Bojki «rajon na rajon» i mocnaja kłasavaść. Jak biełarus paŭhoda pracavaŭ u Papua — Novaj Hviniei
Biełaruski ajcišnik Siarhiej Havarunoŭ raskazaŭ na sajcie Devby.io, jak žyŭ u adnoj z samych niebiaśpiečnych krain śvietu, dzie ŭ vybarach udzielničajuć 4 tysiačy čałaviek, a ŭ miascovych jość łuki z atručanymi strełami.
Ja niekalki hadoŭ pracavaŭ u kampanii Gurtam — zajmaŭsia ŭkaranieńniem praduktu. Byŭ Covid, kalehi pracavali dystancyjna, i mnie padałosia, što było b dobra apynucca ŭ «tradycyjnaj», afłajn-kampanii, i atrymać praktyčny dośvied u śfiery telematyki.
Staŭ razumieć, što pastupova vyharaju: praz rełakiejt, vajnu, adnosiny, napeŭna, taksama. U dadatak mnie daŭno chaciełasia pažyć u ekzatyčnaj krainie. Dapamoh vypadak — i ja na paŭhoda adpraviŭsia ŭ dalokuju Papua — Novuju Hvinieju.
Moj dośvied nasiŭ vyklučna subjektyŭny charaktar. U mianie mahło skłaścisia pamyłkovaje ŭražańnie praz stres, jaki ja adčuŭ.
«Tut byccam vykručanaja ekspazicyja»
U Papua — Novaj Hviniei žyvie kala 10 młn čałaviek, pa-anhlijsku tam słaba havorać, choć heta aficyjnaja mova (Papua — Novaja Hvinieja była brytanskaj kałonijaj). U asnoŭnym žychary kamunikujuć na tok-pisin — sumiesi anhlijskaj i miascovych moŭ.
Pieršaje ŭražańnie ad krainy — horača, usio aśleplena soncam, byccam vykručanaja ekspazicyja. Šmat śmiećcia, niama architekturnaha adzinstva. Mnohaje tady było niezrazumieła.
U miascovych svojeasablivyja rysy tvaru, jany nievysokija, ad ich mocna pachnie (u damach časta niama kanalizacyi).
Tam adčuvajecca mocnaja kłasavaść. Naprykład, biednyja pastajanna hryzuć abo žujuć bietelnat (psichaaktyŭny arech) z łajmavym paraškom. Da 30 hadoŭ u ich raźvivajecca fibroz hartani, u mnohich aranžavyja vusny i bityja zuby. Jość siarod miascovych i bahatyja ludzi, u jakich biznes skiravany na ekspataŭ.
U papuasaŭ vielmi maleńkija radaści: adpačyć, vypić piva, pahulać u rehbi. U takich krainach internet darahi i nie kožny moža sabie dazvolić. Tamu mnohija chodziać z knopkavymi telefonami.
Prasili kantakty navat biełaruskich santechnikaŭ
U Papua — Novaj Hviniei šmat ekspataŭ. Zvyčajna jany pracujuć dla bujnych mižnarodnych karparacyj, naprykład, Heineken, ExxonMobil. Tam nie chapaje adukavanych ludziej. A hrošy ŭ krainie jość — zdabyvajucca haz, ałmazy, zołata, palmavy alej, kaŭčuk, kakava-baby. Tamu aktyŭna šukajuć supracoŭnikaŭ.
Mianie nieadnarazova pytalisia, ci jość u mianie znajomyja ź Biełarusi inžyniery, sistemnyja administratary i navat santechniki.
Tam mohuć pabudavać hatel ź nievierahodnym azdableńniem, ale pry hetym z žachlivaj jakaściu mantažnych rabot, što pryvodzić da vielizarnych vydatkaŭ.
Prosta tak na pracu ŭ Papua, naprykład, praz LinkedIn, nie patrapiš, patrebnyja znajomstvy. IT-śpiecyjalisty vielmi zapatrabavanyja. Prahramistaŭ tut vielmi mała. Rejty krychu bolšyja, čym u Jeŭropie i ZŠA. Zvyčajna šukajuć śpiecyjalistaŭ vysokaha ŭzroŭniu.
Kali pierajazdžaješ ź siamjoj na pracu ŭ vialikaj karparacyi, to dzieciam apłaciać škołu. U Papua składana z dobraj adukacyjaj. Šmat škoł ad pratestanckich hramad.
Adziny sacyjalny lift dla miascovych — trapić na pracu ŭ miascovy anałah «Hazprama». Navat pajechać na zarobki niama šancaŭ. Vielmi darahija dla miascovych realij kvitki, składana atrymać vizu.
Skłałasia ŭražańnie, što papuasy nie vielmi matyvavanyja niešta mianiać, vučyć novaje. Ja chacieŭ dapamahčy svajmu achoŭniku, jaki ŭmieŭ čytać i pisać pa-anhlijsku, zapisaŭ na svoj stary telefon niekalki knih. Ale praz tydzień jon pačaŭ hladzieć filmy zamiest čytańnia, a jašče praz tydzień prosta zhubiŭ telefon.
Ź inšaha boku, tam byli i adekvatnyja ludzi, jakija razumieli, što praźmiernaje ŭžyvańnie bietelnata, piva i cyharet — heta škodna i razburalna. Jany zajmalisia zvyčajna jakim-niebudź drobnym biznesam, pieravažna ŭ sielskaj haspadarcy, naprykład, ekspartam kavy, kultyvacyjaj dreŭ.
«Z hetaj krainaj lepiej spraŭlusia»
Na adnoj z vystaŭ, kudy ja trapiŭ ad Gurtam, ubačyŭ našaha daŭniaha partniora z Papua — Novaj Hviniei. My razhavarylisia, i jon prapanavaŭ mnie pracu. Vysłaŭ nieabchodnyja dakumienty, skan pašparta, jany kupili kvitki, i ja pajechaŭ u Papua — Novuju Hvinieju na paŭhoda.
Šlach zaniaŭ 36 hadzin! Lacieŭ pa maršrucie Varšava — Docha — Maniła — Port-Morśbi.
Pierad pierajezdam nijak asabliva nie rychtavaŭsia. Pahladzieŭ tolki rolik Varłamava i padumaŭ: «Nu, ja z hetaj krainaj lepiej spraŭlusia».
Biełarusam u Papua — Novuju Hvinieju patrebnaja viza (moža być elektronnaja). Pracadaŭca całkam zajmaŭsia maimi dakumientami. Spačatku ŭ mianie była viza na miesiac, potym jaje praciahnuli, u vyniku zamianiŭšy na pracoŭny DNŽ na try hady.
Ja i ŭvieś čas pracavaŭ, i ŭvieś čas adpačyvaŭ
Kampanija, u jakoj ja pracavaŭ, zajmajecca ŭkaranieńniem GPS-manitorynhu. Klijenty — łahistyčnyja, achoŭnyja i hornazdabyŭnyja kampanii. Manitoryli samazvały, hruzaviki, asabisty transpart supracoŭnikaŭ.
Papua — Novaja Hvinieja — niebiaśpiečnaja kraina. Treba pastajanna sačyć za ŭsimi aŭtamabilami — vysoki šaniec, što abrabujuć ci napaduć na kiroŭcu.
U kožnaj mašynie jość avaryjnaja knopka. Kali niešta zdarajecca, u centr manitorynhu pastupaje apaviaščeńnie i kamanda vyjazdžaje na miesca zdareńnia. U bolšaści aŭtamabilaŭ u krainie ŭstalavanaja manitorynhavaja sistema.
Mianie zaprašali na pasadu kiraŭnika. I zajmaŭsia ja praktyčna ŭsim. Byli vielmi niedakładnyja miežy pamiž pracaj i asabistym časam. Ja i ŭvieś čas pracavaŭ, i ŭvieś čas adpačyvaŭ.
Zajmaŭsia kiravańniem: apisvaŭ i aptymizavaŭ pracesy, aličboŭvaŭ dakumientacyju. Nastrojvaŭ soft. Udzielničaŭ u spabornictvach pa kartynhu, nastrojvaŭ, jak inžynier, kartynh dla svajho bosa. Udzielničaŭ u dabračynnych iventach jak markietołah.
Usio zabiaśpiečvała kampanija
Kampanija davała mnie ŭsio: lehalizacyju, pracu, kvateru, mašynu i biaśpieku. Ja tam byŭ jak sacyjalnaje dzicia. Abaviazkaŭ było šmat, koła znajomstvaŭ i zabaŭ — arhaničnyja. Užo praz try tydni stanovicca ŭsio zrazumieła. Zabavy paŭtarajucca, a toje, čym pryvyk zajmacca ŭ Jeŭropie — jeździć na rovary, sustrakacca ź siabrami, — tam było raskošaj.
Dyk čamu ž ja zastavaŭsia tam? Mianie zatrymali ŭ Papua — Novaj Hviniei abiacańni z boku kiraŭnikoŭ, praktyčny dośvied, adkaznaść pierad klijentami i źmieny, jakija ja inicyjavaŭ.
Spabornictvy pa kartynhu prynosili šmat radaści, a katańnie na matacykle ŭ nieznajomaj krainie, dzie asiarodździe kaža, što heta niebiaśpiečna i ni da čoha dobraha nie pryviadzie, — davała stolki ščaścia, što ŭsio astatniaje zdavałasia čymści časovym.
Čatyry tysiačy kandydataŭ na vybarach i bojki rajon na rajon
Miascovyja vielmi nieabaviazkovyja — viečnaje zaŭtra i ŭ pracy, i ŭ asabistych adnosinach.
Voś prykład: ja chacieŭ stać piłotam, zdałosia, što heta budzie vielmi prosta zrabić. Praz udały źbieh abstavinaŭ paznajomiŭsia z uładalnikam viertalotnaj kampanii. Damovilisia navučacca razam, ale ŭsio zaciahnułasia, i nie było śviatła ŭ kancy tunela.
Pieraškodzili vybary! Tam dziŭnaja sistema: ledź nie čatyry tysiačy kandydataŭ. Kožnaja hrupa vyłučaje svaje kandydatury. Usiamu hetamu spadarožničajuć bojki, sutyknieńni. U dadatak tam byli ŭnutranyja rečy, nibyta biahučy premjer daŭ chabar, byli razborki i navat zabojstvy.
Ja hulaŭ u futboł, chtości daŭ miač nie tak — i ŭsio, pačynajucca bojki na 50 čałaviek. Tam da hetaha času papularnyja bojki rajon na rajon, kidajucca kamianiami.
U adnaho z maich achoŭnikaŭ byŭ łuk z atručanymi strełami. U ekspataŭ zaŭsiody jość ahniastrelnaja zbroja. Šmat narkotykaŭ, śpiakota, nieciarpimaść, nizki ŭzrovień žyćcia. Adčuvajecca nierealizavanaja enierhija i niezadavolenaść žyćciom.
Narmalna mieć 8—12 dziaciej. Vysokaja śmiarotnaść, bo šmat DTZ (jeździać pjanyja). Naohuł, miascovyja mohuć hadzinami stajać kala darohi i čakać, pakul chtości razabjecca. Heta padstava ŭsio zabrać z mašyny i tak razžycca.
Mnie zdavałasia, što papuasy sami stvarajuć impravizavanyja błokpasty! Treba zapłacić, kab jany prybrali dreva, jakoje jany sami ž kinuli.
U mnohich miascovych pastajanna pakusanyja nohi, praz vysokuju vilhotnaść rany drenna hojacca. Źmiei časta kusajuć. Miedycyna płatnaja, u klinikach pracujuć filipincy i kitajcy. Filipincy tam jak siaredni kłas, jeździać u Papua na zarobki — atrymlivajuć 1000 dalaraŭ, a taksama ježu i žyllo.
Pryjom u lekara kaštuje 100 dalaraŭ. U miascovych ža niama dostupu da miedycyny.
Na rynak chodziš z achoŭnikam, miascovyja žyvuć u chałupach
Ceny vielmi vysokija, kali chočaš padtrymać jeŭrapiejski ŭzrovień žyćcia. Pradukty ŭ kramach u 2-6 razoŭ daražejšyja, čym u Polščy.
Jość rynki dla miascovych. Tudy treba iści z achoŭnikam — mohuć abrabavać. I tam takija žudasnyja pradukty — ryba, vyłaŭlenaja z brudnaj zatoki, sadavina, rys.
Uvohule, u Papua — Novaj Hviniei ludzi vyžyvajuć. Bačyŭ dziaciej z uzdutymi žyvatami.
U krainie davoli drenna z ekałohijaj. Śmiećcie nie pierapracoŭvajuć, a spalvajuć, praz heta ŭ nizinach mocny smoh. Biełyja žyvuć na pahorkach, a ŭnizie, dzie miascovyja, — smoh, ciažka dychać. Plus čamuści palać travu, i stajaŭ taksičny pach. U dadatak nierealnaja śpiakota — zaŭsiody minimum plus 30.
Miascovyja žychary žyvuć pa-za lubymi ekanamičnymi adnosinami: tak mała zarablajuć, što ničoha nie mohuć kupić. Zajmajucca ziemlarobstvam abo bartaram, łoviać rybu. Tak i vyžyvajuć.
Navat narmalnych damoŭ niama, usio budujecca ź blašanych listoŭ. A ŭ vioskach naohuł žyvuć u draŭlanych chałupach na palach.
Ja ŭbačyŭ, jak adukavanyja ludzi, jakija ŭ siabie doma prapaviedujuć sartavańnie śmiećcia, na astravach zapluščvajuć vočy na roznyja ekałahičnyja złačynstvy miascovych (i svaje taksama).
Daroha dadomu ŭ Jeŭropu
Ja pačaŭ zaŭvažać, što prapanavanyja mnoj źmieny nie znachodziać vodhuku ŭ majho bosa, jaki byŭ časta zaniaty kartynham i zabaŭkami. Praviedzienaja praca nie zaachvočvałasia. Mnie abiacali adno, a ja atrymaŭ inšaje. Usio heta było pierapleciena z unutranymi kanfliktami ŭ kampanii, časam nie razumieŭ, što da čaho.
My damaŭlalisia: kali mnie nie spadabajecca, to ja viartajusia nazad u Varšavu. Tak i adbyłosia. A paźniej mianie zaprasili pracavać u Tanzanii. Ale pra heta inšym razam.
Plusy žyćcia ŭ Papua — Novaj Hviniei
- Mahčymaść spaznać siabie, uzajemadziejničać u niekamfortnych umovach ź nieviadomymi ludźmi.
- Mahčymaść pažyć u inšaj realnaści, jak u hulni Far Cry.
- Ja ŭdaskanalvaŭ svaju anhlijskuju movu.
- Zajmieŭ cikavyja suviazi.
- Moh zajmacca kartynham.
- Lubavaŭsia na matacykłach pryhožymi vidami, niahledziačy na drennyja darohi.
Ja vynies adtul biascenny dośvied. Navučyŭsia damahacca svajoj mety, ahučvać svaje patreby. Chacieŭ być piłotam — prachodžu navučańnie. Šmat mieŭ znosin z supiertaksičnymi bahatymi ludźmi, u jakich usio jość. Sustrakaŭ niezvyčajnych, śmiełych i pazityŭnych ludziej — imi natchniaŭsia.
Pryjechaŭšy ŭ Jeŭropu, ja byŭ rady myć posud, stajać u čarzie, myć mašynu — heta staŭ moj vybar. Ja jak toj Sizif, u jakoha adabrali kamień, a jon pa im sumavaŭ.
Ciapier nie strašna ŭžo hublać pracu abo znachodzić novuju. Nie tak pałochaje niebiaśpieka i śmierć. Kali ŭžo tam atrymałasia adaptavacca, to ŭžo znachodziačysia ŭ Jeŭropie — niama ničoha, što mahło b ździvić abo źbiantežyć.
U Papua ŭsio było zusim inakš.
«Tut jość uvohule ŭsio — i naohuł ničoha nie treba». Biełaruska pierajechała ŭ Tajłand i raskazvaje, jak kazačna tam žyviecca
«Takich emocyj, što «vaŭ!» — ich šmat!» Padarožnik z Salihorska raskazaŭ, jak prajechaŭ na skutary ŭsiu Łacinskuju Amieryku
«Biehajuć hołyja dzieci razam z kačkami i parsiukami». Biełaruska pierajechała ŭ Hvatemału i raskazvaje pra hetu ekzatyčnuju krainu
Siłaviki ŭzialisia za karystalnikaŭ tvitara — dziasiatki akaŭntaŭ zvyčajnych biełarusaŭ stali «ekstremisckimi»5
Kamientary