Грамадства

«Найлепшы адпачынак — кубак кавы з відам на баброў». Вучоны-біёлаг адкрыў аграсядзібу ў лесе з ручнымі ваўкамі і выдрай

Восеньскім вечарам хутар Сасновы Бор мала чым адрозніваецца ад іншых: у лужынах пераліваецца сонца, каля дарогі даспявае чырвоная каліна, і пейзаж у нейкі момант губляе свае абрысы, робіцца размытым. Вёску ахутвае туман. На гэтым усе параўнанні з іншымі маленькімі вёсачкамі заканчваюцца. Дзякуючы арнітолагу Дзмітрыю Шамовічу, гэтае месца зараз не падобнае да астатніх. Шмат гадоў таму ён пасяліўся на хутары і адкрыў аграсядзібу «Заімка лесавіка». За якімі беларускімі птушкамі любяць назіраць галандцы і бельгійцы, чым запасаецца на зіму самая маленькая сава Еўропы, і якім хітрым спосабам можна сфатаграфаваць касматаногага сычыка — пра гэта даведалася выданне «Смартпрэс».

«Уся вуліца ў вёсцы наша», — смяецца Наталля Карліёнава, гуляючы з гасцямі па Сасновым Бары. Яго, вядома, можна абысці за некалькі хвілін, калі ні на што не звяртаць увагі. Але тут столькі дэталяў, столькі гісторый і ўспамінаў, што гутарка доўжыцца не адну гадзіну.

Ад Мінска да хутара ў Расонскім раёне — 350 кіламетраў. Ён схаваўся за высокімі хваёвымі елкамі ля самага ландшафтнага заказніка «Чырвоны Бор». Вакол драўляных хат — лес, на беразе ракі Нішча — дом Дзмітрыя Шамовіча і Наталлі Карліёнавай.

«А вось і цывілізацыя прыехала, — каментуе жанчына, калі на хутар заязджае ярка-жоўты аўтобус з надпісам «Дзеці». Са школы ў суседняй вёсцы вярнуўся іх сын. Цяпер усе жыхары Сасновага Бора ў зборы — Дзмітрый, Наталля і 12-гадовы Лёня.

Дзмітрый Шамовіч — вучоны-біёлаг, Наталля Карліёнава — вядучы навуковы супрацоўнік Акадэміі навук. Пара заварвае свежую каву і жартуе: два месяцы без перапынку прымаюць гасцей, сёння вырашылі адпачыць, пабыць у цішыні, але на парозе з'явіліся журналісты.

Вось так і выглядае жыццё ў лясной глухмені.

«Хадземце, пагладзіце ваўкоў»

Вясковым жыхаром Дзмітрый стаў 18 гадоў таму. Чаму ён, віцяблянін, выбраў месца, дзе 80% тэрыторыі пакрыта лесам, а вакол балоты? Аказваецца, тады Дзмітрый быў аспірантам Акадэміі навук і прыехаў працаваць у паляўнічую гаспадарку «Чырвоны Бор» — развіваць экалагічны турызм.

— А потым стала пытанне: «Што рабіць далей?». Заставацца ў Мінску навуковым супрацоўнікам, ехаць працаваць у Белавежскую пушчу або паспрабаваць зрабіць нешта новае тут, на месцы? — Дзмітрый успамінае часы, калі «апынуўся на вольных хлябах». — Тэрыторыя заказніка адкрытая, хадзіць можна дзе заўгодна — якраз тое, што трэба для экалагічнага турызму. Гэты кірунак яшчэ тады быў развіты на еўрапейскім рынку: многія турфірмы прапаноўвалі туры па назіранні за дзікай прыродай па ўсім свеце. І ў Беларусь сталі прыязджаць бельгійцы, галандцы і брытанцы. У асноўным гэта быў birdwatching (назіранне за птушкамі). Іншы напрамак — арганізацыя фотатураў.

Дзмітрый — біёлаг, для якога любімая справа стала працай. Але яшчэ ён разумее: бізнэс павінен развівацца і прыносіць прыбытак. Так у 2007 годзе ў Сасновым Бары з'явілася аграсядзіба «Заімка лесавіка».

Гутарка вядзецца ў сталовай на першым паверсе драўлянага дома, на другім — пяць нумароў для гасцей. З усімі выгодамі і відам на раку, лес і вальеры… з ручнымі ваўкамі і выдрай. Правесці тут адзін дзень каштуе 75 рублёў.

«Хадземце, пагладзіце ваўкоў, яны любяць падстаўляць свае бакі», — Наталля гаворыць гэта так проста, як быццам прапануе яшчэ адзін кубак кавы. Бярэ амлет для гадаванцаў і выходзіць разам з гасцямі на вуліцу.

У прасторных клетках бегаюць ваўкі, адзін тут жа з'ядае амлет (мяса яны ўжо сёння атрымалі), другі прыціскаецца да сеткі і просіць Дзмітрыя яго пагладзіць, трэці — адыходзіць. Чакае сваёй чаргі, каб яму таксама пачасалі бок.

Ваўкі ў Дзмітрыя з'явіліся амаль 20 гадоў таму, калі здымаўся дакументальны фільм. Для драпежнікаў вучоны стаў важаком зграі, для турыстаў — жаданым кадрам. Людзі прыязджаюць у Сасновы Бор і плацяць грошы, каб паздымаць драпежнікаў на камеру. Яшчэ адзін спосаб зарабіць на іх — здымкі ў фільмах.

Для выдры ў вальеры паставілі ванну

Канцэпцыя аграсядзібы — не проста прыехаць і пераначаваць на хутары, а стаць бліжэй да прыроды. На кожны сезон — свая забаўка. Напрыклад, восенню можна назіраць за шлюбным перыядам у ласёў і аленяў. Зімой — фатаграфаваць арлоў, вясной — вывучаць жыццё ў дзікай прыродзе глушцоў і рабчыкаў.

І круглы год даступная экскурсія з ручнымі ваўкамі і выдрай. Апошняя ў «Заімцы лесавіка» з'явілася не так даўно.

Выдру ў Цэнтр рэабілітацыі дзікіх жывёл каля Мінска прынеслі рыбакі, а ўжо адтуль забраў Дзмітрый, каб падрыхтаваць да самастойнага жыцця і выпусціць у дзікую прыроду. У вальеры з выдрай стаіць ванна, каб яна магла ў ёй паплаваць у любы момант.

Убачыўшы ў руках Наталлі рыбу, жывёліна пачынае бегаць па сетцы і рабіць гукі, як маленькае галоднае кацяня.

«Спецыяльна для выдры выкапалі маленькую сажалку, — гаворыць Дзмітрый. — Калі праходзіць фотаздымка, пускаем яе сюды. Так што шанец збегчы ў выдры ёсць заўсёды.

— Чым вы займаецеся ў вольны час, калі ён у вас, вядома, ёсць?

«Бяром кубак кавы, ідзём у агарод (у нас там проста рэчка цячэ) і глядзім на баброў», — цалкам сур'ёзна адказвае біёлаг.

Прыехаўшы на хутар, журналісты адразу звярнулі ўвагу на мяшкі з яблыкамі, якія стаялі на парозе аграсядзібы. Аказалася, гэта для баброў.

На процілеглым беразе ляжаць яблыкі, побач усталяваныя начныя пражэктары. Па вечарах іх уключаюць, а аматараў дзікай прыроды заводзяць у спецыяльны домік. У ім некалькі адтулін для аб'ектываў. Галоўнае — дачакацца баброў і янотападобных сабак.

Ноччу сава прылятае біцца з мяккай цацкай

Крыху далей ад месца, дзе бабры грызуць яблыкі, спецыяльная агароджа. Сюды запускаюць мышэй, а совы прылятаюць іх лавіць — усё гэта здымае анлайн-камера.

Падчас пераходу да станцыі кальцавання птушак Дзмітрый паказвае на дрэва:

«Бачыце шпакоўню? Тут самая маленькая сава Еўропы (вераб'іны сыч) рабіла запасы на зіму. Лавіла мышэй і складала ў адно месца, каб падчас маразоў не памерці. Бо яна маленькая, пад снегам паляваць складана, не можа яго прабіць. Таму пры любым зручным выпадку робіць запасы. У адзін год мы са шпакоўні вытраслі 45 мышэй.

А літаральна нядаўна з'явілася магчымасць здымаць ноччу на фотаапарат у лесе іншы від савы — касматаногага сычыка. Яго не так проста сустрэць, але ў лесе ёсць месца, дзе жыве такая пара. Прыязджаем, бяром з сабой саву (плюшавую цацку), садзім на жардзіну і ўключаем голас касматаногага сычыка. Самец, які трымае сваю тэрыторыю, прылятае біцца з цацкай. А ў нас ёсць час яго сфатаграфаваць.

Да пандэміі і закрыцця межаў Дзмітрый працаваў на еўрапейскі рынак. У Беларусі ёсць птушкі і звяры, якіх значна прасцей паглядзець тут, чым у Еўропе. Замежнікі куплялі туры, каб пабачыць барадатую кугакаўку, белую сініцу, марадунку, вялікага арляца, вяртлявую чаротаўку, дубальта.

Каб пабачыць арлоў, людзі цэлы дзень сядзяць у засадзе

Калі сітуацыя змянілася, стала зразумела: каб аграсядзібе выжыць, трэба арыентавацца на ўнутраны рынак. Праўда, беларусаў, гатовых ацаніць унікальнасць такіх тураў, пакуль няшмат. Адныя едуць падрыхтаваныя, ужо са спісам таго, што хочуць зняць у лесе. Напрыклад, глушца. Для іншых радасць — проста ўбачыць птушак. У асноўным, такі турызм цікавіць моладзь, але потым следам за дзецьмі прыязджаюць іх бацькі.

«Яшчэ усё не настолькі дрэнна, каб сталі праводзіць вяселлі, — жартуе Дзмітрый. — Зараз спрабуем зацікавіць расійскіх турыстаў. У іх запатрабаваныя фотатуры, асабліва зімовыя. Прыязджаюць здымаць аленя, лася, зубра. Набіраем маленькую групу з шасці чалавек, каб кожны ў машыне мог выставіць камеру ў сваё акенца, і адпраўляемся на сафары. Акрамя таго, прапануем убачыць арлоў.

У нас ёсць хатка ў лесе, дзе прыкормліваем зімуючых драпежных птушак. Турыстаў прывозім да світання, каб арлы не заўважылі, і цэлы дзень аматары прыроды сядзяць у засадзе ў чаканні птушак.

Часам гасцям «Заімкі лесавіка» шанцуе: проста каля станцыі для кальцавання расстаўленыя сеткі, а зімой у іх залятае сава. Выходзіш на вуліцу з нумара, а там такая птушка.

«У гэтым кастрычніку мы злавілі звычайную чачотку з латвійскім кольцам (птушку акальцавалі 29 кастрычніка ў 2019 годзе на заліве). А яшчэ, як ні дзіўна, нам трапілася сіняя сініца з Прагі. Яна ж лічыцца не пералётнай птушкай, вандруючай», — удакладняе Наталля.

Як выглядае працэс кальцавання? Птушка трапляе ў спецыяльную сетку, арнітолагі яе дастаюць, запісваюць усе звесткі, надзяюць кольцы і адпускаюць. Так спецыялісты адсочваюць шляхі міграцыі, працягласць жыцця. Калі птушку з кольцам адлоўліваюць арнітолагі ў іншых краінах, гэтыя звесткі тут жа перадаюцца. З апошніх такіх навін: бакаса, які звычайна зімуе ў Еўропе, акальцавалі ў Іране. А малая крачка замест ПАР паляцела ў Сенегал (Заходняя Афрыка).

«Хочам, каб людзі зразумелі: тут, у Сасновым Бары, вельмі гарманічна спалучаюцца навуковыя даследаванні з папулярызацыяй birdwatching. Вядома ж, частку часу мы з Дзмітрыем трацім на свае навуковыя праекты», — кажа Наталля.

Пакуль гулялі па сядзібе, сонца ўжо закацілася за верхавіны дрэў і хутка прапала ў лесе.

На адзінай на хутары вуліцы пяць дамоў. З іх чатыры належаць Дзмітрыю, літаральна ў гэтым годзе ён купіў две суседнія хаткі:

«У некаторых беларусаў з'явіўся запыт здымаць дом на вёсцы на некалькі дзён і працаваць дыстанцыйна. Інтэрнэт у нас выдатны, засталося зрабіць рамонт, і паспрабуем працаваць у гэтым кірунку таксама».

Каментары

Андрэй Дзмітрыеў з'ездзіў у Бундэстаг, каб давесці неабходнасць удзелу Лукашэнкі ў мірных перамовах11

Андрэй Дзмітрыеў з'ездзіў у Бундэстаг, каб давесці неабходнасць удзелу Лукашэнкі ў мірных перамовах

Усе навіны →
Усе навіны

У Оршы хлопец фоткаўся з беларускімі зоркамі і падтрымліваў «СВА». А яго асудзілі за экстрэмізм3

Беларус пра ўмовы ў лагерах для ўцекачоў: Калі маеш досвед, то разумееш, што ўсё можа быць і кепска, і сумна9

Колькі можна з'есці мандарынак, каб не было наступстваў2

Блогерка выдавала сваю здаровую дачку за смяротна хворую, каб атрымаць данаты і лайкі. А магчыма, і труціла яе

Ракетная атака на Украіну: Расія б'е «калібрамі» і балістычнымі ракетамі9

Краіны Балтыі і Скандынавіі выступілі за павелічэнне дапамогі Украіне ў адказ на агрэсію РФ1

Чарга з легкавых машын вярнулася на польскую мяжу

ЗША рэкамендуюць Украіне знізіць прызыўны ўзрост да 18 гадоў6

Ці стала прасцей запісацца на польскую візу пасля ўвядзення фотаверыфікацыі? Досвед чытачоў11

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Андрэй Дзмітрыеў з'ездзіў у Бундэстаг, каб давесці неабходнасць удзелу Лукашэнкі ў мірных перамовах11

Андрэй Дзмітрыеў з'ездзіў у Бундэстаг, каб давесці неабходнасць удзелу Лукашэнкі ў мірных перамовах

Галоўнае
Усе навіны →