«Вар’яцтва з фантанамі прыйшло да нас з Расіі»: гутарка з дэсантнікам, які служыў у 94-м
Спадчынны дэсантнік распавёў «Нашай Ніве», як яму служылася ў першыя гады незалежнасці.
Сяржук Кедышка — сяржант, намеснік камандзіра ўзвода. Служыў у 103-й Віцебскай дывізіі. Пасля арміі паступіў ва ўніверсітэт і скончыў магістратуру па гістарычным кірунку
Чым горай — тым лепш
«У той вар’яцкі дом я трапіў 18-гадовым хлопцам, паўтарыўшы шлях бацькі, — пачынае расповед дэсантнік Сяржук, трымаючы ў руках свой стары берэт з Бел-Чырвона-Белым сцягам. — Але памяці ўласціва адкідаць негатыўныя ўспаміны, таму сёння я магу сказаць, што
служба ў дэсанце заклала падмурак майго характару, які дапамагае мне па жыцці.
Але тады быў шок — цябе закінулі ў шалёны асяродак, дзе ўвесь час падтрымліваецца вельмі напружаная атмасфера.
Дэсант — гэта ж смяротнікі фактычна.
Войскі створаны для таго, каб закідваць іх у тыл ворага і ўтрымліваць плацдарм. Гэты фаталізм — ён паўсюль. Ён ламае псіхіку і пакідае адбітак на душы.
Хоць у нас тады была поўная галеча — верталёты не лёталі, зімою ў казармах віселі сасулькі, а з ежы было толькі «мяса белага мядзведзя» і «бігас» [кіслая капуста, тушаная з салам — АГ], нам было абыякава. Чым горай — тым лепш».
Сяржук адзначае, што ягоная служба выпала на нявызначаныя часы сярэдзіны 90-х, калі «дзедаўшчыну» – спадчыну савецкага войска, яшчэ не выкаранілі, а ўся краіна перажывала глыбокі крызіс.
«Былі нестатутныя адносіны — гэта называлася «мятацца» і «нараджаць».
«Нараджаць» цыгарэты для сяржантаў, напрыклад, ці крэм для ботаў. Была ж татальная галеча — не было нават чым падшывацца. Усё прапівалі прапаршчыкі альбо хавалі на складзе на выпадак праверкі.
Памятаю, да нас нейкія італьянцы прыязджалі, дык хлопцы, што іх сустракалі, хадзілі і «стралялі» значкі і іншую дробязь, каб хоць неяк больш-менш выглядаць», — прыгадвае Сяржук і кажа, што
ўся «дзедаўшчына» ішла зверху, ад афіцэраў-танкістаў,
якімі затыкалі дзіркі ў дэсанце, бо сваіх афіцэраў бракавала.
Танкісты, маўляў, дазвалялі сабе тое, чаго ніколі не рабілі афіцэры-афганцы: пілі ды падымалі ўвесь батальён уначы на страявую.
Страшны час
«Тады якраз выбары былі. Першы тур я яшчэ дома галасаваў, за Пазняка. А другі тур — ужо ў войску. Нас тады ўсіх пастроілі і палітрук сказаў, каб усе галасавалі за Лукашэнку, бо «вы ж разумееце». Але я і так галасаваў за Лукашэнку — тады такая мода была, што хто заўгодна, абы не Кебіч. Зрэшты, нам тады па 18 гадоў было, хто там што разумеў», — кажа Сяржук і адзначае, што перыяд ягонай службы быў страшным і небяспечным часам.
«Я ўжо быў сяржантам, цягнуўся 95-ы год. Гэта часы разборак у парламенце. Нас хацелі кідаць на Мінск, і разам з намі яшчэ некалькі дэсантных палкоў. Тады камбат усіх мінскіх сяржантаў сабраў на курылцы і сказаў, што можа прыйсці загад страляць у сваіх, каб мы гэта ведалі.
Я думаю, што ён не проста так гэта зрабіў, ён хацеў, каб мы асэнсавалі гэтыя словы. Бо потым мы паміж сабою гаварылі і думалі, што ён бы гэтаму загаду не падпарадкаваўся б.
Але калі што, то мы б стралялі.
Я так сабе тады ўяўляў — вось мы стаім дзесьці, а майму сябру прылятае камень у галаву, а потым мне. Мы проста баранілі б сябе і з пярэпалаху стралялі. Так бы ўсё і было», — расказвае Сяржук і прыгадвае, што акурат тады пачалася і чачэнская кампанія — афіцэры ўсур’ёз абмяркоўвалі магчымасць камандзіровак.
«Прыгадваю, як мы ўзбуджаныя глядзелі навіны пра першы штурм Грознага, дзе перабілі Майкопскую брыгаду. І мы разумелі, што з нашай падрыхтоўкай мы б там таксама галовы б склалі, але
быў бы загад — і ніхто б не думаў, а адразу б паляцелі. І пляваць на Канстытуцыю, што нельга і ўсё такое…
Пра яе ніхто б і не задумаўся», — упэўнены былы дэсантнік.
«Крокам руш»
«За часамі маёй службы нацыянальная сімволіка была дзяржаўнай, у людзей трохі прачыналася свядомасць.
Памятаю, як нас паслалі «на бульбу» у нейкі калгас. І «дзембель» вырашыў нас па дарозе паганяць.
Карціна такая — бягуць тры маладыя уздоўж дарогі, змораныя ўсе. А крыху далей дзембель ідзе. Дык каля яго машына з мясцовымі «браткамі» спыняецца і адтуль мужык пытаецца: а гэта чые?
Сяржант кажа, што нашы. Тады на яго гэтыя «браткі» наехалі, маўляў, чаго ты сваіх так ганяеш, яны ж беларусы, а не з Саюза. Ён з тым пагадзіўся і мы перасталі бегчы», — прыгадвае дэсантнік і расказвае яшчэ адну гісторыю.
«У тыя часы якраз рыхтавалася ўвядзенне беларускай мовы ў войску. Мне камбат казаў, што неўзабаве я буду казаць не «шагом марш», а «крокам руш». Гаварылася гэта з усмешкай, з добрым жартам. У людзей не было негатыву, усе былі гатовыя да гэтага.
Але мы ведаем, як усё атрымалася.
А за дваццаць гадоў мы маглі б ужо пабудаваць беларускае войска», — з жалем адзначае Сяржук і прыгадвае, як яны вымушана куплялі кустарныя значкі.
«Нейкія знакі памятныя, яшчэ штосьці — гэта ўсё кустарна майстры рабілі і мы куплялі, каб потым кіраўніцтва гэтыя значкі нам уручала. Але
ўсё ж было — і кукарды з Пагоняй, і шмат іншага.
Але нам не выдавалі — мы служылі, як леўкі, з савецкай зоркай на кукардзе і Бела-Чырвона-Белым сцягам на берэце. Я потым сам для калекцыі купіў той берэт, які меў быць у мяне за часамі службы. Але я яго не нашу, вядома», — кажа Сяржук.
Купанне ў фантанах — вар’яцтва з Расіі
Сяргей рэзка крытыкуе сённяшнюю традыцыю святкавання Дня дэсантніка.
«Як у нас звычайна асвятляюць 2 жніўня? — разважае Сяржук, — Дэсантнікі напіліся, лезлі ў фантан. Мяне асабіста гэта вельмі абражае,
калі па неадэкватнай частцы ставіцца цэтлік на ўсіх. І што да фантанаў, то гэта асобная гісторыя.
Старэйшыя за мяне дэсантнікі казалі, што гэтае вар’яцтва прыйшло да нас з Расіі. Маўляў, неяк у маскоўскім парку Горкага п’яныя дэсантнікі залезлі ў фантан, а СМІ гэта падхапілі, як «традыцыю», і разнеслі па ўсёй краіне а потым і да нас дайшло», —
распавядае дэсантнік і кажа, што сам святкуе 2 жніўня з 1996 году, але раней гэта выглядала так: былыя службоўцы ішлі разам з афганцамі ўскладаць кветкі да Вострава слёз.
Традыцыя мела элементы смутку.
«А цяперака ўжо шмат народу з майго прызыву і не выходзіць у горад, бо баяцца ўляпацца ў прыгоды», — падсумоўвае Сяржук.
Чытайце таксама:
Каментары