Грамадства2929

«Сдохни, Путлер. Нет войне». Скарыназнаўца абвясціў вайну Расіі і беспакарана правёў першую дыверсію

Нязвыклы спосаб выказвання думак, якім карыстаўся Францыск Скарына, дапамог даследчыку яго творчасці Іллі Лямешкіну ашукаць часопіс МГІМО. Не заўважыўшы падвоху, выданне надрукавала артыкул з антыпуцінскім пасланнем. Навуковец вычакаў, пакуль наклад выдання разыдзецца, а затым расказаў калегам пра зробленае.

Ілля Лямешкін. Фота: асабісты альбом Іллі Лямешкіна

«Скарына ўдзельнічае ў вайне супраць Крамля»

Ілля Лямешкін — славіст, доктар філасофіі, дацэнт Карлавага ўніверсітэта — з 2017 году збірае звесткі пра творчасць Францыска Скарыны. У 2020 годзе пабачыла свет яго манаграфія «Партрэт Францішка Скарыны», якую забаранілі ў Беларусі.

У снежні 2022 года Ілля Лямешкін напісаў у расійскі часопіс «Канцэпт: філасофія, рэлігія, культура» бяскрыўдны на першы погляд артыкул «Колькі кніг Ф. Скарына выдаў у Празе?».

Часопіс выдае МГІМО — Маскоўскі дзяржаўны інстытут міжнародных адносін. Яго выпускнікі становяцца праваднікамі расійскага імперыялізму. 

У артыкуле Ілля Лямешкін закадаваў палітычнае пасланне выдаўцам. Для антыпуцінскага і антываеннага звароту навуковец выкарыстаў нязвыклы сродак перадачы інфармацыі — акраверш. Яго упершыню ў сваіх тэкстах ужыў 500 гадоў таму сам Скарына. 

У акравершы пачатковыя літары вершаваных радкоў, прачытаныя зверху ўніз, утвараюць слова ці фразу.

Разварот з акафіста Францыска Скарыны з «Малой падарожнай кніжкі». На развароце слова «делал». Увесь акраверш: «Делал доктар Скарыніч Францiскус». Фота: з асабістага архіву Іллі Лямешкіна

У 22-х абзацах аўтар артыкула з дапамогаю камбінаторнай паэтыкі Фрацыска Скарыны схаваў два сказы: «СДОХНИ, ПУТЛЕР. НЕТ ВОЙНЕ.И.Л». 

Ілля Лямешкін свой артыкул называе дыверсіяй і сабатажам. Усё ў ім сімвалічна. Колькасць абзацаў нагадвае пра год пачатку поўнамаштабнай агрэсіі Расіі супраць Украіны. А сам артыкул быў дасланы ў МГІМО 24 лютага 2023 года — у першую гадавіну пачатку вайны. 

«Для мяне гэта мая маленькая асабістая вайна, якую я пачаў 24 лютага», — даводзіць скарыназнаўца.

Уражанне бяскрыўднасці артыкула стварае яго навуковая частка. У ёй аўтар расказвае пра творчасць беларускага асветніка, першадрукара, інтэлектуала эпохі Адраджэння на мове Скарыны — у культываванай манеры XVI стагоддзя.

«Мне прыемна, што гэтак Скарына ўдзельнічае ў вайне супраць Крамля, бо яго сродак перадачы інфармацыі ў роўнай меры беларускі і ўкраінскі, — даводзіць навуковец. — Скарына жыў у той час, калі гэтыя народы яшчэ не падзяліліся. Мы былі адзіным народ — Рутэнія. Францыск называў сябе рутэнус, а гэта агульны продак сучасных беларуса і ўкраінца».

Ілля Лямешкін адзначае, што яму важна было надрукаваць артыкул у часопісе, які не толькі супрацоўнічае з рэжымам Пуціна, але ўвасабляе сабою рэжым.

Артыкулам са схаваным пасланнем навуковец намагаецца дыскрэдытаваць Міністэрства замежных справаў Расіі, пакараць кіраўніцтва ўніверсітэта і сам часопіс за падтрымку вайны.

«Трэба разумець, што ўніверсітэт МГІМО непасрэдна адносіцца да Міністэрства замежных спраў. А гэта і Лаўроў (Сяргей Лаўроў, міністр замежных спраў Расіі. — НН), і Захарава (Марыя Захарава, афіцыйная прадстаўніца МЗС Расіі. — НН), і ўся іх хеўра», — тлумачыць навуковец.

Ілля Лямешкін заўважае, што галоўны рэдактар часопіса Юрый Сіманаў-Вяземскі 30 гадоў вядзе перадачу «Умники и умницы», якая ператварылася ў школу па адбору кадраў для рэжыму Пуціна. З усёй Расіі збіраюць таленавітую моладзь і пераможцаў без конкурсу бяруць у МГІМО, «дзе з іх робяць Лаўровых і Захаравых».

Артыкул Іллі Лямешкіна ў расійскім часопісе. Фота: скрын з сайта МГІМО

Славіст кажа, што актуалізаваў камбінаторную паэтыку Францыска Скарыны, каб у беларусаў і расіян з'явіўся сродак для выказвання антываеннай пазіцыі ва ўмовах дыктатуры і таталітарызму. Ёю можна карыстацца таксама ў турме, бо такая стыхія творчасці не паддаецца кантролю і, каб выявіць забароненае, супрацоўнікі павінны разбірацца ў тонкасцях такога мастацтва.

Ашуканства Іллі Лямешкіна не было выяўленае дагэтуль. 500 асобнікаў накладу часопіса з крамольным артыкулам разышліся па бібліятэках, універсітэтах, дыпламатычных прадстаўніцтвах. У ліпені электронная версія артыкула з’явілася на сайце выдання.

Скарыназнаўцу ўдалося разжыцца часопісам з дапамогаю «кніжнага падману».

Навуковец звярнуўся ў расійскую амбасаду ў Празе, каб тая наўзамен выданням пражскага лінгвістычнага гуртка даслала яму нумар часопіса з яго артыкулам. У Расію былі дасланыя 22 асобнікі забароненай у Беларусі кнігі «Партрэт Францішка Скарыны», а адтуль дыпламатычнай поштай навуковец атрымаў 10 асобнікаў з антыпуцінскім акравершам.

Кніга «Партрэт Францішка Скарыны», забароненая ў Беларусі. Фота: асабісты альбом Іллі Лямешкіна

Ілля Лямешкін нагадвае, што яго кнігу «Партрэт Францішка Скарыны» па загадзе зверху прыбралі з беларускіх бібліятэк у 2022 годзе. Гэта адбылося пасля таго, як былі адрэфлексаваныя падзеі 2020 года. Прычын, каб так зрабіць з манаграфіяй, у лукашэнкаўцаў было нямала.

Крамольны для Лукашэнкі раздзел у кнізе «Партрэт Францішка Скарыны». У ім тлумачыцца, што Лукашэнка дыскрэдытаваў ордэн Скарыны. Фота: асабісты альбом Іллі Лямешкіна

Адзін з раздзелаў быў прысвечаны пратэстам. На пачатку было напісана, што выказваецца падтрымка «люду паспалітаму і акадэмічнаму свету Беларусі, які аказаўся ў дужа няпростым становішчы». Аўтар у згадцы пра раздачу ордэнаў Скарыны назваў Лукашэнку невукам. Прэзідэнт жа пражскага лінгвістычнага гуртка ў прадмове напісаў: «тое, што было аўтарытарным рэжымам, на нашых вачах ператвараецца ў дыктатуру».

Ілля Лямешкін лічыць, што лёс нумара расійскага часопіса з акравершам будзе такім жа, як і ў яго кнігі пра Скарыну. Калі кіраўніцтва даведаецца пра крамолу, то частку накладу, якую не паспелі распаўсюдзіць, знішчаць. Разасланыя ў бібліятэкі асобнікі збяруць.

«Часопіс з акравершам стане бібліяграфічнай рэдкасцю. Я іх раздаю ў аддзелы рэдкіх кніг бібліятэк. Адзін асобнік ужо знаходзіцца ў Нацыянальнай бібліятэцы Чэхіі, яшчэ адзін — у бібліятэцы Віленскага ўніверсітэта», — гаворыць навуковец.

«Цэнзарам давядзецца вычытваць тэксты гарызантальна і вертыкальна»

Пра тое, што схавана ў артыкуле, Ілля Лямешкін паведаміў сам 15 верасня ў навуковай сацыяльнай сетцы Academia.edu. Ён апублікаваў гэта для дыскусіі, суправадзіўшы каментаром: «Хто не можа гаварыць пра вайну — няхай тут гаворыць аб Скарыну».

Пакуль рэакцыі з Расіі на артыкул няма, але яна з'явіцца бліжэйшым часам, упэўнены навуковец.

Перапіску з ім МГІМО ўжо спыніў. На яго заяўку аб удзеле ў канферэнцыі «Магія і інавацыі», якую 20 кастрычніка арганізуе гэта навучальная ўстанова, не адказваюць. У анатацыі да выступу на канферэнцыі скарыназнаўца таксама выкарыстаў акраверш з антываенным зваротам, але ў іншай стылістыцы.

На думку навукоўца, калі акравершы стануць папулярнымі, то цэнзарам з рэдактарамі давядзецца пільна вычытваць тэксты «не толькі гарызантальна, але і вертыкальна». Гэта будзе іх вымотваць. Патрабаваць дадатковага часу, а значыць і грошай.

«І гэта наступствы, да якіх я імкнуся таксама. Каб МГІМО, часопіс і МЗС мелі не толькі рэпутацыйныя праблемы, але і фінансавыя», — адзначае скарыназнаўца.

Ілля Лямешкін кажа, што яму ўжо даслалі ліст з Расіі, у якім выкарыстаная камбінаторная паэтыка Скарыны і ў такой жа форме аўтару быў адпраўлены адказ. А ў дыскусіі на Academia.edu адзін з расійскіх удзельнікаў прапанаваў рабіць стаўкі, як хутка артыкул з антыпуцінскім акравершам знікне з часопіса.

«Наша Нiва» — бастыён беларушчыны

ПАДТРЫМАЦЬ

Глядзіце таксама:

Што ўтойвае Біблія Скарыны?

«Супрацоўнік ГУБАЗіКа ўзяў у мяне кнігу з вершамі і папрасіў аўтограф». Расказваем пра студэнта, які стварыў прафсаюз у БДУ

Чэшскія даследчыкі: Францыск Скарына не меў вусоў

За кулісамі Генасамблеі ААН: вось як Лукашэнка прайграў Славеніі 38:153

Каментары29

  • Лёлік з-пад Лімасола
    18.09.2023
    ггагаг)) Годна!
  • цудоўна
    18.09.2023
    "Мы былі адзіным народ — Рутэнія. Францыск называў сябе рутэнус, а гэта агульны продак сучасных беларуса і ўкраінца"
    дзесьці на Палессі зараз задаволена пасміхаецца Просты)
  • п
    18.09.2023
    пантарез..... 
    про такие дела надо рассказывать внукам или писатаь мемуары в стол.  идиот самы настоящы толку с его книг теперь? изымут и в макулатуру.  Это игра в долгую а то что он сиюминутной славы захотел - ну смешно прямо

ГУБАЗіК пагражае Максу Каржу6

ГУБАЗіК пагражае Максу Каржу

Усе навіны →
Усе навіны

Сяргей Скрыпаль упершыню пракаментаваў замах на сябе па загадзе Пуціна2

Колішняму начальніку аддзела Банкаўскага працэсінгавага цэнтра пагражае да васьмі гадоў калоніі за данаты і каментары ў Telegram

Сібірак 66 дзён дрэйфаваў у Ахоцкім моры на лодцы: схуднеў на 50 кілаграм, страціў брата і пляменніка, але выжыў4

КНДР падарвала дарогі, што вядуць у Паўднёвую Карэю5

Доктар расказаў, каму трэба зараз рабіць прышчэпку ад кавіду

Настаўнік замежных моў з Яраслаўля пераехаў у Беларусь і цяпер працуе ў беларускамоўным часопісе4

Жыхарка Баранавіч паказала сямейную рэліквію, якой больш за 170 гадоў ФОТЫ

У Чавусах паказалі, хто ўваходзіць у народнае апалчэнне ФОТАФАКТ18

Беларускі спявак, які хацеў «замуж за Бузаву», прысвяціў песню Лукашэнку і Пуціну4

больш чытаных навін
больш лайканых навін

ГУБАЗіК пагражае Максу Каржу6

ГУБАЗіК пагражае Максу Каржу

Галоўнае
Усе навіны →