Historyja1212

Čamadan — vakzał — Rasija! Adkul hetaja fraza?

Fraza siońnia nastolki zvykłaja i časta ŭžyvanaja, što składvajecca ŭražańnie, što jana isnuje stolki, kolki ludzi vymušany suisnavać z «ruskim śvietam». Ale ŭsio nie tak adnaznačna.

Skulptura «Čamadan — vakzał — Rasija!» va ŭkrainskim siale Pamična Kiravahradskaj vobłaści. Fota: Wikimapia

Nie pahłyblajučysia ŭ historyju, fraza z adnolkavaj imaviernaściu mahła b uźniknuć i ŭ čas raspadu Rasijskaj impieryi, kali ŭźnikali novyja nacyjanalnyja dziaržavy, i ŭ čas saviecka-polskaj ci saviecka-finskaj vojnaŭ, i napačatku Druhoj suśvietnaj vajny, kali Saviecki Sajuz z Hiermanijaj dzialiŭ Jeŭropu, i paśla jaje — kali ŭźnik Uschodni błok satelitaŭ savieckaj dziaržavy.

U kožny z hetych pieryjadaŭ u mnohich narodaŭ isnavali važkija padstavy, kab žadać pazbavicca ad pradstaŭnikoŭ Rasii — pierasialencaŭ-kałanistaŭ, hramadzianskaj administracyi ci vajskoŭcaŭ — na svajoj terytoryi. 

Na pravierku fraza dosyć maładaja. I ŭvieś čas svajho isnavańnia jana šyroka vykarystoŭvajecca ŭ ŚMI, publicystycy, navukovych artykułach i vystupach palitykaŭ roznaha ideałahičnaha kirunku. Pradracca praz hety płast da vytokaŭ jaje źjaŭleńnia amal niemahčyma.

Siońnia hetaja fraza šyroka vykarystoŭvajecca pa-za miežami Rasii ŭ krainach, dzie zastałosia šmat ruskamoŭnych žycharoŭ, mnohija ź jakich nie tolki patrabujuć kulturnaj aŭtanomii, na jakuju majuć zakonnaje prava, ale i kardynalnaj pieraaryjentacyi ŭnutranaj i źniešniaj palityki ŭ rečyščy «ruskaha śvietu».

Naturalnaja reakcyja astatniaha nasielnictva — kali nie padabajecca žyć z nami, pasprabujcie žyć u tym śviecie, pra jaki tak marycie. Hetaja reakcyja abureńnia i farmalizujecca ŭ frazie «čamadan, vakzał, Rasija».

Nie mienš časta da jaje źviartajucca ŭ rasijskich patryjatyčnych kołach: ad tych, chto nastalhuje pa ahulnaj savieckaj Radzimie, da ŭltrapravych nacyjanalistaŭ. Hetaj frazaj vykryvajecca ŭsia sutnaść antyrasijskaj palityki i rusafobskich nastrojaŭ hramadstvaŭ krain, jakija akružajuć Rasiju z usich bakoŭ.

Najraniejšyja prykłady ŭžyvańnia słovazłučeńnia «čamadan — vakzał» u Nacyjanalnym korpusie ruskaj movy. Skrynšot sajta

U Nacyjanalnym korpusie ruskaj movy najbolš rańniaja zhadka słovazłučeńnia «čamadan — vakzał» sustrakajecca ŭ haziecie «Iźviestija» za luty 2002 hoda, dyj to tam fraza zakančvajecca «stalicaj». 

«Huhł Knihi», jakija źmiaščajuć amal usiu ruskamoŭnuju litaraturu i pieryjodyku za apošnija stahodździ, dazvalajuć šukać hłybiej, praŭda, u bolšaści vypadkaŭ karystalnikam pakazvajecca tolki nievialiki frahmient tekstu, jakoha časta dastatkova, kab zrazumieć kantekst užyvańnia.

Nievierahodnaja kolkaść zhadak hetaj frazy prypadaje na 2020-ja hady i publikacyi, jakija pryśviečany rasijska-ŭkrainskamu kanfliktu z pazicyj rasijskaj dziaržaŭnaj ideałohii.

Ale kali naładzić pošuk na 20 stahodździe, to hieahrafija źmianiajecca. Heta ŭsio jašče «ruskamirnyja» patryjatyčnyja publikacyi, praŭda, ciapier havorka idzie pra krainy Bałtyi, Azierbajdžan, ale ŭ bolšaści vypadkaŭ u 1990-ch hadach frazu zhadvajuć u kantekście niadaŭnich padziej u Małdovie časoŭ «pierabudovy».

Małdaŭskaja «pierabudova»

U druhoj pałovie 1980-ch hadoŭ abvieščanaja hiensiekam Michaiłam Harbačovym palityka «pierabudovy» sacyjalna-ekanamičnaha raźvićcia i «hałosnaści» abudziła hramadskuju aktyŭnaść pa ŭsim Sajuzie. Pačali źjaŭlacca «nacyjanalnyja franty» ŭ padtrymku pierabudovy. U nacyjanalnych respublikach z pryčyny supiarečnaściaŭ pamiž imi i centram i niedalnabačnaj palityki savieckaha kiraŭnictva, jakoje nie viedała, što z hetaj padtrymkaj rabić i navat aścierahałasia ich, vielmi chutka pierajšli na pazicyi nacyjanalnaha samavyznačeńnia i atrymańnia suvierenitetu. 

Antysavieckija pratesty ŭ Kišyniovie ŭ 1989 hodzie. Patrabujuć nie vyrašeńnia nacyjanalnaha pytańnia, a adstaŭki savieckaha kiraŭnictva i svabody presy. Fota: Wikimedia Commons

U Małdovie, jak i ŭ bałtyjskich respublikach, siarod elit vostra stajali dva pytańni: pytańnie zachavańnia nacyjanalnaj samaidentyčnaści va ŭmovach rusifikacyi i zasialeńnia respubliki vychadcami z Rasii i zakonnaści ŭvachodžańnia ŭ skład SSSR.

Dziakujučy cisku bałtyjskich respublik savieckija ŭłady byli vymušany pryznać sapraŭdnaść sakretnaha pratakoła da pakta Mołatava-Rybientropa, pavodle jakoha raźmiarkoŭvalisia śfiery ŭpłyvu pamiž nacysckaj Hiermanijaj i Savieckim Sajuzam. Mienavita zaklučeńnie hetaha paktu dazvoliła SSSR u 1940 hodzie zajavić Rumynii ŭltymatum, kab adarvać ad jaje Biesarabiju, na terytoryi jakoj była stvorana Małdaŭskaja SSR.

Heta tajemnaja damova z nacysckaj Hiermanijaj razburała lehitymnaść uvachodžańnia kraju ŭ skład Savieckaha Sajuza. Pad uładaj Maskvy Biesarabija aktyŭna rusifikavałasia i zasialałasia pierasialencami ź inšych savieckich respublik. Rumynskaja mova stała nazyvacca małdaŭskaj, kab razburyć histaryčnuju suviaź z Rumynijaj, a jaje hrafika pieraviedziena z łacinskaj na kiryličnuju — ličyłasia, što tak nasielnictva praściej i chutčej zmoža zasvoić ruskuju movu. 

U časy «pierabudovy» nacyjanalnaja mova i kultura byli ŭžo ŭ hłybokim zaniapadzie — va ŭsich śfierach daminavała ruskaja mova, a niemałdaŭskaje nasielnictva ŭ haradach na toj čas składała bolš za tracinu.

Miascovy «narodny front», jaki ŭźnik u 1988 hodzie, pierajšoŭ z pazicyi zachavańnia savieckaj dziaržavy ŭ novym farmacie na pazicyi nacyjanalnaha adradžeńnia i ŭźjadnańnia z Rumynijaj. 

Mitynh u Kišyniovie z patrabavańniem pryznać małdaŭskuju movu dziaržaŭnaj. 20 maja 1989. Fota: TASS

27 žniŭnia 1989 hoda ŭ Kišyniovie adbyŭsia bujnamaštabny mitynh, na jakim było prapanavana pryznać małdaŭskuju movu ŭ łacinskaj hraficy adzinaj dziaržaŭnaj movaj, što i było zroblena praź niekalki dzion. 

U procivahu hetamu narodnamu ruchu ŭ pramysłovym Prydniastroŭi, nasielenym pieravažna ruskamoŭnymi i aburanym takoj «dyskryminacyjaj», uźnik ruch, jaki patrabavaŭ zamacavać dvuchmoŭje ŭ krainie i kiryličnuju hrafiku dla małdaŭskaj movy, jakoj sami «prydniastroŭcy» nie karystalisia i asabliva nie viedali. U rehijonie suprać «małdavizacyi» prachodzili maštabnyja zabastoŭki.

Ichnija patrabavańni nichto zadavolvać nie źbiraŭsia, tamu ŭ kancy 1989 — pačatku 1990 hoda adbylisia refierendumy, na jakich nasielnictva rehijona vykazałasia za stvareńnie aŭtanomnaha Prydniastroŭja. 

Ruch supracivu małdavizacyi i ŭźjadnańniu z Rumynijaj uźnik i ŭ inšym kutku krainy, dzie pražyvała spres rusifikavanaja hahauzskaja mienšaść — baraćba tut viałasia byccam by za nacyjanalnaje samavyznačeńnie, ale pa fakcie akazałasia baraćboj za «ruski śviet», dzie niama navat škoł z vykładańniem na hahauzskaj movie.

Narodny front, jaki pryjšoŭ da ŭłady praz vybary, uziaŭ kurs na dałučeńnie da Rumynii. Pamiž jaho prychilnikami i praciŭnikami adbyvalisia adkrytyja sutyknieńni. Małdaŭskija nacyjanalisty pavodzili siabie ahresiŭna ŭ dačynieńni da nacyjanalnych mienšaściej. Isnavała realnaja pahroza hramadzianskaj vajny ŭ krainie.

U Hahauzii vajenny kanflikt udałosia praduchilić, ale ŭ 1992 hodzie kroŭ praliłasia ŭ Prydniastroŭi, kali małdaŭskija ŭłady pasprabavali vyrašyć siłaj pytańnie sieparatysckaha rehijona.

Pa śladach łozunhaŭ

Nadpis «Akupanty idzicie dadomu» ŭ čas uvodu savieckich vojskaŭ u Čechasłavakiju. Fota: Radyjo Svaboda

Jak bačna z vyšej apisanaj palityčnaj situacyi ŭ Małdovie, źjaŭleńnie frazy «Čamadan — vakzał — Rasija!» u vusnach małdaŭskaha nasielnictva było b całkam naturalnym.

U samoj frazie ničoha sutnasna novaha niama — heta sumieś łozunhaŭ kštałtu «Hiermanija dla niemcaŭ», jakija vykazvajuć usie radykalnyja nacyjanalistyčnyja ruchi, pierakananyja ŭ tym, što niejkaja kraina stvorana tolki dla adnaho naroda, i vyzvolnych łozunhaŭ kštałtu «Akupanty, idzicie dadomu», jakija hučali, naprykład, u časy ŭvodu savieckich vojskaŭ u Čechasłavakiju.

Nadpis na mašynie «Idzicie dadomu, harełki niama!» u čas uvodu savieckich vojskaŭ u Čechasłavakiju. Fota: Radyjo Svaboda

Ale z łozunham «Čamadan — vakzał — Rasija!» nasamreč nie ŭsio tak adnaznačna. Na praciahu dziesiacihodździa ŭžyvajecca jon prykładna ŭ adnolkavych krynicach i z adnoj metaj:

«Łozunh, kinuty ŭ 1989-1990 hh. «haračymi hałovami» i nie padtrymany narodam Małdovy» — z knihi «Političieskij šmiekierizm v Mołdovie» 1999 hoda.

«U Bałtyi pieršymi zaskandavali na mitynhu: «Čamadan vakzał Rasija!» jašče ŭ hodzie vosiemdziesiat vośmym. Klič byŭ padchopleny ŭ Małdavii i va Ukrainie, u Centralnaj Azii i ŭ Zakaŭkaźzi, na Paŭnočnym Kaŭkazie», — z knihi «Tajny uchodiaŝieho vieka» 1998 hoda.

«Łozunh «Čamadan — vakzał — Rasija» staŭ zvyčajnym dla nacyjanalistyčnych manifiestacyj. Ekstremisckaja častka hramadstva, unijanisty (prychilniki dałučeńnia Małdavii da Rumynii) jašče da likvidacyi SSSR vysunuli palityčnuju prahramu, aryjentavanuju na vychad z Savieckaha Sajuza, vyvad z Małdavii «armii akupantaŭ», abjadnańnie ŭ «niezaležnuju demakratyčnuju Małdovu ŭsich akupavanych rumynskich ziamiel» — Biesarabii, Prydniastroŭja, Paŭnočnaj Bukaviny i šerahu rajonaŭ poŭdnia Ukrainy — z nastupnym ich dałučeńniem», — z publikacyi ŭ zborniku «Etnopolitičieskije konflikty v postkommunističieskom mirie» 1996 hoda. 

«I viedaju, što raście śpis achvotnych pamianiać Kišynioŭ na… Kudy, usio roŭna. Čamadan, vakzał, Rasija? I na kasiecie dryhotki hołas małdaŭskaj radyjožurnalistki z Dubasaraŭ», — z artykuła ŭ maskoŭskaj haziecie «Ohoniek» 1991 hoda.

Publikacyja ŭ haziecie «Ohoniek» — najbolš rańni prykład užyvańnia frazy. Nivodnaja krynica za 1990, 1989 ci 1988 hady nie padaje ničoha navat nabližanaha da jaje.

Uźniaćcie nacyjanalnaha ściaha nad budynkam Viarchoŭnaha savieta ŭ Kišyniovie. 1990. Fota: Wikimedia Commons

Poruč z antysiemityzmam

Poruč z «Čamadan — vakzał — Rasija!» taksama niaredka ŭ źviazcy iduć i bolš radykalnyja łozunhi «Utopim ruskich u jaŭrejskaj kryvi!» i «Jaŭrejaŭ — u Dniestr, ruskich za Dniestr!». Moža, jany pryviaduć da pieršakrynicy?

«U vieraśni 1988 h. byŭ apublikavany «List 66» pradstaŭnikoŭ małdaŭskaj intelihiencyi, u jakim vyłučaŭsia ŭltymatum pryznać dziaržaŭnaj tolki małdaŭskuju movu na asnovie łacinskaj hrafiki. Uvosień taho ž hoda ŭ ŚMI źjavilisia antyruskija publikacyi, u Kišyniovie prajšli demanstracyi i mitynhi, na jakich hučali ŭsio bolš radykalnyja zakliki časoŭ rumynskaha dyktatara Antaniesku: «Ruskich za Dniestr, jaŭrejaŭ u Dniestr!», «Utopim ruskich u žydoŭskaj kryvi!»

Šmattysiačnyja natoŭpy nacyjanalistaŭ, jakija bieśpieraškodna maršyravali i biasčynstvavali na vulicach małdaŭskaj stalicy, vykarystoŭvali łozunhi nie tolki časoŭ Antaniesku, ale i sučasnyja pierabudoŭnyja — «Małdavija dla małdavan!», «Čamadan — vakzał — Rasija!», «Umyjem ruskaj kryvioju asfalt!» i inš.» — z knihi «Istorija Pridniestrovskoj Mołdavskoj Riespubliki» 2000 hoda.

«A voś tam, u Prydniastroŭi, u Kišyniovie, byli mitynhi, na jakich łozunhi byli takija: «Utopim ruskich u jaŭrejskaj kryvi!». Ja jašče ŭ Maskvie čuŭ pra ich, ale dumaŭ: moža, heta, jak byvaje, mify stvarajucca. Pačaŭ tam raspytvać. I sustreŭ ludziej, jakija mnie havaryli: «Tak, ja sam bačyŭ taki łozunh, jašče i inšy: «Jaŭrejaŭ — u Dniestr, ruskich za Dniestr!». I choć by adzin čałaviek tut, u stalicy Rasii vystupiŭ z pratestam suprać hetaha, nazvaŭ heta antysiemityzmam!» — z knihi Ihara Šafareviča «Sočinienija v 3-ch tomach» 1994 hoda.

Bitva za Biendery ŭ čas Prydniastroŭskaha kanfliktu. 1992. Fota: Wikimedia Commons

«Pa tym ža scenary, zdavałasia, išoŭ i praces u Małdavii: zabojstva 17-hadovaha Dźmitryja Maciušyna na nacyjanalnaj hlebie, źbićcio hahauzskich i prydniastroŭskich deputataŭ, burnyja demanstracyi pad łozunhami «Čamadan, vakzał, Rasija» abo «Šahaj, ruski Ivan, čakaje ciabie Mahadan», lutyja «13 strof pra mankurtaŭ» viadomaha paeta Ryhora Vijeru skančajucca vokličam: «Pajšli preč, dreń!», namioki na «miljon kvater», jakija nieŭzabavie vyzvalacca», — abviaščaje artykuł u rasijskaj haziecie «Naš sovriemieńnik» № 2 za 1991 hod.

Aŭtarami artykuła pad nazvaj «Słavianskije ručji», jakaja adsyłaje da znakamitaha vierša Alaksandra Puškina, upadabanaha adeptami «ruskaha śvietu», źjaŭlajucca ekanamist Piotr Hančaroŭ i historyk Ksienija Miała.

Aŭtarytetnyja ludzi, kali nie ŭčytvacca ŭ ichnija bijahrafii: Miała — pravasłaŭnaja kamunistka, jakaja naradziłasia na terytoryi Małdaŭskaj ASSR, ale ŭsio žyćcio pražyła ŭ Maskvie. U 1990-ja hady jana była členam čarnasocienskaha Usierasijskaha nacyjanalnaha pravaha centra. To-bok ruskija nacyjanalisty vinavacili małdaŭskich nacyjanalistaŭ ŭ antysiemityźmie, na hruncie jakoha čarnasociency i źjavilisia.

Pra źbićcio na vakzale jaŭrejaŭ, jakija źjazdžali z Małdovy, i łozunhi «Ruskich — za Dniestr, jaŭrejaŭ — u Dniestr!» i «Utopim ruskich u žydoŭskaj kryvi!» pisali taksama sa spasyłkaj na «Hłasnosť» za 1990 hod, štotydniovy dadatak da časopisa «Iźviestija CK KPSS». Krynica anhažavanaja i praduziataja, kali nie skazać marhinalnaja. 

Płakat «Śmirnoŭcy! Preč z Małdavii». Ruski Ihar Śmirnoŭ — lidar Prydniastroŭja i jaho hałoŭnakamandujučy ŭ čas uzbrojenaha kanfliktu.

Iznoŭ usio ŭpirajecca ŭ krynicy pačatku 1990-ch, jakija apisvajuć padziei minułych hadoŭ.

Dadatkovy pošuk pa hetych antysiemickich łozunhach pryvodziać da knihi pačatku 2000-ch hadoŭ, napisanaj «prydniastroŭcam» Jafimam Bieršynym, u jakoj toj śćviardžaje, što hetyja łozunhi «mietrovymi ruskimi litarami» zichacieli na budynku Viarchoŭnaha Savieta.

Jon ža bačyŭ na budynku parłamienta ŭ Kišyniovie płakat «Hahauz dobry tolki miortvy», nadpis ź jakoha pryvodzicca ŭ publikacyjach pobač z antyruskimi i antyjaŭrejskimi łozunhami. Jon ža spyniajecca i pierakładaje «13 strof pra mankurtaŭ» Hryhore Vijeru. I bolš nichto pra ich razam nie zhadvaje.

Vyhladaje tak, što Bieršyn abo «nienadziejny śviedka», čyje ŭspaminy — heta kampilacyja hazietnych vyrazak za minułyja hady, uspryniatych im samim jak ułasnyja ŭspaminy, abo jon — adzinaja krynica ŭsich tych łozunhaŭ, jakija raspaŭźlisia pa publikacyjach rasijskich nacyjanalistyčnych i prasavieckich vydańniaŭ 1990-ch hadoŭ. 

Narodnaja tvorčaść ci śviadomy ŭkid?

Usie pieraličanyja hetyja łozunhi mahli mieć miesca, bo ad radykałaŭ možna pačuć i strašniejšyja rečy.

Ale va ŭsioj hetaj historyi źviartaje na siabie ŭvahu takaja niestykoŭka — va ŭsich vypadkach prypisvajecca hetaja fraza małdavanam ci prybałtam, havorka idzie pra časy «narodnych frantoŭ», to-bok pra 1988-1989 hady.

Ale najraniejšyja zhadki pra «čamadan — vakzał» (ź luboj z mahčymych kancovak) datujucca paźniejšymi hadami. I ŭsie jany retraśpiektyŭnyja — pra padziei minułaha, a nie pra tahačasnyja padziei.

Vielmi dziŭna, što ni adna krynica nie zaśviedčyła hetuju i inšuju ksienafobskija frazy ŭ momancie, byccam nichto nie zaŭvažyŭ ich u razhar kanfliktu, a pryhadali tolki značna paśla. Pry tym, što vydańni 1970-1980-ch taksama jość u volnym dostupie i praindeksavany pošukavikami. 

Jašče bolš dziŭnyja śćviardžeńni pra płakaty i transparanty z hetymi łozunhami, jakija byccam vykarystoŭvalisia nacyjanalistami na mitynhach.

Padziei taho pierałomnaha času nie zastalisia pa-za abjektyvami fota– i videakamier, ale dahetul nivodnaha vizualnaha paćviardžeńnia nie adšukana — inačaj jaho b biaskonca tyražavali ŭsie zacikaŭlenyja ŭ hetym resursy.

Fotazdymak, pakazany jak dokaz rasstrełu mirnaha nasielnictva na Biełastoččynie z vykarystańniem bečebe-simvoliki. Kadr z prahramy «Nievierahodny fašyzm»

Fotazdymak, zrobleny na akupavanaj terytoryi Ivana-Frankoŭskaj vobłaści Ukrainy, jaki Marzaluk vydavaŭ za zabojstva mirnaha nasielnictva Biełastoččyny biełaruskimi kałabaracyjanistami, jakija vykarystoŭvali bčb-paviazki. Kadr z prahramy «Nievierahodny fašyzm»

Hetaja situacyja mocna nahadvaje sprobu biełaruskaj prapahandy raskrucić śćviardžeńnie, što pad bieła-čyrvona-biełym ściah kałabaracyjanisty byccam by zabivali mirnych biełarusaŭ — hučyć mocna, abvierhnuć niemahčyma, ale nivodnaj piśmovaj zhadki i nivodnaha fotadokazu hetaha nie isnuje. I heta ŭžo stała ahulnym miescam dla antynacyjanalnych sił — jany biaskonca spasyłajucca sami na siabie ŭ hetym pytańni.

Usio navodzić na dumku, što fraza «Čamadan, vakzał, Rasija» była štučna skanstrujavana (ci štučna razdźmuta) dla ačarnieńnia ŭsich nacyjanalnych i demakratyčnych ruchaŭ u savieckich respublikach, a paśla pajšła ŭ narod.

Nasielnictva novych respublik zvykłasia z abvinavačvańniami ŭ hetym i inšych hrachach suprać «vialikaha brata», a paśla aprapryjavała frazu — pačało šyroka vykarystoŭvać mienavita tak, jak apisvała rasijskaja prapahanda.

«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny

PADTRYMAĆ
 

Kamientary12

  • *_*
    20.06.2024
    Skulptura «Čamadan — vakzał — Rasija!»

    čamadan-trykałor na čyrvona-zialonaj cialehie

    https://d3kcf2pe5t7rrb.cloudfront.net/345207

  • Janka Kupała
    20.06.2024
    Zaspračaŭsia kažuch z vataj,
    Adahnaŭšy zhodu,
    Chto ź ich lepšy, karyśniejšy,
    Chto jakoha rodu.

    Vata kaža: «Što ty značyš
    Mnie, kažuch kasmaty?
    Ja čužyja znaju ziemli —
    Ty ž — siało dy chatu!»

    «Praŭda, praŭda,— tut havoryć
    Joj kažuch-maruda,—
    Ja žychar zusim tutejšy,
    Ty ž adno — prybłuda!»

    1913
  • Tak
    20.06.2024
    ad tych, chto nastalhuje pa ahulnaj savieckaj Radzimie, da ŭltrapravych nacyjanalista
    A dzie termin ultralevych na kamunistaŭ i roznych homo sovieticus?

    Ci "ultra" mohuć być tolki z adnaho boku, bo takaja moda tak pisać u niekatorych ŚMI?

U Biełarusi źjaviŭsia narodny paet5

U Biełarusi źjaviŭsia narodny paet

Usie naviny →
Usie naviny

Siońnia — čarhovy sud nad palitźniavolenym žurnalistam Iharam Karniejem. Niekalki miesiacaŭ jaho trymajuć u pamiaškańni kamiernaha typu1

Kolki biełarusam treba dla kamfortnaha žyćcia?3

Jak u Minsku zapalili hałoŭnuju jołku FOTY3

Va Ukrainie paśpiachova vyprabavanaja novaja rakieta «Ruta»3

Zapisacca na vizu chutčej možna praz «radary». Pra što razmova?7

Były ministr abarony Paŭdniovaj Karei sprabavaŭ skončyć žyćcio samahubstvam

Rasijskija Tahanroh i Bransk padvierhnulisia atacy2

Marafon represij nie spyniajecca. Pakazvajem žachlivyja ličby8

Śpikier parłamienta Natalla Kačanava raźbirałasia ź lachavickaj maršrutkaj4

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

U Biełarusi źjaviŭsia narodny paet5

U Biełarusi źjaviŭsia narodny paet

Hałoŭnaje
Usie naviny →