama:
Były palitviazień Źmicier Furmanaŭ pajšoŭ pracavać u dastaŭku ježy
Stukactva pačynajecca na voli. Pra stukačoŭ u SIZA i kałonii piša Aleh Hruździłovič
Kamientary