Кітай патраціў на «Адзін пояс, адзін шлях» трыльён даляраў. Але атракцыён нечуванай шчодрасці, здаецца, закрываецца

Запавольванне глабальнай эканомікі ў спалучэнні з ростам працэнтных ставак і высокай інфляцыяй паставілі краіны ў цяжкае становішча ў плане выплаты даўгоў Кітаю. Дзясяткі мільярдаў даляраў крэдытаў аказаліся неэфектыўнымі, і шматлікія праекты развіцця спыніліся. Многія эканамісты і інвестары казалі, што кітайская практыка крэдытавання выклікала пазыковыя крызісы ў Шры-Ланцы і Замбіі.

Амаль дзесяцігоддзе ўлады ціснулі на кітайскія банкі, каб яны выдавалі больш крэдытаў. Але зараз кітайскія чыноўнікі абмяркоўваюць больш кансерватыўную праграму, якая ва ўнутраных дыскусіях атрымала назву «Адзін пояс, адзін шлях 2.0». Гэтая праграма мае больш строга ацэньваць новыя праекты для фінансавання.

Кіраўнік Кітая Сі Цзіньпін аднойчы назваў ініцыятыву «праектам стагоддзя», але стала відавочна, што праграма слаба ўлічвае змены сусветнага парадку. На лістападаўскай сустрэчы з высокапастаўленымі чыноўнікамі Сі адзначыў, што міжнароднае асяроддзе для «Пояса і шляху» становіцца «ўсё больш складаным», і падкрэсліў неабходнасць узмацнення кантролю за рызыкамі і пашырэння супрацоўніцтва.

Кітайскія банкі ўжо рэзка скарацілі крэдытаванне новых праектаў у краінах з нізкім узроўнем даходу, засяродзіўшыся на ачыстцы існуючых крэдытных партфеляў.

Па словах эканамістаў, амаль 60% замежных пазык Кітая цяпер належаць краінам з фінансавымі цяжкасцямі, у параўнанні з 5% у 2010 годзе.

Кітай пачаў супрацоўнічаць з іншымі крэдыторамі, каб аблегчыць сітуацыю бягучай пазыковай багны. Для гэтага Пекіну прыйшлося адмовіцца ад свайго даўняга супраціву супрацоўніцтву з міжнароднымі інстытутамі, такімі як Парыжскі клуб.

Гэты працэс можа прымусіць кітайскія банкі прыняць страты, супраць чаго яны даўно выступаюць. На працягу многіх гадоў Пекін аддаваў перавагу падаўжаць тэрміны пагашэння праблемных крэдытаў. Гэтая стратэгія рызыкуе падоўжыць праблемы з запазычанасцю, а не вырашыць іх.

Пекін таксама зменшыў градус рыторыкі ў дзяржаўных СМІ. У той час як раней ён рэкламаваў эканамічныя перавагі кітайскага крэдытавання для краін-атрымальнікаў, зараз ён робіць акцэнт на кіраванні рызыкамі і паляпшэнні міжнароднага супрацоўніцтва. Кітай спрабуе скарэктаваць курс.

Але ў чым праблема? Больш за 10 гадоў таму Кітай убачыў магчымасць для сваіх дзяржаўных фінансавых інстытутаў пашырыць ахоп і атрымаць лепшую аддачу ад сваіх грашовых сродкаў праз інвестыцыі за мяжой.

Улады заклікалі крэдытораў фінансаваць такія праекты, як шахты і чыгункі, каб даць магчымасць краінам, якія развіваюцца, і маюць прыродныя рэсурсы, лепш забяспечваць кітайскі рынак і ствараць працоўныя месцы для кітайскіх падрадчыкаў.

Пасля прыходу да ўлады ў 2012 спадар Сі пашырыў гэтыя намаганні і прасоўваў ініцыятыву ў рамках свайго плана па пашырэнні кітайскага ўплыву і стварэнні рынкаў для кітайскіх тавараў.

У 2015 годзе, калі абвал фондавага рынку ў Кітаі знізіў унутраны попыт, Пекін выкарыстаў ініцыятыву для экспарту тавараў, якіх у краіне было празмерна, такіх як сталь і тэкстыль. Кітайскія банкі часта патрабавалі ад краін, якія атрымлівалі выгаду ад іх фінансавання, заключаць дамовы з кітайскімі пастаўшчыкамі і вытворцамі.

Усяго за дзесяць гадоў, паводле МЗС, Кітай выдаткаваў каля 1 трыльёна долараў у выглядзе крэдытаў і іншых сродкаў на праекты развіцця амаль у 150 краінах, такіх як Эквадор і Ангола. Кітай упершыню стаў найбуйнейшым афіцыйным крэдыторам у свеце.

Паводле аналітыкаў, амерыканскія дзяржаўныя ўстановы зараз вылучаюць грантаў і пазык у 2 разы менш за кітайцаў.

Крэдытаванне выклікала прэтэнзіі ў Вашынгтоне наконт таго, што Кітай перагружае краіны дарагімі даўгамі.

Да 2017 года кіраўнікі кітайскіх банкаў скардзіліся ў Пекін на тое, што іх просяць фінансаваць праекты, у якіх мала перспектыў прыбытку. Некаторыя крэдыторы пагражалі спыніць падтрымку пэўных праектаў, калі толькі рэгулюючыя органы не дазволяць ім растлумачыць, што гэтыя пазыкі былі зробленыя «ў адпаведнасці з палітыкай», таму банкі не будуць несці адказнасць за дэфолты.

Кітайскія банкі, якіх стымулявалі ўлады, давалі крэдыты краінам з абмежаванымі магчымасцямі іх пагашэння. У Шры-Ланцы партовы праект, падтрыманы кітайскімі грашыма, не здолеў стварыць дастатковую колькасць трафіку для абслугоўвання доўгу.

Пакістан адставаў па аплаце электраэнергіі з новых кітайскіх энергетычных праектаў, што прывяло да дэфіцыту электраэнергіі.

Многія краіны-пазычальнікі таксама назапасілі запазычанасць у прыватных рынкавых крэдытораў, якія такім самым чынам павялічылі крэдытаванне краін, якія развіваюцца.

Кітайскія крэдыторы пачалі пралангаваць старыя крэдыты і раздаваць новыя, каб утрымаць праблемных пазычальнікаў. Яны падоўжылі графікі плацяжоў і працягнулі льготныя перыяды, каб яшчэ больш палегчыць цяжкасці з аплатай, хаця гэтага часта было недастаткова.

Пакістан атрымаў каля 23 мільярдаў даляраў у выглядзе новых крэдытаў з кітайскіх крыніц у перыяд з 2017 па мінулы год — гэта фінансаванне, прызначанае для ўмацавання валютных рэзерваў і крэдытных рэйтынгаў краіны, каб выдаткі на абслугоўванне доўгу не выраслі. Пакістану ўсё роўна прыйшлося звярнуцца па дапамогу да Міжнароднага валютнага фонду.

Кітайскія банкі часта настойвалі на тым, каб пазычальнікі абяцалі выключыць кітайскія пазыкі з рэструктурызацыі ў стылі Парыжскага клуба. Гэты падыход гарантаваў бы, што ў выпадку дэфолту даўгі Кітаю будуць выплачаныя ў першую чаргу. Але амаль тры чвэрці кітайскіх крэдытных кантрактаў выключаюць такі падыход.

Улетку 2020 года спатрэбілася шэсць тыдняў кругласутачных перамоваў паміж G-20, Парыжскім клубам і Кітаем, каб прымусіць Пекін дасягнуць тэхнічнага пагаднення аб далучэнні да агульнай канцэпцыі. Спадару Сі спатрэбілася яшчэ некалькі тыдняў, каб падпісаць.

Кітай пагадзіўся сыходзячы з пераканання, што кітайскім крэдыторам будзе лепш абараняць свае інтарэсы, калі яны будуць каардынаваць свае дзеянні з іншымі крэдыторамі. Для некаторых у Пекіне агульная канцэпцыя стала «выратаваннем твару» і выхадам з даўняга супраціўлення ўступленню ў Парыжскі клуб.

Міністэрства фінансаў Кітая, якое валодае часткамі буйных кітайскіх крэдытораў, такіх як «Кітайскі банк развіцця», па-ранейшаму асцерагаецца дазваляць банкам несці страты па сваіх крэдытах, асабліва ў той час, калі банкі знаходзяцца пад пільнай увагай з-за глыбокага спаду на кітайскім рынку нерухомасці.

Некаторыя прадстаўнікі Народнага банка Кітая заклікаюць улады быць больш гнуткімі ў перамовах аб рэструктурызацыі даўгоў. Яны заклікаюць кітайскія ўлады да дзеянняў ва ўмовах хуткага павышэння стаўкі Федэральнай рэзервовай сістэмы ЗША. Павышэнне стаўкі ў ЗША выклікае рост кошту долара і робіць абслугоўванне замежных даўгоў даражэйшым для краін, якія развіваюцца.

Кітай працягвае перамовы з удзелам крэдытораў у Чадзе, Эфіопіі і Замбіі, якія некаторыя кітайскія чыноўнікі разглядаюць як тэст для новага падыходу.

Кітайскія крэдыторы першапачаткова адмовіліся ўдзельнічаць у перамовах аб рэструктурызацыі даўгоў Замбіі пасля таго, як у канцы 2020 года яна аб'явіла дэфолт па міжнародных аблігацыях на 3 мільярды долараў. Усё змянілася некалькі месяцаў таму, калі Кітай разам з Францыяй стаў сустаршынёй камітэта крэдытораў Замбіі.

Гэтым летам камітэт хутка дасягнуў пагаднення аб вылучэнні 1,4 мільярда долараў экстранага фінансавання МВФ. Цяпер вядуцца перамовы аб заключэнні ўгоды па рэструктурызацыі знешняга доўгу Замбіі ў памеры 17 мільярдаў даляраў, траціна якога належыць 18 кітайскім крэдыторам.

Поўнае адступленне ад «Аднаго поясу, аднаго шляху» малаімаверна. Сі, які імкнецца падоўжыць сваё панаванне на трэці тэрмін, па-ранейшаму лічыць, што ініцыятыва адыгрывае важную ролю ў прасоўванні ролі Кітая на сусветнай арэне, сыходзячы з апошніх ягоных выступаў.

Нягледзячы на ​​​​ўсе праблемы, за апошняе дзесяцігоддзе ініцыятыва здолела прыцягнуць больш краін у арбіту Пекіна, і многія краіны-рэцыпіенткі галасавалі ў ААН так: як і Кітай. Меншая даступнасць кітайскіх крэдытаў можа прывесці да таго, што Кітаю будзе складаней канвертаваць пазыкі ў палітычную лаяльнасць.

• 15
• 5
• 2
• 7
• 2
• 6