Ci kaštavali miasa sarančy? A jano ŭžo pradajecca ŭ Polščy. Znajšli biełarusa — fanata takoj ježy
Chimik Siarhiej Biesarab pierakanany, što ježa z nasiakomych vyratuje čałaviectva ad hoładu i dapamoža cyvilizacyi evalucyjanavać. Siabie navukoviec nazyvaje «ambasadaram insiektaježy». Jon pryznaje, što pakul nie ŭsie hatovyja stravy z kaziurak jeści, bo pieraškadžaje evalucyjnaja ahida.
«Nasiakomyja zbałansavana źmiaščajuć białki, tłuščy i vuhlavody»
Siarhiej Biesarab staŭ cikavicca novymi i alternatyŭnymi krynicami charčavańnia jašče ŭ čas pracy ŭ Akademii navuk. Z 2016 hoda jaho ŭvahu pryciahnuli pradukty z nasiakomych.
Navukoviec ličyć nasiakomych «charčavańniem zaŭtrašniaha dnia». Kaziurki zbałansavana źmiaščajuć białki, tłuščy, vuhlavody i ŭvieś śpiektr nieabchodnych mikraelemientaŭ.
«Nasiakomyja — heta admysłovaja, amal dyjetyčnaja krynica białku i mikraelemientaŭ, — tłumačyć jon. — Viadoma ž, nasiakomyja roznyja, možna znajści i tych, što buduć pastaŭlać tłuščy ci niejkija asablivyja vitaminy».
Charčy z nasiakomych vyrablajucca biez słavutaha HMA, jakim pałochajuć dziaciej. Adzinaje, čaho im brakuje, — tłuščarastvaralnych vitaminaŭ, takich, jak A, D, E, ale ich i ŭ zvykłaj nam žyviolnaj ježy nie ŭsiudy znojdzieš, zaŭvažaje navukoviec.
Pavodle jaho słoŭ, kolkaść žaleza ŭ jałavičynie ŭ 3,5 razu mienšaja, čym u «miasie sarančy». U 100 hramach jałavičyny — 6, a ŭ sarančy — 20 milihramaŭ.
Siarhiej Biesarab kaža, što ježa z nasiakomych nie tolki spatalaje hoład, ale i źnižaje ryzyku zarazicca roznymi infiekcyjami. Naprykład, trychinieloz pieradajecca praź śvininu, sibirskaja jazva — praź jałavičynu, salmanieloz — praz kurynyja jajki, a z nasiakomymi takich pahroz niama. Heta źviazana z tym, što kaziurki bijałahična adroźnivajucca ad sysunoŭ.
Ekśpiert nastojvaje, što z dapamohaju kaziurak možna vyrašać pytańni, jakija ŭźnikajuć, naprykład, u žyviołahadoŭli. Na jaho pohlad, tradycyjnaja žyviołahadoŭla nabližajecca da vyčerpvańnia svaich funkcyjanalnych mahčymaściaŭ.
Halina marnuje resursy čałaviectva dy spryjaje hłabalnamu paciapleńniu.
«Fiermy nasiakomych dapamohuć ludziam atrymać karysnuju i spažyŭnuju ježu bieź vielizarnych zatrat dla ekałohii, bieź nieabchodnaści vykarystańnia antybijotykaŭ dy harmonaŭ», — davodzić navukoviec.
Pavodle jaho, kab pieraaryjentavać fiermu sarančy na fiermu cvyrkunoŭ, spatrebicca tolki źmianić charčovy racyjon dla nasiakomych dy trochi padrehulavać tempieraturny režym i vilhotnaść. I hatovaja vytvorčaść praduktu ź inšymi składnikami.
«Paraŭnajcie z tym, kolki hrošaj spatrebicca, kab pierarabić karoŭnik u śvinafiermu», — zaŭvažaje navukoviec.
«Pacichu ježa z nasiakomych zavajoŭvaje jeŭrapiejski kantynient»
Zapasy nasiakomych faktyčna nieabmiežavanyja, a razharnuć vytvorčaść charčavańnia z kaziurak možna ŭ krainach z prymityŭnym uzroŭniem raźvićcia sielskaj haspadarki. Jany vielmi efiektyŭna zasvojvajuć toje, čym ich kormiać.
Dla paraŭnańnia: z 2 kh karmoŭ atrymoŭvajecca 1 kh «insiektamiasa». Dla taho ž, kab atrymać 1 kh zvyčajnaj jałavičyny, patrebna 8 kh karmoŭ, padkreślivaje Siarhiej Biesarab.
«Ja časta čuŭ pretenziju, što ŭ nasiakomych jość takoje rečyva jak chicin, a jon škodny. Dyk voś chicin — heta druhi pa raspaŭsiudžanaści na Ziamli policukryd, pieršy — celułoza. Celułoza zabiaśpiečvaje tryvałaść u škilecie raślin, chicin — tryvałaść u škilecie nasiakomych. Chicin jość nie tolki ŭ sarančy, ale i ŭ hrybach, u rakapadobnych, maluskach i navat rybach. U čałaviečym arhaniźmie jość fiermienty, jakija pieratraŭlajuć chicin, tamu tych ža krevietak jaduć stolki, nakolki dazvalaje kašalok. Pra hryby ŭvohule nie kažu», — supakojvaje navukoviec.
Pavodle Charčovaj i sielskahaspadarčaj arhanizacyi AAN, ludzi ŭ roznych kutkach płaniety spažyvajuć bolš za 1900 roznych nasiakomych. Najbolš kaštoŭnyja vidy — žuki, vusieni, pčoły, vosy, murašy, koniki, saranča i cvyrkuny.
Ahułam kala 2 miljardaŭ čałaviek jaduć nasiakomych.
U Konha ŭlubiony dalikates — vusieni, u Mieksicy — koniki, u Kamierunie — termity, u niekatorych rajonach Kitaja łasujucca smažanymi pčołami, u Tajłandzie vybar nasiakomych bolšy, čym u Minsku kaŭbas na Kamaroŭcy, kaža Siarhiej Biesarab.
Na jaho pohlad, pacichu, ale nie biez supracivu ježa z nasiakomych zavajoŭvaje i jeŭrapiejski kantynient.
Jość kramy i ŭstanovy charčavańnia, jakija śpiecyjalizujucca na stravach z kaziurak. Jany papularnyja ŭ naviedvalnikaŭ.
Siarhiej Biesarab adznačaje, što ŭ susiedniaj Polščy prapanujecca šyroki vybar charčoŭ z nasiakomych.
Sa studzienia 2023 hoda nabyŭ siłu dazvoł Jeŭrakamisii na pastaŭki ŭ ES muki z cvyrkunoŭ i ličynak mučnoha chruščaka. Syravinu ź ich vykarystoŭvajuć jak asnovu dla chlebabułačnaj pradukcyi, bakalei dy inšych praduktaŭ.
«Biełarusaŭ zmusiać uzbahacić racyjon nasiakomymi źmieny klimatu»
Navukoviec upeŭnieny, što «niezaŭvažna niejkaje ŭmoŭnaje tannaje «miasa miechaničnaj abvałki» budzie zamieniena na białkovy kancentrat z nasiakomych. Prosta tamu što jon budzie tańniejšy, a roźnicy ŭ smaku nie było i nie budzie».
«Mnie asabista da žudaści dziŭna, kali siaredni čałaviek kuplaje niejkija ŭmoŭnyja samyja tannyja sasiski, niejkuju sumieś z hipsu, zahuščalnikaŭ i tak zvanaha miasa miechaničnaj abvałki i pry hetym navat admaŭlaje samu mahčymaść pasprabavać stejk ź insiektaprateinu z vybitnymi charčovymi charaktarystykami. Adkul biarecca heta zavučanaja nianaviść da siabie — mnie niezrazumieła», — kaža Siarhiej Biesarab.
Na dumku navukoŭca, ludzi brydziacca ŭžyvać nasiakomych praz barjer u hałavie, iniertnaść myśleńnia i naviazanyja hramadstvam stereatypy.
Naprykład, stravy z prusakoŭ nie vabiać, bo ich bolš za ŭsio ludzi bajacca. Navat jość asobny vid fobii — kacarydafobija — bojaź tarakanaŭ.
«Davieści, što zvyčajny prusak smačny, — niemahčyma, — pryznajecca Siarhiej Biesarab. — Takija ž, jak ja, «ambasadary insiektaježy» (insiekty — heta druhaja nazvy nasiakomych. — «NN») pavinny zmahacca z tym, što čałavieku zakłała evalucyja. Jość navat taki navukovy termin «evalucyjnaja ahida».
U Biełarusi prusakoŭ jak syravinu dla vyrabu charčoŭ pakul nie čapajuć.
Inšaja reč cvyrkuny. Naprykład, ich vykarystoŭvali dla hatavańnia prateinavych batončykaŭ «WHAT THE BUG». Ich pradavali ŭ sietcy kramaŭ «Hipa», i jany byli vielmi smačnyja, zapeŭnivaje Siarhiej Biesarab.
Jadomych cvyrkunoŭ pradavali ŭ minskim bary «Kłumba», jaki mieściŭsia na słavutaj vulicy Zybickaj. Tam kaziurak absmažvali ŭ alei i padavali prosta z sollu, u kary i vostrymi.
Siarhiej Biesarab, kab vyśvietlić, ź jakoha nasiakomaha jaho padpisčyki źjeli b stravu, u fejsbuku razharnuŭ apytanku.
Pramiežkavyja jaje vyniki pakazali, što 70 padpisčykaŭ addali pieravahu chruščam, 50 — pakaštavali b cvyrkunoŭ i 16 pałasavalisia b sarančoj.
Siarhiej Biesarab ličyć: biełarusaŭ zmusić uzbahacić racyjon nasiakomymi źmiena klimatu. Da siaredziny XXI stahodździa jon u Biełarusi moža stać bolš padobny da tureckaha. A heta značyć, što stanie bolš škodnikaŭ i mnohija raśliny budzie niemahčyma vyroščvać.
Moža tak zdarycca, davodzić navukoviec, što biełarusy apynucca ŭ situacyi, u jakoj apynulisia staražytnyja jehipcianie. U adnoj ź ich kazak tłumačycca, jak u Jehipcie stali spažyvać saranču.
«Jehipcianin ciažka pracavaŭ niekalki miesiacaŭ, kab vyraścić dobry ŭradžaj, — raskazvaje ekśpiert. — Ale tut nalacieła saranča i źniščyła jaho. Jehipcianin pahladzieŭ na hołyja pali, uziaŭ saranču i kaža: «Ja hadavaŭ paletki ceły hod, kab maja siamja nie haładała. A ty, saranča, zjeła ŭsio, tamu zaraz mnie ničoha nie zastajecca, jak zjeści ciabie».
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆHladzicie taksama:
Što my budziem jeści ŭ budučyni
Były režysior «Bitvy ekstrasensaŭ» trymaje ŭ Biełarusi fiermu ličynak. Navošta?
Nasiakomyja — ježa, vartaja ŭvahi. U Jeŭropie pačynajuć ich prasoŭvać u vyhladzie muki
Čym ciapier žyvie hierainia stylovaha fota z Maršu žančyn 2020-ha8
Kamientary
nu dyk my ž u zonie ryzykoŭnaha ziemlarobstva. chto heta nie viedaje? chiba što jaki nieadukavany saŭhaśnik.. tamu moža tak zdarycca