«Сезон яшчэ не пачаўся, а ўжо ладна патраціўся». Ці можна зарабіць на агародзе, рыбалцы і паляванні?
«Прыязджай на лецішча. Будзем шашлыкі смажыць!» — запрашаюць сябры. Але варта ступіць на ўчастак, як табе тут жа даюць у рукі матыкі і адпраўляюць палоць градкі. Але ці ёсць «выхлап» ад такога баўлення часу? Якую мэту пераследуюць паляўнічыя, намотваючы кіламетры па лесе ў пошуках здабычы, і рыбакі, якія суткамі «кормяць» камароў на возеры? «Моцныя навіны» папрасілі жыхароў Гомеля расказаць, ці можна зарабіць на паляванні, рыбалцы, прысядзібным участку, і які спатрэбіцца стартавы капітал.
Рыбалка: «Хобі, за якое трэба плаціць»
Першы герой матэрыялу — Максім, рыбак з 30-гадовым стажам. За сваю «кар'еру» мужчына памяняў мноства снасцяў, злавіў сотні рыбін і прысвяціў велізарную колькасць часу хобі. Ён расказаў, колькі каштуе «базавы» камплект, ці ёсць шанец акупіць укладанні, і даў пару парадаў рыбакам-пачаткоўцам.
«Калі казаць шчыра, то рыбалка — вельмі дарагое хобі. Можа падацца: ну што такога, вуда — 10—15 рублёў, яе абсталяванне — яшчэ дзясятка, чарвякі з кампостнай кучы. Камплекту хопіць надоўга, толькі задавальнення ніякага ён не прынясе і ўлову ў большасці выпадкаў таксама», — пачынае аповед Максім.
Па словах мужчыны, мінімальны камплект летняга рыбалоўнага абсталявання каштуе крыху больш за тысячу рублёў. Гаворка не ідзе пра нейкія звыштэхналагічныя прыстасаванні і снасці для зімовай лоўлі. Абнаўляць «арсенал» неабходна рэгулярна, пры гэтым верхняй планкі не існуе.
«Адразу агаваруся, дакладна падлічыць усе выдаткі немагчыма. Кошт бензіну, каб дабрацца да месца лоўлі, спецвопратку для камфортнага адпачынку і выдаткаваны час у разлік не бярэм. Не ўяўляю, як іх ацэньваць. Лічым толькі снасці для спінінгавай лоўлі драпежнай рыбы з берага», — пазначыў вектар падлікаў Максім.
Максім упэўнены, што эканоміць на спінінгу не варта. Лепш купіць адно добрае вудзільна пад канкрэтны від лоўлі, чым набываць дзясятак незразумелай якасці. Дрэнная снасць можа падвесці ў самы адказны момант, і тады ўражанні ад рыбалкі будуць безнадзейна сапсаваныя.
Колькі каштуе спінінг? Максім кажа, што танней за 600 рублёў нічога не знайсці, і гэта вудзільна пачатковага ўзроўню. На барахолках цэны стартуюць ад 5 рублёў, праўда, выглядае абсталяванне непрэзентабельна. Затое ў пошукавай выдачы сапраўды хапае лотаў у дыяпазоне ад 600 да 1200 рублёў.
Аднак на адзін спінінг рыбу не зловіш. У мінімальны камплект для рыбалкі ўваходзіць яшчэ шпулька, лёска і прынады.
«Пачну з самага таннага — лёскі. Аддаю перавагу пляцёнцы або флюоракарбону — 20—30 рублёў за скрутак. На сезон бяру 2-3 камплекты. Вядома, яна не выдаткоўваецца ўся, але стараюся, каб заставаўся запас. Што тычыцца шпулькі, то тут у пачаткоўца-рыбалова можа заторгацца вока ад роскіду цэнаў. Напрыклад, безынерцыйная для жарліцы каштуе 40 капеек, а за прыстойную Okuma Coronado CDX-55 просяць 500 рублёў. Мая каштуе 300 рублёў», — дае даведку па цэнах Максім.
У сухой рэшце выходзіць, што спінінг — 600 рублёў, лёска — 90 рублёў і шпулька — 300 рублёў, абыдуцца «ўсяго» 990 рублёў. Адкуль інфармацыя пра «больш за тысячу»? Аказваецца, у спісе не хапае прынад, прыкормак і цэлай кучы дробязяў, якімі сур'ёзныя рыбакі «абрастаюць» з гадамі. Яны каштуюць даволі дорага і з'яўляюцца расходнымі матэрыяламі.
«Сумка для спінінга — 30 рублёў, чахол для шпулькі — яшчэ 30. Калі падабаецца лавіць з камфортам, патрэбна крэсла, самы бюджэтны варыянт — 50 рублёў. Засталіся лішнія грошы? Пойдуць на лодку: аднамесная з ПВХ — 400 рублёў, а матор да яе — ад 500. Яшчэ рэхалот пажадана — 300 рублёў і на рэшту камізэлька — 23 рублі», — пералічвае магчымыя артыкулы выдаткаў мужчына.
Па словах Максіма, за сезон ён паспявае адпачыць на рыбалцы не больш за дзясятак разоў. Адбіваецца раз'язны характар працы. Па самых прыблізных падліках кожны выезд абыходзіцца ў сто рублёў — падкормка, дарога, расходнікі. Колькі рыбы трэба злавіць на гэтую суму — пытанне рытарычнае. Заўзятыя рыбакі імкнуцца не весці такія падлікі.
«Многія запэўніваюць, што злоўленая рыба акупляе выдаткі. Не ведаю, можа ў кагосьці так і выходзіць, але я разглядаю рыбалку як хобі, за якое трэба плаціць. Стыль жыцця ў мяне такі — рыбалка. Чым больш грошай, тым вышэйшы ўзровень камфорту, толькі і ўсяго», — завяршае расказ Максім.
Паляванне: «Людзі плацяць за лад жыцця, а не за мяса»
Алег захапіўся паляваннем больш за пяць гадоў таму. За гэтыя гады паспеў папаляваць на казулю і лася, здабываў качак і гусей. Паводле яго слоў, гэта хоць і займальны занятак, здольны за лічаныя гадзіны аднавіць сілы пасля напружанага працоўнага тыдня, але зусім нятанны.
«Пачнем з навучання. Калі вучыўся, плаціў нешта ў раёне 100 рублёў, потым за кожны залік і экзамен асобна — выйшла каля 200 рублёў. Атрымаўшы паляўнічы білет, права паляваць не атрымліваеш аўтаматычна: каб мець такую магчымасць, трэба аплачваць дзяржпошліну за права палявання — «базавая» штогод. Пажадана ўступіць у БТПР (Беларускае таварыства паляўнічых і рыбаловаў), што дае зніжкі на паляўнічыя пуцёўкі і дазволы, а гэта штогадовыя ўнёскі, зноў плацяжы. Гэта значыць, мы ўжо ладна выдаткаваліся, але яшчэ не прыступілі да рыштунку», — пачынае расказ Алег.
Са слоў мужчыны, выдаткі на паляванне ўмоўна дзеляцца на дзве катэгорыі: зброя і экіпіроўка. Для кожнага спіс выйдзе індывідуальны, але ёсць рэчы, якія абавязкова давядзецца купіць для камфортнага баўлення часу.
«Паляўнічы касцюм — ад 50 да 100 даляраў, а яны патрэбныя розныя: зімовы, летні. Абутак — таксама самы розны: зімовы, летні, дажджавы, гумавы. Не забудзьцеся пра тэрмабялізну. Неабходныя на паляванні рэчы са, скажам так, «пабытовых» — нож і тачыльныя аксесуары да яго, бінокль, тэрмас, многія бяруць пераносныя газавыя пліткі, розныя ліхтары», — робіць кароткі экскурс па экіпіроўцы Алег.
Мужчына расказаў, што артыкул выдаткаў на зброю і боепрыпасы можа быць значна вышэйшым за кошт экіпіроўкі. Дыяпазон цэнаў шырокі, але чым вышэйшы клас зброі, тым вышэйшыя шанцы вярнуцца з палявання са здабычай.
«Цяпер самае галоўнае і цікавае — зброя і боепрыпасы. Можна ўзяць старую савецкую стрэльбу за 200 рублёў. А можна купіць сучасны круты паўаўтамат накшталт «Бінэлі» за шмат тысяч. Кожны падбірае пад сябе і свае магчымасці. Будзем лічыць, што ў сярэднім нешта прыстойнае каштуе ў раёне 1000 рублёў — гэта якая-небудзь паўаўтаматычная стрэльба сярэдняй рукі.
Пасля года валодання гладкаствольнай захочацца перайсці на ўзровень вышэй і купіць наразны карабін. У паляванні на драпежніка або рагатую жывёліну гэта істотна павышае магчымасці. Тут ужо іншы парадак цэнаў. За 200 рублёў нічога не купіш, лепш адштурхоўвацца ад 2000 і да бясконцасці. Нешта рэальна баявое і надзейнае, я б сказаў, пачынаецца ад 3000 рублёў», — прывёў парадак цэнаў Алег.
Са слоў мужчыны, вінтоўка і патроны — далёка не ўсе выдаткі ў графе «зброя». Прыцэлы, магазіны, змазка і сродкі для чысткі таксама каштуюць даволі дорага.
«Цяпер шмат якаснага тавару да нас не даходзіць з-за мяжы з-за санкцый. Затое спакусы менш. Але калі былі розныя замежныя прыбамбасы, можна было купіць адну бутэльку амерыканскага сродку для чысткі наразнога ствала за 200 рублёў. Праўда, і хапала яго на гады, таму што для адной чысткі патрабавалася адна кропля», — працягвае падлікі Алег.
Асобным артыкулам выдаткаў Алег выдзеліў куплю прыцэла. Задавальненне не з танных, акрамя таго, знайсці якасную оптыку няпроста. Ёсць аматары, якія выкладаюць за такія прыборы некалькі тысяч даляраў.
Па словах мужчыны, дзесяць тысяч — не мяжа. Большасць бярэ прыцэлы ў раёне некалькіх сотняў даляраў, аднак да тэхнікі ў такім цэнавым дыяпазоне могуць узнікнуць пытанні па якасці і даўгавечнасці.
«Для многіх самае балючае пытанне — патроны. Калі пачынаеш паляваць, страляць яшчэ трэба будзе навучыцца. Плюс некаторым проста падабаецца гэта як спорт, яны праводзяць шмат часу на стрэльбішчах. Пару гадоў таму гладкаствольны шротавы патрон каштаваў ад 80 капеек, цяпер — ад 2,5 рублёў, танней нешта не сустракаў. І, зноў-такі, дыяпазон: ёсць кулявыя гладкаствольныя патроны і па 8 рублёў за штуку. Гэта значыць, ад 2,5 да 8 рублёў за стрэл можна лічыць. А страляць то хочацца!», — працягвае пералічваць неабходныя для палявання выдаткі Алег.
На ўсё вышэйпералічанае грошы неабходна «аджалець» да пачатку палявання, нагадвае Алег. Гэта падрыхтоўчы этап, без якога не абысціся. А далей чакаюць яшчэ некалькі абавязковых артыкулаў выдаткаў.
«Для пачатку — бензін у аўто. Паляваць без машыны — вялікая праблема. Далей пуцёўкі і дазволы. Выхад на самца казулі нешта парадку 20 рублёў, здабыча непасрэдна асобіны — можа быць і 150 рублёў, калі яна трафейная. Пуцёўка на гусь або качку — некалькі дзясяткаў рублёў», — кажа мужчына.
Калі думаеце, што на гэтым выдаткі скончыліся, то як бы не так. Ёсць яшчэ адзін пункт, які можа зрабіць пралом у сямейным бюджэце.
«Баявы» рыштунак — асобная размова. Тут няма межаў: манкі, скрадкі, чучалы птушак і падсадныя, маскіровачныя сеткі, начныя прыцэлы і цеплавізары — у залежнасці ад таго, на каго любім паляваць. На лася, казулю, ваўка і дзіка лепш хадзіць у цемры, зноў жа цеплавізар або цеплапрыцэл, ліхтары. Цеплавізар нармальны — ад дзвюх тысяч даляраў. Звычайны манок добра калі за сто рублёў знойдзецца. Скрадок для гусінага палявання — ад 600 рублёў да 900. Дзясятак гумовых чучалаў гусей — рублёў з 300. Гэта я яшчэ не бяру выдаткі на сабаку, калі паляўнічы вырашае завесці сябра і памочніка. Тут не абыдзешся проста сухім кормам, гэта таксама член сям'і», — агучыў увесь спіс выдаткаў мужчына.
У пачатку гутаркі Алег казаў, што паляванне — нятаннае хобі. Калі чалавек толькі прыйшоў у гэтае асяроддзе, «стартавы капітал» спатрэбіцца немалы. Але ёсць і адваротны бок медаля. Большасць паляўнічых — патомныя, а значыць, многае абсталяванне пераходзіць у спадчыну. Гэтая катэгорыя якраз палюе без залежнасці ад дастатку. Гладкаствольныя патроны робяць самі, што дазволена законам, — таксама істотная эканомія. Праўда, цяпер у продажы няма порахаў, але гэта асобная гісторыя.
«Ці выгадна паляваць, калі мець на ўвазе «профіт» у выглядзе мяса? Не, не выгадна. За лася можна аддаць ад 700 да 1500 рублёў. Кілаграм мяса ў такім выпадку каштуе ад 4 да 10 рублёў. Але, па-першае, не адгадаеш, якога па памеры звера здабудзеш. Па-другое, гэта «чысты» кошт, у яго не ўваходзяць рыштунак, расходнікі, зброя, аўто, амартызацыя за ўсё і ўся, плюс самы галоўны рэсурс — час. Калі ж ты «палюеш» дзікага казла (самец казулі), ён можа ў залежнасці ад гаспадаркі каштаваць 130-150 рублёў, а мяса, уключаючы рэбры, у ім будзе кілаграмаў з 20. На курэй у вёсцы ці ў краме паляваць нашмат больш выгадна», — кажа Алег.
Заканчваючы расказ, мужчына адзначыў, што, нягледзячы на вялікія выдаткі, паляванне працягвае заставацца папулярным відам баўлення вольнага часу, бо выгады тут ніхто не шукае.
«Паляванне — гэта не пра выгаду, але і не пра «забіваць няшчасных жывёл дзеля задавальнення». Ніхто так у рэальнасці не любіць жывёл, як паляўнічыя. Паляванне — гэта нават не хобі, гэта лад жыцця, дзе змешваецца ўсё — ад інстынкту здабычы ежы для сям'і і звычкі да экалагічнага харчавання да сапраўднага мужчынскага сяброўства і ўмення працаваць у камандзе з іншымі людзьмі і сабакамі. За лад жыцця людзі і плацяць, а не за мяса», — упэўнены мужчына.
Сад і агарод: «Нам не патрэбныя аб'ёмы, мы з задавальненнем бавім час»
Святлана і Дзмітрый займаюцца агародам больш за сорак гадоў. У 90-х гадах на іх участку расло не больш за дзясятак культур: бульба, цыбуля, буракі, морква, агуркі з памідорамі ды зеляніна. Усё як ва ўсіх.
Цяпер яны вырошчваюць больш за сто відаў гародніны, дзясятак пладовых дрэў, ягады і лекавыя расліны. На шасці сотках знайшлося месца нават для газона і кветнікаў.
Па словах пары, калі рабіць усё «па навуцы», дачны агарод прынясе не толькі задавальненне, але і прыбытак. Яны расказалі, якую суму прыйдзецца выкласці за насенне, угнаенні, садовы інвентар, і колькі атрымаецца зарабіць за сезон.
«Увесну здаецца, што выдаткі на агарод не скончацца ніколі. Пакуначкі для расады каштуюць 15 капеек. 100 штук для таматаў, 50 — для перцаў, спецыяльныя касеты для капусты — разам 37 рублёў. Плюс тры мяшкі торфу — 48 рублёў. На насенне сёлета пайшло 153 рублі, і гэта з улікам зніжак», — падлічвае выдаткі Святлана.
Тым часам на агародзе разгортваецца наступны этап падрыхтоўчых работ, выдаткі непазбежныя. За спанбонд для цяпліцы прыйдзецца аддаць 25 рублёў, калкі для памідораў — 15. Абнавіць гаспадарчы інвентар — таксама задавальненне не з танных. Распыляльнік абышоўся ў 12 рублёў, палівачка і вядро — яшчэ 15 рублёў, а апырсквальнік і садовыя шлангі пацягнулі на 100 рублёў.
Асобны артыкул выдаткаў — падаткі і сяброўскія складкі садовага таварыства. Увесну 2024-га на гэты пункт пайшло 70 рублёў. Пажадана адразу аплаціць электрычнасць — 50 рублёў, і заправіць газавы балон — яшчэ 50. Да гэтага моманту выдаткі складаюць 605 рублёў, але высадка ў грунт яшчэ нават не пачалася, не кажучы пра ўраджай.
«Абавязковы артыкул выдаткаў — садовая хімія. На ўгнаенні за сезон выходзіць прыкладна 50 рублёў, на сродкі для абароны раслін — 30. Не рэкамендую эканоміць і эксперыментаваць з народнымі парадамі, калі не хочаце страціць ураджай. Напрыклад, апырскванне сыроваткай не дасць ніякага эфекту, пасыпанне соллю заб'е не толькі пустазелле, але і культываваныя расліны, а яечнай шкарлупіны прыйдзецца сабраць не менш за тону, бо кальцый з яе амаль не пераходзіць у глебу», — расказвае Дзмітрый.
Лецішча герояў знаходзіцца недалёка ад Гомеля, таму выдаткі на бензін невялікія: 50 рублёў на месяц, за сезон выходзіць 300.
Не варта забываць і пра непрадбачаныя выдаткі на лецішчы. Напрыклад, новая свідравіна і помпавая станцыя абыдуцца ў 1000 рублёў. Вядома, такой сістэмы паліву хопіць надоўга, аднак варта ўлічваць і іншыя раптоўныя выдаткі — у сярэднім 10-20 рублёў на месяц ці 90-100 рублёў на сезон. З улікам усіх непрадбачаных выдаткаў выдаткі за ўвесь дачны сезон складаюць у раёне 1085 рублёў. Натуральна, сума падлічаная не да капейкі, аднак дазваляе ацаніць прыкладны аб'ём укладанняў.
А цяпер самае цікавае. Колькі атрымаецца вырасціць на шасці сотках, калі прысвячаць агароду ў сярэднім тры гадзіны ў дзень на працягу ўсяго сезону?
«Важны момант. У гэтым годзе мы вырошчваем каля 20 сартоў памідораў, прыкладна 180 кустоў. Некаторыя не ўраджайныя, але вельмі смачныя, такія не купіць у краме ці на рынку. Ад бульбы амаль адмовіліся, затое павялічылі градкі пад часнок і капусту. Многія дзівяцца, як на маленькім участку, столькі ўсяго змяшчаецца. А калі б 10 сотак або 20? Але нам не патрэбныя такія аб'ёмы. Менавіта невялікая плошча дае магчымасць камфортна, без перапрацовак і з задавальненнем бавіць час», — тлумачыць Святлана.
Для нагляднасці жанчына фіксуе сабраны за сезон ураджай. Гэта дазваляе карэктаваць пасадкі ў наступным годзе, адзначаць добрыя сарты і не губляць даныя аб эфектыўнасці працы.
За мінулы год агарод прынёс такія вынікі:
- памідоры — 200 кг;
- перцы — 30 кг;
- агуркі — 60 кг;
- часнок — 200 галовак (≈12 кг);
- пекінская капуста (два ўраджаі за сезон — каля 50 качаноў (≈75 кг);
- квяцістая капуста — 20 суквеццяў (≈20 кг);
- белакачанная капуста — 20 качаноў (≈34 кг);
- цыбуля — 20 кг;
- зеляніна (пятрушка, базілік, кроп, любіста, качанная салата, зялёная цыбуля, шчаўе, шпінат, латук, крэс-салата) — 7 кг;
- спаржавая фасоля — 5 кг;
- бульба — 50 кг;
- кабачкі — 50 кг;
- вінаград — 40 кг;
- буракі — 40 кг;
- морква — 30 кг;
- ягады (маліны, агрэст, парэчкі) — 10 кг;
- клубніцы — 10 кг;
- яблыкі — 30 кг.
Па прыкладных падліках, агульная вага ўраджаю пераваліла далёка за паўтоны. Частка гародніны ідзе на перапрацоўку — сок, салаты, замарозка, частка — сваякам і сябрам.
«Рынкавы кошт вырашчаных прадуктаў істотна вышэйшы, чым выдаткі на насенне і ўгнаенні, але мы займаемся агародам не з-за грошай. Нам падабаецца вывучаць інфармацыю ў інтэрнэце пра сучасныя сарты і агратэхніку, укараняць новыя падыходы, параўноўваць вынікі і вырошчваць цікавыя нам віды», — падвёў вынік Дзмітрый.
«У мяне ёсць усё, апрача страусаў». Бабруйская жанчына завяла вялікую гаспадарку, паспяваючы яшчэ і шмат чаго іншага
«Рыбу звычайна шкадуем». Асаблівасці рыбалкі па-беларуску
«Забівае па казулі кожныя 6 дзён». Ведамства Шуневіча заўважыла сярод драпежнікаў яшчэ аднаго канкурэнта для паляўнічых
«Выкарыстанне паляўнічых у якасці магчымага снайперскага прыкрыцця». Шуневіч знайшоў у сваіх падначаленых новы патэнцыял
Жыхарцы Магілёва пагражаюць крыміналкай за тое, што зняла ранішнюю чаргу ў рэгістратуру3
Каментары