Historyja4343

«Žyć budzieš, ale baby nie zachočaš». Jak u 1939 Biełaruś abjadnałasia

85 hadoŭ tamu, 17 vieraśnia 1939 hoda, savieckija vojski ŭvajšli ŭ Zachodniuju Biełaruś. SSSR padzialiŭ Uschodniuju Jeŭropu z hitleraŭskaj Hiermanijaj. Ale dla biełarusaŭ i ŭkraincaŭ hetaja zmova monstraŭ paradaksalna aznačała ŭźjadnańnie, histaryčny šaniec. Šlachi historyi časta niaprostyja, piša Mikoła Buhaj.

Saviecki prapahandyscki płakat 1939 hoda

Falsifikacyja historyi pačynajecca z dataŭ: u nas dniom pačatku vajny tradycyjna nazyvajuć 22 červienia 1941, kali Hiermanija napała na SSSR. Adnak dla biełarusaŭ, jak i dla palakaŭ dy ŭkraincaŭ, Druhaja suśvietnaja vajna pačałasia 1 vieraśnia 1939 hoda.

Kali 70 tysiač biełarusaŭ vajavała ŭ polskim vojsku. Siarod ich — Janka Bryl, marpiech z-pad Karelič, a paźniej — narodny piśmieńnik Biełarusi, jaki napisaŭ pra pieražytaje tady svaju značnuju knihu «Ptuški i hniozdy». 

Žaŭniery Polskaha Vojska biełaruskaj nacyjanalnaści viartajucca dadomu (proźviščy i miascovaść nieviadomyja).

Hinuli nie tolki žaŭniery. Luftvafe bambardziravała aeradromy, čyhunačnyja vuzły i navat zvyčajnyja stancyi, masty i prosta harady i vioski. U vyniku paciarpieli Hrodna, Lida, Kobryn, Baranavičy, Hancavičy, vioska Stradzičy Bresckaha rajona. Lik achviar, u tym liku siarod mirnych žycharoŭ, išoŭ na sotni.

Bambardziroŭka Baranavič, 15 vieraśnia 1939 hoda

Pryčym bambardziroŭkam zachodniebiełaruskich nasielenych punktaŭ i mirnych žycharoŭ spryjaŭ Saviecki Sajuz: pa prośbie hiermanskaha boku ad 4 vieraśnia ź Minska padavalisia śpiecyjalnyja radyjosihnały ŭ jakaści dapamohi dla aryjentacyi nalotaŭ niamieckaj avijacyi. 

Infarmacyju pra pieršuju abaronu Bresckaj krepaści ŭ saviecki čas taksama zamoŭčvali. Z 14 pa 17 vieraśnia pałki sa značnaj kolkaściu biełarusaŭ pad kamandavańniem hienierała Kanstancina Plisoŭskaha abaraniali krepaść ad 19-ha tankavaha korpusa Huderyjana. Paśla taho, jak supraciŭ staŭ bieśpierśpiektyŭnym u suviazi z ustupleńniem na terytoryju Polskaj Respubliki Čyrvonaj Armii, abaroncy Bresckaj krepaści pakinuli jaje i adstupili ŭ kirunku Vałyni, kab praz Karpaty dabracca da Rumynii. 

Niamieckija sałdaty ŭnutry Bresckaj krepaści 17 vieraśnia 1939 hoda

20 vieraśnia 1939 hoda sałdaty nastupajučych armij SSSR i Hiermanii ŭpieršyniu sustrelisia. Nie ŭsiudy tyja sustrečy prachodzili ciopła. La Lvova navat adbyłasia saviecka-niamieckaja sutyčka z achviarami z abodvuch bakoŭ (faktyčna pieršy boj pamiž balšavikami i nacystami, kali nie ličyć hramadzianskuju vajnu ŭ Ispanii, dzie tak ci inakš byli pradstaŭlenyja abodva baki).

Mieła miesca niamiecka-savieckaja sutyčka i na terytoryi Biełarusi: 23 vieraśnia la Vidamli (ciapier Kamianiecki rajon Bresckaj vobłaści) čaści 10-j tankavaj dyvizii viermachta abstralali konny raźjezd raźviedbataljona 8-j strałkovaj dyvizii. U vyniku abstrełu dva čałavieki zahinuli i jašče dvaich paranili. U adkaz z broniemašyn raźviedbataljona byŭ adkryty ahoń pa niamieckich tankach, adzin ź jakich byŭ źniščany razam z ekipažam.

Hetyja incydenty, adnak, mieli pryčynaj tolki zboi ŭ kamunikacyi.

Da «sustrečy na Elbie» była sustreča na Buzie. Praŭda, sajuźnik u čyrvonaarmiejcaŭ vosieńniu 1939 hoda byŭ inšy
Tanki T-26 29-j tankavaj bryhady Čyrvonaj Armii ŭvachodziać u Brest. Źleva — kałona niamieckich matacyklistaŭ

28 vieraśnia 1939 hoda, kali jašče nie astyli papiališčy Varšavy, pamiž SSSR i Hiermanijaj była padpisanaja čarhovaja damova ab družbie i miažy, jakaja praduhledžvała novuju liniju raźmiežavańnia na polskaj terytoryi i śfiery ŭpłyvu adnosna pakul suvierennaj litoŭskaj dziaržavy.

Mapa pieradačy Vilenščyny Litvie (pavodle savieckaj presy, kastryčnik 1939 h.)

29 kastryčnika Narodny schod Zachodniaj Biełarusi pryniaŭ dekłaracyju pra pryniaćcie jaje ŭ skład BSSR. 2 listapada 1939 hoda aficyjna Kreml zadavoliŭ tuju «prośbu», što tolki potym, 14 listapada, pradublavaŭ Viarchoŭny Saviet BSSR — usio vyrašyła Maskva, miascovyja «orhany ŭłady» i schody byli butaforyjaj.

A pabytovaje abjadnańnie Biełarusi adbyłosia jašče paźniej, tolki paśla vajny. Reč u tym, što ŭ 1939 hodzie niadaŭniuju saviecka-polskuju miažu pa-raniejšamu nielha było pierasiakać. Jana pilna achoŭvałasia vialikimi siłami pamiežnikaŭ. Z 17 vieraśnia 1939 hoda da kanca červienia 1941-ha heta była faktyčna miaža biełaruska-biełaruskaja.

Tryumfalnaja brama ŭ honar savieckich i nacysckich vojskaŭ, uźviedzienaja ŭ Breście
Zachodniki vitajuć čarhovuju ŭładu, jašče nie viedajučy, jakaja jana budzie i ci zastaniecca

Mnohija biełarusy i jaŭrei vitali Čyrvonuju Armiju i savieckuju ŭładu. Štampam stała paviedamleńnie pra ŭźviadzieńnie vitalnych bramaŭ u haradach, miastečkach i navat siołach — na ŭzor tych, jakija stavili na vitańnie asablivych haściej. 

Ale i savieckaja armija, i savieckaja ŭłada chutka rasčaravali. Čyrvonaarmiejskija koni byli chudymi — ruplivyja biełaruskija sialanie heta ŭsprymali jak zładziejstva abo prykmietu krajniaj biestałkovaści; vajskoŭcy, navat aficery — biednymi, mnohija ź ich sami savieckuju ŭładu i kamisaraŭ nienavidzieli.

«Nu što, žyć budziem?» — spytaŭsia moj dzied, zakuryŭšy ź pieršym sustretym čyrvonaarmiejcam. Toj ad machorki nie admoviŭsia, ale adkazaŭ, ahladzieŭšysia: «Žyć budzieš, ale baby nie zachočaš». 

Nieŭzabavie papularnaść nabyli novyja, užo antysavieckija prykazki: «Za carom pili čaj ź pirahom. Jak pryjšli palaki, jeli chleb trajaki — to bieły, to čorny, a to nijaki. A kali pryjšoŭ saviet — pabačyła s*aka śviet». Heta značyć, zhaleli tak, što ŭ dranych štanach chodzim.

Vusnaja, siamiejnaja historyja, jakuju raskazvali dzieciam i ŭnukam, była i zastajecca pryščepkaj ad savieckich i siońniašnich falsifikacyj.

A paśla pačalisia jašče i aryšty, departacyi — zamožnych, palityčna aktyŭnych, byłych słužboŭcaŭ. Pačałasia kanfiskacyja ŭłasnaści i razbureńnie rynkavaj ekanomiki. 

Ale niahledziačy na hetyja straty, pakuty, a dla mnohich — i žachi, dla biełarusaŭ 1939 hod paradaksalna aznačaŭ uźjadnańnie, choć nie ŭsioj etničnaj terytoryi, ale bolšaści jaje. Što jašče raz dakazvaje — šlachi historyi časta niaprostyja.

«Sołdaty Krasnoj Armii raźbirajut hranicu mieždu Biełoruśsijej i Zapadnoj Biełoruśsijej». Tak paviedamlaje nadpis na archiŭnym zdymku 

Da 2020 hoda dzień 17 vieraśnia nie adznačali, a tolki ścipła ŭspaminali. Ale kali narod pakazaŭ, što choča źmieny sistemy, było vyrašana jaho zahnać nazad u stojła. Dla hetaha intensifikavali prapahandu. 17 vieraśnia nazvali Dniom narodnaha adzinstva — z prazrystaj metaj raspalvańnia varožaści da Polščy, jakaja stała dla ludziej prykładam paśpiachovaj demakratyčnaj dziaržavy — žyvym kantrastam z dyktaturaj Łukašenki. U toj ža hod, kali byŭ prydumany dzień «adzinstva», razharnulisia masavyja represii, a rasijskaja armija pačała padrychtoŭku da napadu na Ukrainu. Adnak 1939 hod paŭtaryć nie ŭdałosia: novyja mołatavy nie znajšli novaha rybientropa.

Kamientary43

  • Zachodnik
    17.09.2024
    Savieckaja akupacyja. Pryjšła basota i pa siońniašni dzień naš kraj u russkom mirie. Praklaty dzień.
  • Botam
    17.09.2024
    Traurnaja data adzinaha HUŁAHu, niamiecka-rasijskaja vajna, ŭ jakoj zahinuli milijony biełarusaŭ, a da i paśla taho milijony biełarusaŭ zahinuli ad kamunistyčnaha teroru rasijska-savieckich akkupantaŭ. Nacysckaja Hiermanija=Kamunistyčny SSSR/Rasija
  • Sergiusz Tarnawski
    17.09.2024
    17 wrzesnia 1939 roku dzień radzieckiej okupacji Kresów Wschodnich. Nigdy nie zapomnimy, nigdy nie wybaczymy!

«Siarhiej» nie adzin. Voś jak KDB prapanuje zarabić na sačeńni za biełaruskimi emihrantami2

«Siarhiej» nie adzin. Voś jak KDB prapanuje zarabić na sačeńni za biełaruskimi emihrantami

Usie naviny →
Usie naviny

Zbornaja Litvy pa plažnym futbole admoviłasia hulać ź biełarusami19

U Homieli za «raspaŭsiud ekstremizmu» sudzili zahadčyka kancylaryi Homielskaj jeparchii1

Heta prykra, ale chutka znoŭ pachaładaje4

Žančyna try hady atrymlivała piensiju za pamierłaha muža — na jaje zaviali kryminalnuju spravu4

Viktar Hančarenka ŭznačalić rasijski «Nižni Noŭharad». Jakim budzie jaho zarobak?4

Bieśpiłotniki nanieśli ŭdar pa składzie bojeprypasaŭ u Karačavie Branskaj vobłaści Rasii2

U rasijskim Taljaci 13-hadovaja dziaŭčynka zarezała małaletnich siaścior17

Paleścinskija žurnalistki atrymali premiju ŭ hadavinu napadu na Izrail. Aleksijevič padtrymała ich58

«Nas adkinuli ŭ sakavik 2022 hoda». Z-błohiery ŭ šalenstvie ad błakiroŭki Discord5

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

«Siarhiej» nie adzin. Voś jak KDB prapanuje zarabić na sačeńni za biełaruskimi emihrantami2

«Siarhiej» nie adzin. Voś jak KDB prapanuje zarabić na sačeńni za biełaruskimi emihrantami

Hałoŭnaje
Usie naviny →