Mierkavańni11

Viera i praŭda

Što staniecca z muziejem, jaki pačynaŭsia jak muziej partyzanskaj i niamieckaj zbroi? Ci buduć u im spalenyja «za Savietami» chutary?.. Piša Siarhiej Vahanaŭ.

Na minułym tydni lidary FPB sustrelisia z kiraŭnictvam Savieta vieteranaŭ i paviedamili, što prafsajuzy sabrali 270 miljonaŭ rubloŭ na budaŭnictva novaha budynka muzieja historyi Vialikaj Ajčynnaj vajny.

Ale niešta zaminała radavacca čarhovamu «vialikamu pačynu». Adna sprava, kali narod sam addaje hrošy, druhaja — kali ich adbirajuć.

Ci, moža, heta nie tak? Moža, i sapraŭdy, ludzi sami pačali addavać svaje apošnija kroŭnyja na «narodnuju budoŭlu»?

Trochi razhubleny ŭłasnym sumnievam, ja vyrašyŭ šukać adkaz u samim muziei.

U Viery...

...Pieršymi sustreli na ŭvachodzie niejkija plaskatyja vyjavy partyzan, vyrazanych z faniery ci z kardonu. Apranutyja ŭ spraŭnyja kažuški, z čyrvonymi lentačkami na šapkach, z aŭtamatami PPŠ... Nu, prosta ansambl pieśni i skokaŭ... Niešta padobnaje ja bačyŭ na śviatkavańni 50-hodździa BSSR, kali maršyravali «partyzany» ŭ biełych kažuškach.

Potym adbyŭsia skandał — rabočyja adnaho zavoda paskardzilisia, što kiraŭnictva adbiraje ŭ ich kažuški, abiacanyja ŭ padarunak za ŭdzieł u tym maršy...

Ja doŭha chadziŭ pa załach amal u poŭnaj adzinocie, uhladajučysia ŭ daŭno znajomyja i nieznajomyja zdymki, dakumienty i rečy. I siońnia jany dychajuć takoj žudasnaj i adnačasova takoj ščymlivaj sapraŭdnaściu!

Ale čamu voś hetyja junaki ledź nie z rohatam zdymajuć adzin adnaho na fonie bramy z Traścianca?! Za bramaj popieł spalenych, kostki... Čaho nie staje chłopcam, kab ustrymacca ad bluźnierskaj spakusy rabić trahiedyju fonam?..

Ja prajšoŭ praz usie zały, potym viarnuŭsia i znoŭ prajšoŭ. Ale Viery nidzie nie było.

...Viera z Apanasam pracavali nastaŭnikami ŭ vioscy Siamionavičy niepadalok ad Uzdy. Ad pačatku vajny Apanas pajšoŭ na front, a Viera zastałasia z dvuchhadovaj Śviatłankaj.

Hiestapaŭcy schapili Vieru 24 červienia 1944-ha, za try dni da vyzvaleńnia.
Potym jaje, luta źbituju, bačyli va ŭździenskaj turmie. Potym — razarvanaj sabakami i raspnutaj na ścianie niejkaha chlava. Potym nichto ŭžo jaje nie bačyŭ. Nidzie i nikoli...

Zastałasia ad Viery tolki adna fotakartka — sa studenckaha bileta Minskaha piedvučylišča. Z hetaj fotakartki potym zrabili trochi bolšuju, jana visieła ŭ muziei Ajčynnaj vajny pobač z adnajmiennym ordenam, jakim Vieru ŭznaharodzili za suviaź z partyzanami. Jana i była ŭsiu vajnu suviaznoj...

Apanas viarnuŭsia žyvym, znoŭ ažaniŭsia, pracavaŭ nastaŭnikam, razvodziŭ pčoł... I doŭha šukaŭ taho, chto danios. Nie znajšoŭ...

...Ja ŭspomniŭ raptam, jak Janak vadziŭ mianie ŭ les. Pa darozie my natrapili na spaleny chutar. Niepadalok stajaŭ samarobny draŭlany kryž, na im šylda — ad ruki, čornymi niaroŭnymi litarami: «Tut pachavany...» Ja pačaŭ pierapisvać usie proźviščy, darosłych — ź imiem pa baćku, dziaciej — z adnym imiem.

«Partyzany spalili», — raptam skazaŭ Janak. «Jakija partyzany?» — «Nu, tyja, što za Savietami...».

15-hadovy Janak z zachodniebiełaruskaj vioski lepš viedaŭ historyju, čym jahony małady nastaŭnik historyi.

Biez anijakich muziejaŭ.

Ab adnym škaduju dasiul — zhubiŭ niedzie za paŭstahodździa papierku z proźviščami spalenych chutaran. Zapomniŭ tolki try apošnija słovy: «...i ŭsia ich rodina»... Biez «dz»...

Ciažki sum nie pakidaŭ mianie, pakul ja šukaŭ Vieru.

Što staniecca z muziejem, jaki pačynaŭsia, pa sutnaści, jak muziej partyzanskaj i niamieckaj zbroi, i ź jakoha my, narodžanyja ŭ vajnu pacany, nie vyłazili cełymi dniami?

Ci buduć u im spalenyja «za Savietami» chutary?..

Ci ažyvie ŭ im viera ŭ praŭdu?

Praŭdu, jakuju staranna namahajucca apranuć u spraŭny bieły kažušok, a žudasnuju biełaruskuju trahiedyju Druhoj suśvietnaj vajny pieratvaryć u źziajučy pieramožnymi fiejervierkami fon...

Jany chutka syduć u niabyt, apošnija pieramožcy fašyzmu, dziela jakich, byccam, źbirajucca narodnyja hrošy na novy muziej.

Ale jak cudoŭna buduć vyhladać na fonie «pavieržanaha rejchstaha» — hałoŭnaha zbudavańnia novaha muzieja — naš damarosły «hienieralisimus» dy jahonyja hienieralčyki ŭ mundzirach z epaletami i vajaŭničym blaskam falšyvych uznaharod...

...Kali adčuvaju, što niečaha nie chapaje ŭ žyćci, jedu na Paŭnočnyja mohiłki, dzie, pražyŭšy svoj viek, pachavana, akramia Viery, «usia naša rodina»... Voś matula Viery, maja ciocia Volha, jakaja vychavała Śviatłanku. Voś sama Śviatłana....

A voś i Viera. Hladzić z toj samaj fotki, umuravanaj u hranit...

Hladzieć taksama:

Siarhiej Vahanaŭ. Viera i praŭda

Siarhiej Vahanaŭ. Namienkłaturnaje palito

Siarhiej Vahanaŭ. Pierachodny pieryjad

Siarhiej Vahanaŭ. Mościk nad viečnaściu

Siarhiej Vahanaŭ. Kałhasnaja praŭda

Kamientary1

«Jamu pa načach śnilisia ludzi, jakich jon pasadziŭ». Stali viadomyja novyja detali apošnich dzion žyćcia syna Jarmošynaj22

«Jamu pa načach śnilisia ludzi, jakich jon pasadziŭ». Stali viadomyja novyja detali apošnich dzion žyćcia syna Jarmošynaj

Usie naviny →
Usie naviny

Biełaruski traktar sabraŭ u tyktoku 5 miljonaŭ prahladaŭ7

Płošča pažaru na naftabazie ŭ Enhielsie pašyrajecca, jość achviary5

Na Homielščynie milicyja papiaredžvaje niełajalnych hramadzian, kab nie išli na vybary6

U 50 hadoŭ pamior były supracoŭnik Słužby biaśpieki Łukašenki4

Pratasievič jeździŭ da Babaryki ŭ kałoniju niekalki razoŭ11

U Rasii aktyvist prapanavaŭ uvieści vakcynu ad karanavirusa kramloŭskamu Kaščeju. Jaho abvinavacili ŭ zaklikach da teraryzmu

Indyjec raskazaŭ, jak jaho katavali ŭ biełaruskich lasach4

Cichanoŭskaja sustrełasia z premjer-ministram Polščy19

Z aŭkcyjonu pradajuć častku viadomaha budaŭničaha rynku va Uruččy

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

«Jamu pa načach śnilisia ludzi, jakich jon pasadziŭ». Stali viadomyja novyja detali apošnich dzion žyćcia syna Jarmošynaj22

«Jamu pa načach śnilisia ludzi, jakich jon pasadziŭ». Stali viadomyja novyja detali apošnich dzion žyćcia syna Jarmošynaj

Hałoŭnaje
Usie naviny →