Наколькі мы ад іх адстаём: як Капенгаген ператвараецца ў горад без выкідаў і як капенгагенцы інакш арганізуюць сваё жыццё

Французскае выданне Le Monde знаёміць з вопытам сталіцы Даніі на шляху да выхаду планеты з экалагічнага крызісу. Прапануем вашай увазе скарочаны пераклад.

Сталіца Даніі доўгі час была піянерам у барацьбе з кліматычным крызісам. Ужо ў 2009 годзе яна паставіла перад сабой мэту стаць вугляродна-нейтральнай да 2025 года, гэта значыць не выкідваць больш CO₂, чым могуць улавіць прыродныя паглынальнікі на яе тэрыторыі — расліны.

На той час праект быў радыкальны, амаль рэвалюцыйны. Ні адзін іншы горад ці нават краіна не ставілі перад сабой мэту дасягнуць «нулявога ўзроўню выкідаў» за такія кароткія тэрміны. Парыж устанавіў такую ​​мэту толькі ў 2018 годзе, а Францыя — у 2019 годзе, з гарызонтам да 2050-га.

Праўда, ажыццявіць план аказалася складаней, чым здавалася. Да 2025 года горад не ўкладзецца, але задача ўсё ж будзе выкананая, імаверна, у 2027-м.

Капенгаген, у якім жыве 660 тысяч насельніцтва (у агламерацыі — 1,1 мільён), ужо скараціў выкіды на 75% пачынаючы з 2005 года і дасягне скарачэння на 80% да 2025-га. І гэта нягледзячы на тое, што колькасць насельніцтва за гэты перыяд вырасла на чвэрць.

Выкіды горада зараз складаюць 1,2 тоны CO₂ у год на чалавека, а калі ўлічваць аднаўляльную энергію, што выпрацоўваецца горадам за яго межамі, то нават 0,8 тоны.

Гэта дасягненне, улічваючы, што мэта Парыжскага пагаднення па клімаце 2015 года заключаецца ў зніжэнні выкідаў да ўзроўню не менш за 2 тоны на чалавека. Парыж, напрыклад, мае паказчык 2,2 тоны на чалавека.

Дзесяць розных бакаў для смецця

Калі трапляеш у капенгагенскую сям'ю, разумееш, наколькі гэтыя людзі апярэджваюць па сваёй экалагічнай культуры.

У цёплы чэрвеньскі вечар 33-гадовая Малін Ліндквіст (Malin Lindqvist) і 35-гадовы Андэрс Фалянцін (Anders Fallentin), разам са сваімі дзецьмі, 7-гадовым Альфрэдам і 3-гадовым Георгам, вячэраюць з сябрамі за доўгімі сталамі пад дрэвамі, на прыродзе. На стале маладая бульбачка, салата з сачавіцы, запечаныя памідоры і ласось. Хто што хоча, тое і есць.

«Мы не вегетарыянцы, але прынцыпова стараемся есці чым менш мяса», — кажа Андэрс Фалянцін, гісторык і экскурсавод. У кватэру яны вяртаюцца на роварах, дзеці сядзяць у спецыяльнай платформе, прымацаванай да ровара. У пары няма аўтамабіля.

Спяць дзеці на двух'ярусным ложку, Малін чытае ім казку перад сном. Пакой, як і ўсе дзіцячыя пакоі, з адным адрозненнем: амаль усё тут — ад мэблі і пасцелі да робата Lego і пірацкага карабля Playmobil — набыта патрыманым, з рук.

«Я перапрацоўваю і перарабляю ўсё. Гэта займае час, але мне падабаецца. Цяпер я б адчувала сябе дрэнна, купляючы нешта новае», —

кажа яна, ужываючы тую ж філасофію ў сваёй працы мастака па касцюмах.

Яна шведка, пераехала ў Капенгаген дванаццаць гадоў таму, замест Ikea яна асвоіла блышыныя рынкі, сэканд-хэнды і сайты, дзе прапаноўваюць ужываныя рэчы тыпу нашага «Куфра».

Сям'я аддае перавагу закупцы прадуктаў оптам, на канікулы ездзіць на цягніку ў Стакгольм, стараецца максімальна ашчаджаць ацяпленне і старанна сартуе свае адкіды — на іх думку, гэта «база».

Як і астатнія жыхары, яны размяркоўваюць смецце па дзесяці розных кантэйнерах: шкло, папера, кардон (асобна), упакоўкі, пластык, метал, арганіка, небяспечныя адкіды і электроніка, тэкстыль і рознае іншае асобна (тое, што не паддаецца сартаванню).

Малін і Андэрс далёкія ад фанатызму. Проста яны імкнуцца ў жыцці «задавольвацца малым» і «запаволіцца», але лічаць, што маглі б «рабіць значна больш, асабліва што датычыць выкарыстання мясцовых прадуктаў».

Змена гарадской інфраструктуры

Сёння вобраз Капенгагена непарыўна звязаны з веласіпедам. 45% паездак на працу ці ў школу робяцца на ім (мэтавы паказчык — 50% да 2025 года) Таксама 27% усіх перамяшчэнняў у горад, з горада і па горадзе робяцца на веласіпедах, у параўнанні з 29% на аўтамабілях.

Гэта цудоўнае дасягненне для мегаполіса, вядомага сваім халодным, дажджлівым і ветраным кліматам. У Капенгагене налічваецца 745 000 веласіпедаў, якія штодня праязджаюць 2,6 мільёна кіламетраў па 397 кіламетрах веласіпедных дарожак, першая з якіх была пабудаваная ў 1905 годзе.

Але і тут ёсць што палепшыць. Колькасць веласіпедыстаў расце, але іх доля ў агульных паездках застаецца на ранейшым узроўні, нягледзячы на ​​павелічэнне насельніцтва.

Павялічыць

Заторы на святлафорах, вялізныя перапоўненыя паркоўкі ля станцый метро, ​​перапоўненыя цягнікі… Гэтыя нязручнасці цяпер датычаць і веласіпедыстаў. Штогод каля 10 мільёнаў еўра выдзяляецца на развіццё веласіпеднай інфраструктуры, але, па ацэнках крыніцы ў мэрыі, каб сітуацыя змянілася, неабходна ў дзесяць разоў больш.

Найбольшай крыніцай выкідаў вуглякіслага газу застаецца аўтатранспарт. Дарожны рух — гэта сектар, які найменш скараціў свае выкіды з 2005 года (толькі на 24%), і цяпер на яго прыпадае тры чвэрці вугляродных выкідаў у горадзе.

Па словах кліматычнага аналітыка Нільса Бетлоўскі Крыстэнсена (Niels Bethlowsky Kristensen), «муніцыпалітэт добра выкарыстаў «пернік», пабудаваўшы мноства аб'ектаў веласіпеднай інфраструктуры, дадатковыя лініі метро і развіўшы сетку аўтобусаў, якую з 2025 года цалкам заменяць электробусамі. Але недастаткова выкарыстаў бізун, каб ускладніць доступ аўтамабіляў у горад». Ідэю гарадскога падатку на аўтамабілі выбарцы ў 2012 годзе адхілілі.

Зелянейшы горад

Капенгаген таксама зрабіў больш экалагічнай вытворчасць энергіі, пашырыў выкарыстанне аднаўляльных крыніц энергіі, такіх, як ветраныя турбіны і сонечныя фермы, а таксама выкарыстоўвае біямасу — драўняныя трэскі, што імпартуюцца са Швецыі, Нарвегіі і Германіі. Але з-за крытыкі эколагаў ад яе горад плануе адмовіцца на карысць цепланасосаў.

Паўсюль узнікаюць праекты, накіраваныя на зніжэнне энергаспажывання будынкаў. Напрыклад, кантэйнеры ператвараюць у пакоі для студэнтаў. У горадзе шмат кампактных драўляных жылых дамоў. Сталіца таксама робіцца зелянейшай: за пяць гадоў пасадзілі 70 000 дрэў, на кожнага жыхара прыпадае ў сярэднім 41 квадратны метр зялёных зонаў. Прычым гэта рэальная густая зеляніна: высокія травы, кусты і дрэвы.

Таксама ў Капенгагене створаная спецыяльная дрэнажная сістэма для адводу вады ў час інтэнсіўных ападкаў у каналізацыйную сетку і прадухілення паводак.

Змена харчовых звычак

Для таго, каб прышчапіць новыя звычкі ў харчаванні, муніцыпалітэт на базе 24 школ горада стварыў так званыя «школы харчавання». «Заняткі там такія ж, як і ў іншых месцах, з адной розніцай: вучні праводзяць адзін тыдзень у год на кухні, каб навучыцца гатаваць экалагічна.

Са жніўня ў школах больш не падаюць ялавічыны, бараніны і цяляціны — гадоўля гэтых жывёл прыводзіць да асабліва вялікіх выкідаў CO₂. У цэлым з 2018 па 2024 год дзякуючы скарачэнню спажывання мяса шкодныя выкіды ад грамадскага харчавання знізіліся на 25%. Таксама паменшала колькасць харчовых адкідаў: людзей вучаць купляць роўна столькі, колькі з'ясі, не выкідаць недаедкаў.

Смеццеспальваючы завод

Смеццеспальваючы завод, які перапрацоўвае 590 тысяч тон адкідаў у год, пастаўляе гораду не толькі электрычную, але і цеплавую энергію. Сам будынак пабудаваны па аўтарскім праекце. На яго схілах уладкавалі гарналыжныя спускі — тое самае можна было б зрабіць на мінскіх сметніках, а ў Капенгагане там ёсць яшчэ і 85-метровая сцяна для скалалажання, пешаходныя сцежкі і бар, у які кожны дзень заходзіць каля тысячы наведвальнікаў.

Плануецца, што з дзяржпадтрымкай будзе рэалізаваны праект, які дазволіць ужо ў 2025 годзе практычна цалкам ачышчаць ад вуглякіслага газу выкіды заводу ў атмасферу.

Рэалізацыя плану пераўтварэння Капенгагена ў вугляродна-нейтральны не канчатковая мэта. Горад імкнецца дасягнуць адмоўнага паказчыку выкідаў да 2035 года. Гэта значыць выкідваць менш CO₂, чым могуць паглынуць яго прыродныя паглынальнікі. Горад таксама хоча скараціць свой вугляродны след на 50% у параўнанні з 2019 годам.

Самае галоўнае, што датчане змянілі свядомасць людзей: яны цяпер самі арганізуюць сваё жыццё з думкай пра экалогію, пра тое, каб нам перадаць планету наступным пакаленням такой жа добрай, якой яе атрымалі нашы продкі.

• 45
• 3
• 1
• 5
• 0
• 2
• 1
• 2