Traplańnie ŭ papiaredni śpis aznačaje, što abjekt aficyjna stanovicca kandydatam na ŭniasieńnie ŭ śpis Suśvietnaj spadčyny JUNIESKA.
Zajaŭka dla budučaj rasijska-biełaruskaj transnacyjanalnaj naminacyi «Miemaryjały hierojam Vialikaj Ajčynnaj vajny: Bresckaja krepaść i Mamajeŭ kurhan» była padrychtavanaja kalektyvam adździeła suśvietnaj spadčyny i mižnarodnaha supracoŭnictva Rasijskaha navukova-daśledčaha instytuta kulturnaj i pryrodnaj spadčyny imia D. S. Lichačova pad kiraŭnictvam Nadziei Fiłatavaj.
Praca nad zajaŭkaj była simvalična zavieršana da 9 maja hetaha hoda. Jana viałasia va ŭzajemadziejańni ź miemaryjalnym kompleksam «Bresckaja krepaść-hieroj» i Dziaržaŭnym historyka-miemaryjalnym muziejem-zapaviednikam «Stalinhradskaja bitva».
Zajaŭka prezientuje dva maštabnyja miemaryjalnyja kompleksy, źviazanyja z pačatkam i pierałomnym momantam bajavych dziejańniaŭ na Uschodzie, jak
«hrandyjoznyja tvory čałaviectva, jakija farmirujuć novuju mastackuju movu, i jak unikalnyja śviedčańni, zaklikanyja ŭviekaviečyć podźvih savieckaha naroda-pieramožca i ŭšanavać pamiać abaroncaŭ Ajčyny, jakija zahinuli ŭ samym krovapralitnym kanflikcie XX stahodździa».
Dla Rasii heta 32-hi abjekt u papiarednim śpisie, dla Biełarusi — šosty. U 2004 hodzie tudy byli ŭklučanyja Aŭhustoŭski kanał, Spasa-Praabraženskaja carkva i Safijski sabor u Połacku, Barysahlebskaja (Kałožskaja) carkva ŭ Hrodnie, kultavyja zbudavańni abaronnaha typu ŭ Biełarusi, Polščy i Litvie, draŭlanyja cerkvy Paleśsia. Nasamreč byŭ i siomy abjekt — ansambl praśpiekta Niezaležnaści, jaki siońnia biasśledna źnik z sajta JUNIESKA.
Bolšaść abjektaŭ u biełaruskim papiarednim śpisie — heta transnacyjanalnyja sieryjnyja naminacyi, jakija ŭklučajuć pomniki adrazu ŭ niekalkich krainach. Isnuje raspaŭsiudžanaje mierkavańnie, što Kamitet suśvietnaj spadčyny bolš spryjalna stavicca da zajavak, jakija zaśviedčvajuć transhraničnaje kulturnaje supracoŭnictva pamiž krainami, čym da indyvidualnych, jakija prasłaŭlajuć nacyjanalnuju asablivaść.
Niežadańnie ŭklučać šmatlikija indyvidualnyja zajaŭki tłumačycca tym, što JUNIESKA finansujecca ledź nie całkam krainami Zachadu. Tak, naprykład, na dolu ZŠA vypadaje 22% biudžetu arhanizacyi. Bienieficyjarami ad uklučeńnia ŭ śpis Suśvietnaj spadčyny stanoviacca mienš raźvityja krainy, uniosak jakich mizerny. Kab paźbiehnuć finansavaha kałapsu, Kamitet staŭ bolš stroha stavicca da zajavak asobnych krain.
Dla Biełarusi takoje supracoŭnictva važnaje, bo ŭ krainie adsutničajuć intelektualnyja mahčymaści padrychtavać daśje całkam. Ideja była ŭ tym, što susiednija krainy pryčepam uciahnuć u śpis Suśvietnaj spadčyny i biełaruskija abjekty. Ale za 20 hadoŭ, jakija minuli z uklučeńnia ŭ papiaredni śpis, hetaja schiema nie spracavała.
Susiedzi zdoleli samastojna padrychtavać daśje dla indyvidualnych zajavak: Łatvija — dla histaryčnaha centra Kułdyhi, Litva — dla madernisckaj architektury Koŭna. U Biełarusi ž u hetym kirunku nie zroblena ničoha.
Abjekty ŭ sumiesnych prapanovach stali zakładnikami palityki režymu Łukašenki. Paśla falsifikacyi i zdušeńnia pratestaŭ u 2020 hodzie i saŭdziełu va ŭvarvańni Rasii va Ukrainu ŭ 2022 hodzie supracoŭnictva ź jeŭrapiejskimi susiedziami stała niemahčymym. U hetaj situacyi zastajecca tolki supracoŭnictva z Rasijaj, jakaja amal štohod paśpiachova ŭnosić svaje abjekty ŭ śpis Suśvietnaj spadčyny JUNIESKA. Biełaruś iznoŭ čakaje, što Rasija zrobić usiu pracu za jaje.
Heta nie pieršaja sproba ŭklučyć Bresckuju krepaść u śpis Suśvietnaj spadčyny JUNIESKA. U tym ža 2004 hodzie było składziena daśje na transhraničnyja fartyfikacyjnyja zbudavańni XIX — pačatku XX stahodździa. Z Papiaredniaha śpisu krepaść była vyklučana ŭ 2016-2017 hadach. Mahčyma, pryčynaj stała ŭźviadzieńnie za savieckim časam na terytoryi krepaści manumientaŭ Vialikaj Ajčynnaj vajny.
Reč u tym, što da 2021 hoda dziejničaŭ maratoryj na ŭniasieńnie ŭ Śpis JUNIESKA abjektaŭ, źviazanych z padziejami vajennaj historyi. Choć z hetaha praviła było i vyklučeńnie — zbudavańni byłoha kancentracyjnaha łahiera «Aŭšvic».
U 2020 hodzie znoŭ prapracoŭvali pytańnie ab prapanovie dla ŭklučeńnia Bresckaj krepaści ŭ Śpis JUNIESKA nie ŭ jakaści abjekta Vialikaj Ajčynnaj vajny, a jak abarončaha abjekta Rasijskaj impieryi XIX-XX stahodździaŭ.
Ciapier ža, kali maratoryj źniaty, Bresckaja krepaść uklučanaja ŭ Papiaredni śpis vyklučna jak miemaryjał Vialikaj Ajčynnaj vajny.
Nastupnym etapam raboty budzie padrychtoŭka zajaŭki na Papiaredniuju acenku — novy abaviazkovy etap naminacyjnaha pracesu. Atrymańnie miemaryjalnym kompleksam «Bresckaja krepaść-hieroj» statusu abjekta Suśvietnaj spadčyny moža stać pieraškodaj dla cełasnaj rekanstrukcyi staražytnaha Bieraścia, źniščanaha pry pabudovie krepaści.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆU Breście zakansiervujuć ruiny 400-hadovaha klaštara. Heta adzinaje zbudavańnie, što zastałosia ad histaryčnaha Bieraścia
U śpis Suśvietnaj spadčyny JUNIESKA ŭklučyli łatvijskuju Kułdyhu. Heta daje nadzieju biełaruskim haradam
Architekturnyja tvory aŭtara bieła-čyrvonaha-biełaha ściaha pryznanyja Suśvietnaj spadčynaj JUNIESKA
Bierlinskaje techna stała kulturnaj spadčynaj JUNIESKA
Hienprakuratura choča ŭklučyć Bresckuju krepaść u śpis Suśvietnaj spadčyny JUNIESKA
Kamientary