Грамадства1313

«Алексін — гэта Віктар, Тапузідзіс — гэта Дзмітрый». Захапляльная гісторыя бізнэсу Паўла Тапузідзіса

Мінфін ЗША унёс у санкцыйны спіс бізнэсменаў Паўла Тапузідзіса і Віктара Пятровіча. Гэта адны з самых багатых і самых закрытых людзей краіны. «Наша Ніва» расказвае іх раней невядомую гісторыю, напісаную са словаў беларускіх банкіраў, менеджараў і бізнэсменаў. «Гэта не Шакуцін і не Баскаў. Гэта чалавек іншай культуры», — апісваюць яны Тапузідзіса. Раскрылася і загадка дома за бетонным плотам на паркоўцы «Кароны» на Кальварыйскай.

Павел Тапузідзіс, фота belarus.kp.ru

Мостабудаўнік з Асеціі

Продкі Тапузідзіса па бацькоўскай лініі — грэкі з тэрыторыі сённяшняй Турцыі. У 1920-х яны беглі ад этнічных чыстак у адзіна магчымым кірунку, на савецкі Каўказ. З прыходам да ўлады Сталіна большасць з іх выслалі ў Сібір і Казахстан, моцна прарэдзіўшы папуляцыю савецкіх грэкаў.

Вельмі мала каму з іх удалося ацалець двойчы. Продкі Тапузідзіса — з такіх. Сам будучы бізнэсмен нарадзіўся і вырас у такім ацалелым грэцкім сяле ў Асеціі.

У Беларусі апынуўся таму, як потым казаў сам Тапузідзіс, што трэба было некуды паступаць, а толькі ў краіне далёка на захадзе СССР, у Беларусі, быў шанец улезці ва ўніверсітэт з такім паходжаннем.

Адвучыўся ў Палітэху і застаўся. За саветамі Тапузідзіс рабіў кар’еру ў дзяржаўнай будаўнічай арганізацыі, займаўся ўзвядзеннем мастоў і даслужыўся да начальніка ўпраўлення.

«У 1980-я, калі мне было трохі за 20, мы з мужам яшчэ не былі багатымі і вельмі радасна жылі. Дзесяць гадоў пражылі ў Мінску на Аўтазаводзе — у маленькім доме барачнага тыпу на чатыры сям’і. Там нарадзіліся дзеці. Жылі ад заробку да заробку. З пачкі тварагу пяклі гару найсмачнейшага печыва, дзяліліся з суседзямі рэцэптамі таннага салату ці баршчу. Калі нарадзіўся Паўлік, у нас не было нават падгузнікаў. Часам іх прывозілі з Польшчы, але надзявалі толькі ў паліклініку», — вось так апісвала ўмовы, у якіх жыў будучы мільярдэр, ягоная жонка, настаўніца Ірына Тапузідзіс.

На момант распаду СССР Паўлу Тапузідзісу было 35 год. Ва ўмовах адкрытага рынку і масы магчымасцяў мостабудаўнік плюнуў на працу, якая ўжо не давала статусу і не абяцала грошай. Пайшоў шукаць сябе у камерцыі.

Першыя венчуры Тапузідзіса былі прымітыўнымі, дробнымі і саматужнымі, без шанцу вырасці ў нешта вялікае: пахавальныя вянкі, цацкі.

«Грэцкі бізнэс»

Шчаслівую пуцёўку ў вышэйшую бізнэс-лігу Тапузідзіс атрымаў не зусім выпадкова. Тут была свая заканамернасць. Рэч у тым, што цыгарэты па ўсім свеце — гэта грэцкі бізнэс.

Нават далёкі ад сферы чалавек успомніць, што знакаміты другі муж Жаклін Кенэдзі, мільярдэр Арыстоцель Анасіс — спадчынны тытунёвы магнат. Ягоныя бацькі, дарэчы, таксама беглі ад туркаў, кінуўшы ў Малой Азіі свае тытунёвыя плантацыі.

Выканаўчы дырэктар і старшыня праўлення тытунёвага гіганта Philip Morris International — грэк Андрэ Каланцопулас. На камандных высотах у расійскім тытунёвым бізнэсе таксама шмат грэкаў.

Павел Тапузідзіс, ганаровы консул Грэцыі, на дні нацыянальных культур у Мінску. Фота: Belta.by

Грэцкая дыяспара адна з самых старажытных і моцных у свеце, параўнальная з габрэйскай ці армянскай. Грэкі ад свайго ўзнікнення рассяляліся па свеце.

Таму калі ў маладую дзяржаву пацяклі першыя аптовыя пастаўкі заходніх цыгарэт, еўрапейскія грэкі проста не маглі знайсці найлепшай кандыдатуры ў партнёры на месцы, чым грэкамоўнага Паўла Тапузідзіса.

«Калі адкінуць смешныя рэчы, то сур’ёзны бізнэс Тапузідзіс пачаў з аптовых паставак цыгарэт у Беларусь. Усе, хто ў нешта вырас, пачыналі з паставак.

Потым усе агледзеліся, прыкінулі, куды рухаецца свет — у розніцу. І пачалі думаць, як адкрыць розніцу і як пабудаваць вытворчасць. Трэба разумець і інтарэсы заходнікаў: а нашто ім губляць на лагістыцы, калі можна нешта вырабляць на месцы?

З гродзенскай фабрыкай тады не дамовіліся. British American Tobacco (BAT) і Japan Tobacco International​ (JTI) зрабілі стаўку на Тапузідзіса. Фабрыка вырасла з гэтага супрацоўніцтва.

Тым больш што нешта прымітыўнае, без фільтра, яны ўжо і самі рабілі. Такім чынам, партнёр ужо быў, грэкі за яго паручаліся і нават дапамаглі грашыма.

Па сутнасці, заставалася падзяліцца тэхналогіямі для вырабу. Тапузідзіс звязаўся адразу з дзвюма гіганцкімі карпарацыямі. Былі месяцы, калі і тыя, і тыя ездзілі ў Мінск па чарзе», — апісвае першыя этапы росту Тапузідзіса наш суразмоўца, які 10 год працаваў у «Тытунь-Інвесце».

Сумеснае беларуска-амерыканскае прадпрыемства «Тытунь-Інвест» з’явілася ў 1997 годзе. Фабрыка з заходнім абсталяваннем адкрылася ў 2001-м. Яна выпускала ўласную прадукцыю — цыгарэты «Карона» і «Форт», а таксама брэнды, правы на якія належаць BAT i JTI. З часам амерыканцы выйшлі з долі.

Даходы дзялкам, гузы — на Тапудзіса

«Сам сабою гэта бізнэс не вельмі высокамаржынальны, як бы каму ні здавалася. Тут сэнс у тым, што зарабіць яму дапамаглі абставіны і штармавыя адносіны Беларусі з Расіяй», — апісвае прычыны далейшай удачы іншы наш суразмоўца.

«Калі звярнуць увагу, то толькі пасля 2020 года пайшло актыўнае зрошчванне з Расіяй і павышэнне ў нас акцызаў на тытунь і алкаголь. Раней іх не падымалі, гэта было вечнае пытанне на перамовах — адно з нешматлікага, што Расія прасіла ў Беларусі», — тлумачыць былы супрацоўнік «Тытунь-Інвеста».

Павел Тапузідзіс у акулярах. Фота: TUT.by

Граніцы паміж дзяржавамі няма. Вось і атрымліваўся такі дзівосны win-win-win: дзяржава выдае празмерныя квоты; Тапузідзіс робіць грошы на аб’ёме; карпарацыі, які атрымаюць з аб’ёмаў, таксама ўсім задаволены і не пікнуць; набліжаныя да Лукашэнкі дзялкі гоняць гэта на продаж у Расію і нажываюцца.

«Кантрабанда — вар’яцкія прыбыткі, але я не назіраю, каб яны асядалі ў Тапузідзіса, — лічыць былы супрацоўнік «Тытунь-Інвеста». — Тут таксама трэба разумець, як уладкаваная сістэма. Фабрыка робіць адносна танныя цыгарэты і зарабляе на аб’ёме, але вось каму яна іх будзе адгружаць? Хто іх павязе далей і заробіць на дэльце цэнаў з Расіяй? Гэта ўжо пытанне часта палітычнае і схаванае ад грамадства.

Бо фактычна ёсць цэлая праслойка схаваных ад вачэй дзялкоў (апошнім часам — членаў хакейных каманд малодшых Лукашэнкаў), якія і зарабляюць на розніцы цэнаў. А ўсе гузы падаюць на Тапузідзіса.

Права ўзяць цыгарэты на заводзе — гэта прэмія для набліжаных з часоў, калі замацавалася ўлада сям’і, калі патрабаванням стала немагчыма адмаўляць», — лічыць былы працаўнік «Тытунь-Інвеста».

Віктар Пятровіч — адзін з самых эфектыўных менеджараў у краіне

Як Тапузідзіс пазнаёміўся са сваім партнёрам Віктарам Пятровічам, нам дакладна невядома. Але мяркуючы па выпісках аб месцах працы з базаў «Белпола», ужо з 1994 года Пятровіч працаваў разам з Тапузідзісам. Больш гэтая пара не разыдзецца. Пятровіч на 8 год маладзейшы за Тапузідзіса, цяпер яму 59 гадоў. 

Віктара Пятровіча тыя, хто з ім перасякаўся, апісваюць як інтраверта, які цяжка сыходзіцца з людзьмі. Але пры гэтым геніяльнага ўпраўленца.

Дакладна вядома, што большую частку жыцця кампаніі «Тытунь-Інвест» аперацыйным кіраваннем займаецца менавіта Пятровіч, прычым ён адказвае за рознапланавыя праекты. А за Тапузідзісам — вызначэнне стратэгіі і камунікацыя. У парафію Пятровіча ён не лезе.

Віктар Пятровіч, фота з сістэмы «Пашпарт». 

Забаўна, але Пятровіч хоць і абсалютна непублічны, жыве амаль на публіцы — яму належыць той самы дом з белай цэглы на паркоўцы «Кароны» на Кальварыйскай, якая адкрылася ў 2006-м.

Дом у дзіўным месцы — пасярод паркоўкі «Кароны» на Кальварыйскай — належыць мультымільянеру Віктару Пятровічу. Скрыншот з Яндэкс Панарамы

Яго здольнасці спатрэбіліся і раскрыліся тады, калі быў сфарміраваны першасны капітал кампаніі, зароблены на тытуні. Пашырацца ім не давалі, прыходзілася выбіраць, у што інвеставаць далей.

«Пятровіч — адзін з самых эфектыўных менеджараў у краіне. Уся аперацыйная частка бізнэсаў на ім. І ўсё, што ён робіць, арганізавана вельмі добра. Ну вось тая ж «Карона» — каб з нуля зрабіць такі праект, трэба быць выбітным арганізатарам.

[Загарадны клуб] «Робінсан Клаб» — не ведаю, наколькі там бізнэс прыбытковы, але ён жывы. Тытунёвая фабрыка, будаўніцтва, харчаванне… Гэта прадстаўнік таго рэдкага тыпу менеджараў, якія могуць весці самыя рознапланавыя бізнэсы, і ўсё ў іх удаецца. Ну, можа толькі продаж тэхнікі не ўзляцеў», — дае характарыстыку Пятровічу адзін з вядомых беларускіх банкіраў.

«Робінсан Клаб» на Мінскім моры — уласнасць «Тытунь-Інвеста». Клуб названы ў гонар маркі любімага верталёта Пятровіча, Robinson. Раней там была верталётная пляцоўка, якую пашырылі да рэстаранна-адпачынкавага комплекса. Сам верталёт, дарэчы, разбіўся. Фота: robins.by

«Карона» — арыенцір для галіны

«Вядома, тое, што пачатак капіталу Тапузідзіса з Пятровічам зроблены на цыгарэтным бізнэсе, іх не ўпрыгожвае. Але калі глядзець на тое, куды яны прыйшлі ў выніку… Зрабілі Мінск іншым. Цэлая вялікая галіна бізнэсу — рытэйл, — стала раўняцца на «Карону», якая паказвала, у якім кірунку павінен рухацца гандаль, што такое па-сапраўднаму добрая крама.

У Маскве такія ўжо былі, у Рызе былі, а ў Мінску не было.

Не Чыж («Прастор» — «НН») зрабіў перадавую краму, не Васілько («Еўраопт» — «НН»), а Тапузідзіс з Пятровічам усім паказалі. У прынцыпе, у нашых шыротах дзяржаву заўсёды вялі наперад не цары, а Строганавы. І вось для мяне Павел Георгіевіч — гэта перадусім такі сапраўдны купец, які спрыяе развіццю бізнэсу, а праз яго — грамадства і краіны. Ён пашырае цывілізацыйнае поле», — апісвае ўзыход «Кароны» ветэран мінскага бізнэсу.

Па-менеджарску цікава, як вырасталі «Кароны». Тады ў рытэйл спрабавалі ўлезці ўсе, у каго з’явіліся грошы — ніякіх унікальных бар’ераў для ўваходу ў сеткавы гандаль няма, патрэбныя толькі фінансы і экспертыза.

Чытайце таксама: «Чаму клёцкі даражэйшыя за сушы? Што, твае бацькі сушы елі?!» Павел Тапузідзіс пра біткойны, беларускую мову і мачанку

«І яны, хоць і з аглядкамі, усё рабілі самі. А не як многія: выпішам сабе менеджараў з Расіі, якія нам наладзяць працэсы, усё запрацуе, а мы будзем грушы збіваць і лічыць грошы.

Першая «Карона» на Кальварыйскай. Побач з ёй жыве Пятровіч. 

«Прастор» так рабіў, напрыклад. І нічога ў іх не выйшла. «Карона» пайшла сваёй дарогай, без варагаў, з беларусамі», — дае характарыстыку Пятровічу менеджар адной з рытэйлерскіх сетак.

«Калі толькі ўкараняўся цяпер ужо звыклы фармат гіпермаркетаў — гэта 6—8 тысяч квадратных метраў, то проста не было такіх будынкаў у краіне. І дэвелапераў, якія ўзводзяць пад патрэбы сеткі, таксама не было. Трэба было самім будаваць. А гэта рызыка — ніхто не рабіў такога. Усе глядзелі: удасца ці не ўдасца, узляціць ці не ўзляціць?», — дадае іншы суразмоўца.

Тапузідзіс — даляравы мільярдэр ці не?

У 2015 годзе Павел Тапузідзіс у размове з «Нашай Нівай» агучваў перакананне ў тым, што найбліжэйшым часам стане мільярдэрам.

Чытайце таксама: Павел Тапузідзіс: «Выдам загад і прымушу цябе любіць беларускую мову»

Ці ўдалося гэта яму? Можна паспрабаваць падлічыць.

Сёння «Тытунь-Інвест» разам са сваімі «Каронамі» — адзін з самых вялікіх па плошчах бізнэсаў у краіне. У Тапузідзіса і Пятровіча 18 гандлёвых цэнтраў па краіне, прыкладна столькі ж крам. Тытунёвая фабрыка, некалькі гатэляў, іншая камерцыйная нерухомасць. Мінскія дэвелаперы лічаць, што на дваіх Тапузідзісу і Пятровічу належаць каля 900 тысяч квадратных метраў нерухомасці па краіне, а па-сапраўднаму багатымі яны пачалі рабіцца з сярэдзіны 2010-х, калі стрэліў рытэйл.

«Думаю, іх абодвух у найлепшы час у залежнасці ад кан’юнктуры можна ацэньваць на два з паловай мільярды. У горшы час нестабільнасці, як цяпер, тэхнічна яны будуць каштаваць мільярд-паўтара. Так што сваёй мары, думаю, яны дабіліся», — ацаніў кошт бізнэсаў «Тытунь-Інвеста» наш суразмоўца з прыватнага банка.

Перапляценні з Лукашэнкам

Рытэйл і будаўніцтва ў Беларусі— гэта такія бізнэсы, у якіх няма бар’ераў для ўваходу, заняцца імі можа любы. А вось тытунёвы бізнэс — не адкрытая тэма, яна зарэгуляваная складанымі механізмамі ліцэнзій і квот.

А паколькі ў Беларусі, кажучы «дзяржава», маеш на ўвазе сям’ю Лукашэнкаў, то любы бізнэсмен, які меў з ёй адносіны, у вачах грамадства пачынаў успрымацца як асоба, блізкая да сям’я дыктатара. Часта Тапузідзіс сам даваў нагоды так думаць.

«Пабудаваць каток на 4-м паверсе было не маёй ідэяй. Гэта было, можна так сказаць, пажаданне прэзідэнта, калі ён мне ўчастак выдзяляў», — апісваў Тапузідзіс абставіны атрымання зямлі пад «Карону-Замак» насупраць Палаца Незалежнасці.

Ён жа засядаў у выбарчых камісіях на выбарах, пачынаючы з 2010 года. Участак знаходзіўся ў мінскім Сухараве. Тапузідзіс быў кіраўніком камісіі, але сам, як кажуць, умудраўся ніколі не падпісваць выніковыя пратаколы, а на адных з выбараў кандыдат «супраць усіх» атрымаў у яго нечуваныя 20%.

«Наша Ніва» некалькі разоў пісала рэпартажы і інтэрв’ю з участка, на якім старшынстваваў Тапузідзіс.

Праўда, у 2020-м ні Тапузідзіса, ні яго супрацоўнікаў у выбарчай камісіі ўжо не было. 

Для чаго бізнэсмен сядаў у камісію? Вось што пра гэта думаюць ягоныя калегі.

Павел Тапузідзіс. Фота: Belta.by

«У Тапузідзісе нешта жыве ад савецкага чыноўніка, яму зразумелыя ўсе гэтыя псеўдаактыўнасці. Я думаю, што ў часы СССР і пазней у яго быў вопыт засядання ў выбарчых камісіях. І што такое справядлівыя выбары, ён таксама цудоўна ведае.

Але зноў жа, realpolitik — гэта было і пытанне яго выжывання. У яго такі бізнэс, які з аднаго боку заўсёды трэба абараняць ад дзяржавы, з іншага — бізнэс цалкам ад яе залежыць.

А яшчэ і вырас моцны канкурэнт ў асобе Аляксея Алексіна, які вось ужо дакладна блізка з сям’ёй.

Тапузідзіс, на мой погляд, спрабаваў гуляць тымі ж картамі, хаця б каб паказаць, што «я таксама не дысідэнт», калі Лукашэнка раптам спытае характарыстыку на яго, каб вырашыць лёс. А тое, што Алексін носіць [дыскрэдытуючыя Тапузідзіса паперы] — я не сумняюся. Яны не размаўляюць паміж сабой», — кажа адзін з нашых суразмоўцаў.

«У свіце старэйшага Лукашэнкі Тапузідзіса ніколі не было, у першае кола ён не ўваходзіў. Думаю, і сам не імкнуўся, і пры двары яго не да канца разумелі — усходні чалавек, іншай пароды, не нейкі там Чыж», — лічыць ён.

«Алексін — гэта Віктар, Тапузідзіс — гэта Дзмітрый»

Але ў лёсавызначальныя для бізнэсу перыяды ў яго здараліся моманты блізкасці з Дзмітрыем Лукашэнкам, з якім ён сышоўся на глебе фінансавання Прэзідэнцкага спартовага клуба. Арганізавана гэта так, што з 2% абавязковага падатку на нерухомасць ты афіцыйна, па сваім выбары, можаш палову плаціць не ў бюджэт, а на спорт. І Тапузідзіс, канечне, выбраў правільнага адрасата для плацяжоў.

«Гэта заклала падмуркі адносін, а Дзмітрый да таго ж убачыў у Тапузідзісе неардынарнага суразмоўцу, таму што Павел Георгіевіч сапраўды вельмі цікавы чалавек і нават, я б сказаў, мудры. Ведае экзатычныя мовы, прыяцельствуе з усходнімі бізнэсменамі. У Беларусі больш такіх фігур няма», — мяркуе значны мінскі бізнэсмен, які пасля крымінальнай справы і кароткай адседкі выехаў жыць за мяжу.

«Я думаю, перыядычна яму трэба актыўней падтрымліваць адносіны з Дзмітрыем, таму што ж сітуацыя якая: у Віктара Лукашэнкі ёсць свой тытунёвы фаварыт у выглядзе Алексіна. І яны вельмі актыўна спрабуюць зняць Тапузідзіса з дошкі, каб Алексін застаўся манапалістам.

Адносіны з Віктарам у Паўла Георгіевіча вельмі прахалодныя, яго душаць, прымушаюць прадаць фабрыку. Я ведаю, што Алексін некалькі разоў спрабаваў купіць завод па дысконтнай цане. Тапузідзіс не здаецца і, я дапускаю, бегае да Дзмітрыя, каб здымаць пагрозу. Магчыма, з ім так гуляюцца», — дадае адзін з былых менеджараў «Тытунь-Інвеста».

Летась «Наша Ніва» паведамляла, што тытунёвы бізнэс Тапузідзіса апынуўся ў складанай сітуацыі праз кулуарныя гульні Алексіна.

«Пасля ўвядзення санкцый на калій і дрэваапрацоўку ўзнікла сітуацыя, калі кантрабанду проста няма куды «зашываць» — праз граніцу мала што едзе. […] Такім чынам з'явіліся звышаб'ёмы, якія раней ішлі на Захад. Іх цяпер трэба рэалізоўваць на ўнутраным рынку, а таксама акуратненька піхаць у Расію, якая гэта не вельмі любіць. А столькі цыгарэт на ўнутраным рынку не трэба — таму Алексін не вельмі па-джэнтльменску душыць Тапузідзіса, карыстаючыся сваім уплывам і блізкасцю да ўплывовых асоб на самым версе», — расказвалі «Нашай Ніве» суразмоўцы з дадзенай сферы. 

Чытайце таксама: Алексін душыць Тапузідзіса. І блізкі да поспеху

«Проста прыкрыць фабрыку Тапузідзіса немагчыма. Вышукваецца законны спосаб абмежаваць магчымасці канкурэнта, а ў стратэгічнай перспектыве — паставіць на калені і выкупіць.

Сэнс у тым, што і гродзенская дзяржаўная фабрыка «Нёман», і «Інтэр-Табака» Алексіна працуюць згодна з выдадзенымі квотамі. А вось у Тапузідзіса на фабрыку квотаў ужо няма і новых амаль не выдаюць.

Завод «Тытунь-Інвеста» ўжо каторы месяц прастойвае пад выглядам «мадэрнізацыі і рамонту», а па факце — стаіць, бо не выдаюць квот», — расказалі абазнаныя крыніцы.

«Нашай Ніве» таксама стала вядома, што Алексін адабраў у Тапузідзіса права прадаваць вырабленыя «Тытунь-Інвестам» цыгарэты ў іншыя, апроч «Кароны», сеткі. А продаж у астатнія сеткі дырэктыўна ішоў праз структуры Алексіна. 

Чытайце таксама: Крыніцы: Алексін хоча адабраць у рытэйла права прадаваць цыгарэты і цалкам забраць рынак, для гэтага пішацца асобны закон

«Так што Віктар з Алексіным яго хоць і не знялі з дошкі, але моцна падрэзалі. Думаю, Дзмітрый дапамагаў у адстойванні. Усе лічаць, што Алексін — гэта Віктар, Тапузідзіс — гэта Дзмітрый», — мяркуе наш суразмоўца з банкаўскіх колаў.

Як бізнэс у Беларусі атрымлівае ўчасткі пад забудову?

Старэйшы Лукашэнка ў даўнія часы некалькі разоў сустракаўся з Тапузідзісам. Гэта трапляла на камеры афіцыйных СМІ.

«Некалі яго Лукашэнка прымаў, Тапузідзіс тады пазіцыянаваў сябе голасам камерцыі з простымі думкамі, што не можа дзяржава быць і рэгулятарам, і ўладальнікам, што правілы для ўсіх павінны быць адны, што суды павінны нармальна разбіраць спрэчкі паміж дзяржаўнымі і прыватнымі суб'ектамі», — успамінае суразмоўца «Нашай Нівы».

Для чаго бізнэсоўцы пагаджаюцца на такія сустрэчы ці дабіваюцца іх?

«Думаю, Тапузідзіс разглядаў гэта як унёсак у захаванне таго, што мае. Ну і імкнуўся зрабіць прыемна «Каронай» у Шклове і лядовымі коўзанкамі», — кажа чалавек, які ведае абставіны сустрэчы з Лукашэнкам, якія не паказалі па БТ.

Чытайце таксама: Тапузідзіс: Праект, які абмяркоўваўся з Лукашэнкам, будзе рэалізаваны ў Шклове

Па тэлебачанні тады прадэманстравалі, як Тапузідзіс разважае пра патрэбу ўдасканальвання гандлю ў рэгіёнах, у тым ліку ў Шклоўскім раёне.

«Тапузідзіс — гэта тыповы прадстаўнік усходняга бізнэсмена: хлебасольны, гаваркі, умее будаваць адносіны, жартуе, шмат ведае. Тое, што яго не выбілі — гэта ўжо ўменне выбудоўваць адносіны з рознымі людзьмі», — расказвае чалавек, знаёмы з ім.

Каб даць ацэнку выдзялення яму зямлі пад «Карону-Замак», трэба разумець, як усё было арганізавана тады і цяпер.

Цяпер праводзяцца аўкцыёны, бо ў народа з’явіліся грошы, інвестары гатовы між сабой спрачацца рублём. Але так было не заўсёды, усяму беларускаму бізнэсу 30 год, сфарміраванага капіталу раней не было. 

Гандлёва-забаўляльны цэнтр «Карона-Замак» у Мінску. Фота: Sergey_Nik_Melnik, photocentra.com

«Раней ты прыходзіш у гарвыканам або аблвыканкам, там ім абяцаеш, што пабудуеш вось гэтае, грошай прывядзеш вось столькі, працоўных месцаў будзе вось столькі. Яны не вераць у сваё шчасце — на табе ўчастак! Так працавала па ўсёй краіне.

Потым Лукашэнка адабраў у выканкамаў права выдзяляць участкі ў сталіцы і вакол яе, замкнуў на сябе. Асабліва землі сельскагаспадарчага значэння. Але прынцып захоўваўся той жа самы. Ну, толькі да праектаў ужо дадаваў па-гаспадарску нейкія свае пажаданні, напрыклад «пабудаваць каток», «спартыўны цэнтр» і гэтак далей. Для мяне гэта запомнілася менавіта так», — падзяліўся сваёй ацэнкай буйны мінскі дэвэлапер.

«Для мяне паказчык набліжанасці — гэта наяўнасць індывідуальных рашэнняў або льготаў. Калі ты працуеш па агульных правілах і разбагацеў — ты малайчына. Калі пад цябе нешта прымаецца — нюансы», — тлумачыць логіку сістэмы ён. 

Коўзанка у «Карона-Замку». Фота bestbelarus.by

Не заўсёды дэвелаперскія задумы былі рэалістычныя.

«Маса правалаў [была] у будаўніцтве жытла, Лукашэнка потым разносіў сваіх чыноўнікаў, што яны далі [ўчасткі] не падумаўшы. А купляць [зямлю] таксама не асабліва хацелі — тады не сыдзецца фінансавая мадэль. Таму калі ішоў нехта сур’ёзны, не жулік, то яму проста давалі. Гэта цяпер, калі не аўкцыён, а выдзяленне зямлі — ужо маса пытанняў. А тады, уявіце, Лукашэнка будуе рэзідэнцыю. Што павінна быць насупраць? Пустыр? Панэлькі? А іншага тады не будавалі. І тут знаходзіцца чалавек, гатовы пабудаваць пампезны і самы вялікі ў гісторыі Беларусі гандлёвы цэнтр. Вось і разгадка», — так тлумачыць суразмоўца «Нашай Нівы» з банкаўскай сферы, якім чынам Тапузідзіс атрымаў участак пад «Карону-Замак».

Як Тапузідзіс трапіў пад санкцыі

Ва ўмовах дыктатуры бізнэсменам няма дзе выказвацца, таму меркаванне пра іх фарміруюць тыя, каму гаварыць можна — пераважна палітычная эміграцыя. Вось і Тапузідзіс у многім стаў ахвярай сваёй закрытасці. 

Два гады таму журналісты знайшлі праз базы «Кіберпартызанаў» вылет Тапузідзіса на грэцкі курорт у кампаніі сям’і Дзмітрыя Лукашэнкі і дапоўнілі гэта сведчаннямі Аляксандра Грачышнікава — чалавека, які ў 2020 годзе падаваў дакументы на рэгістрацыю кандыдатам у прэзідэнты як прыхільнік Міколы Статкевіча і сутыкнуўся з палітычнымі рэпрэсіямі, трапляў на суткі Акрэсціна.

Грачышнікаў казаў, што асабіста сядзеў за сталом з Тапузідзісам і чуў, як бізнэсмен хваліўся, што асабіста вынайшаў схему кантрабанды цыгарэт. 

Але вось які нюанс. Аляксандр Грачышнікаў, які прэзентуе сябе бізнэсменам, знаёмым з Тапузідзісам, у рэальнасці дзіўны персанаж, якога неаднаразова лавілі на хлусні. Ён фальсіфікаваў сваю біяграфію, спрабуючы назбіраць сабе данатаў праз «Байсол».

Ён называў сябе журналістам «Детективной газеты ХХІ век» — такая газета рэрайтаў ёсць, але, згодна з выпіскамі з баз «Белпола», Грачышнікаў там, прынамсі афіцыйна, не працаваў. У Беларусі Грачышнікаў прадстаўляўся даішнікам, супрацоўнікам Міністэрства юстыцыі (няпраўда), работнікам «Таварыства сацыяльнай абароны супрацоўнікаў АУС» (такога не існуе ў прыродзе) і гэтак далей. 

У 1998 годзе яго судзілі за незаконнае нашэнне халоднай зброі, у 2019-м завялі крымінальную справу за злоўжыванне даверам і прысваенне $60 тысяч. З сярэдзіны 2021 года ён у вышуку ў Беларусі за нібыта хуліганства.

Аляксандр Грачышнікаў, скрыншот «Белсат». 

У розных месцах Грачышнікаў расказваў каардынальна рознае пра абставіны свайго ад'езду з Беларусі. У адным месцы — што яго з сутак у 2020-м павезлі на вобшук, але ён уцёк. У іншым — што хаваўся ў Беларусі разам з сям’ёй і здолеў выехаць толькі падчас пасадкі самалёта з Раманам Пратасевічам у маі 2021 года, калі, маўляў, пагранічнікам было не да яго.

Ён свяціў у кадры падробнымі «ксівамі» КДБ і іншых дзяржаўных органаў. Хлусіў пра час і абставіны заведзеных на яго крымінальных спраў.

Ці мог такі чалавек быць блізкім з адным з самых багатых — і самых закрытых — людзей краіны? Адназначна, не.

Але гэты фрагмент, магчыма, меў вызначальнае значэнне для бізнэс-лёсаў Паўла Тапузідзіса і Віктара Пятровіча, таму мы засяродзілі на ім увагу.

Ацэнка і эфект ад санкцый

Чаму ўвялі санкцыі менавіта цяпер? Амерыканцы прымеркавалі іх пад сесію «Стратэгічнага дыялогу» з беларускімі дэмакратычнымі сіламі ў Вашынгтоне.

Як гэты жэст ацэньваюць беларускія бізнэсоўцы і да якіх практычных наступстваў ён прывядзе?

«Тое, што цыгарэты заходніх брэндаў перастануць вырабляць на «Тытунь-Інвесце», — гэта факт. Але цыгарэты не знікнуць, а зменяць назвы. Алексін жа даўно пад санкцыямі — і працуе неяк. Калі разважаць пра рытэйл, то ў іх шмат імпарту. Вядома, што паліцы не апусцеюць, вазіцца ўсё працягне. Але, магчыма, у іншых сетак будзе канкурэнтная перавага, бо «Кароне» прыдзецца даплочваць пасярэднікам», — лічыць беларускі банкір.

«Тэарэтычна ў мабільнасці гэта Тапузідзіса можа абмежаваць, калі ён лётаў у Амерыку. Але для Тапузідзіса на Мінскае мора з’ездзіць — ужо падзея. Не трэба забываць, ён ужо без усмешкі заглядвае ў пашпарт. Каб атрымаць задавальненне ад жыцця, колькі яго засталося, ужо неабавязкова лятаць у Амерыку.

А як чалавек, народжаны на Каўказе, Павел Георгіевіч больш звычайнага любіць жанчын, асабліва маладых. А ў гэтай частцы ў нас поўнае імпартазамяшчэнне, гэтага не адбяруць. Ягоны партфель, набіты нерухомасцю — таксама.

А еўрапейскіх санкцый, верагодна, не дапусціць Грэцыя. 

Але, усё ж, я думаю, ён не хацеў, каб такой была ацэнка ягонай дзейнасці. Для яго гэта крыўдна», — дадае мінскі дэвэлапер.

У адрозненне ад прадстаўнікоў беларускай апазіцыі, тыя прадстаўнікі беларускага бізнэсу, якія выехалі ў краіны Еўрасаюза і з якімі гаварыла «Наша Ніва», негатыўна ацэньваюць уключэнне кіраўнікоў «Тытунь-Інвеста» ў санкцыйныя спісы.

«У нас не Англія і не Амерыка. Усяму беларускаму бізнэсу, па сутнасці, тры дзясяткі гадоў. І ўсе гэтыя гады мы жывём пры адной уладзе, якая падпарадкавала сабе ўсе формы жыцця. Не судакранацца з ёй, калі ты вырастаеш у нейкую вялікую фігуру — немагчыма. Не гуляць па іхніх правілах — немагчыма. Нельга меркаваць, што любы, хто разбагацеў за гэтыя 30 год, мярзотнік і кашалёк Лукашэнкі. А іншыя былі, каб пры іх разбагацець?», — сказаў «Нашай Ніве» мінскі бізнэсовец.

Арэндныя плошчы «Кароны», імаверна, самыя вялікія з прыватных у краіне. Фота: megapolis-real.by

З Мінска нам напісалі, што ў асобных кампаніях з заходнім капіталам, якія арандуюць памяшканні ў «Каронах», прайшлі нарады на тэму, што рабіць далей, каб не трапіць пад другасныя амерыканскія санкцыі.

«У мяне некалькі крам у «Каронах» і пару дзясяткаў супрацоўнікаў — частка з іх мае артыкул 23.34, — але я нікуды дакладна пераязджаць не буду. Іншых такіх месцаў для арэнды я не знайду, прасцей увогуле закрыцца. І па-філасофску мне цікава: атрымліваецца, гэта нас амерыканцы цяпер зрабілі бандытамі толькі таму, што мы здымаем памяшканні ў «Тытунь-Інвеста»?», — сказаў «Нашай Ніве» мінскі прадпрымальнік.

Для яго Тапузідзіс не табу, хоць сам прадпрымальнік адназначна падтрымлівае рух супраць дыктатуры.

Тапузідзіс і Чыж: адрозненні 

«Ці мог бы Тапузідзіс з Пятровічам разрасціся без цыгарэтнага бізнэсу? Наўрад ці. Але зладзействаў яны як бізнэсмены, я лічу, не рабілі.

Тапузідзіс для многіх беларускіх прадпрымальнікаў — хросны бацька. Не толькі ў тым сэнсе, што носьбіт бізнэс-мудрасці, а чалавек, які ў цяжкую хвіліну грашыма дапамагаў людзям захаваць свае справы, выжыць у крызісы. Яго паважаюць за прыстойнасць: нікога не зруйнаваў — хаця мог бы, нікога не пасадзіў у турму.

Гэта не Шакуцін, не Чыж, не Баскаў. Гэта чалавек іншай культуры, які з вышыні сваіх гадоў, вопыту і грошай мог бы даўно забыць пра субардынацыю, але будзе гаварыць на «вы» нават з тымі людзьмі, чый лёс ён можа вырашыць у імгненне. Прыбіральшчыцы ў «Кароне» скажа «вы». Гэта падкупляе.

Ён стварыў рэальныя рэчы, якія ёсць і нікуды не дзенуцца. А што пабудаваў той жа Чыж? Алексін? Чым яны займаліся?

А тое, што Тапузідзісу прыходзілася ісці на кампрамісы… А давайце пашукаем, калі зменіцца ўлада, тых, каму не прыходзілася», — падагульніў чалавек камерцыйных колаў. 

Калі вам важнае тое, што робіць «Наша Ніва», падтрымайце нас капейкай праз Патрэон. Дзякуючы гэтаму, мы зможам больш.

«Наша Нiва» — бастыён беларушчыны

ПАДТРЫМАЦЬ

Каментары13

  • БС
    12.12.2023
    Люблю Ніву за такія артыкулы.
  • Вусень
    12.12.2023
    Пасля прачытання артыкула з'явілася жаданне высветліць, ці не выраслі крылы ў гэтага сябра Дзімы Лукашэнкі.
  • внимательно слушаем
    12.12.2023
    послы ПИС задали вопрос новому премьеру Туску: как должны выглядеть отнощения РП с лукашенкой после начала работвы нового правительства, через пол-часа Туск будет овечать

Ва Украіне загінуў беларускі добраахвотнік Газ2

Ва Украіне загінуў беларускі добраахвотнік Газ

Усе навіны →
Усе навіны

Лукашэнка пракаментаваў сітуацыю ў Сірыі6

Артхаус у беларускай вёсцы. Новы спектакль Карняга, на які ізноў было амаль немагчыма выхапіць квіткі2

Даляр падаражэў упершыню за сем таргоў зніжэння і амаль адразу на тры капейкі

Украінец-ухіліст захрас у цясніне ў гарах, яго выратавала кацяня2

Нарышкін заявіў, што Расія «блізкая да дасягнення мэт СВА ва Украіне», каб не адбылося «знясілення»21

Следчыя вызначылі абставіны жорсткага забойства, якое адбылося 16 гадоў таму ў Пінску

Прызначаны новы рэктар ЕГУ — ізноў не беларус29

Чатырох замежнікаў забілі ў Батумі, у забойстве падазраюцца таксама замежнікі

Амерыканскі калекцыянер адшукаў пашпарт, выдадзены дыпламатычнай місіяй БНР12

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Ва Украіне загінуў беларускі добраахвотнік Газ2

Ва Украіне загінуў беларускі добраахвотнік Газ

Галоўнае
Усе навіны →