«Adčuvaju siabie durnicaj». Jak prapahandysty i śpiecsłužby «prapanoŭvali» novyja pašparty biełarusam zamiežža
Try viečary zapar na telekanale ANT prapahandyst Ihar Tur chvaliŭsia, što jamu z vyviedkaj udałosia zavałodać niejkimi «bazami zajavak na pašparty Novaj Biełarusi». Što ž adbyłosia papraŭdzie, raźbirałasia «Svaboda».
Što adbyłosia
20 sakavika Śledčy kamitet Biełarusi zajaviŭ pra pačatak kryminalnaj spravy na pradstaŭnikoŭ «narodnych ambasadaŭ» i «Biełarusaŭ zamiežža».
U viedamstvie zajavili, što majuć infarmacyju bolš jak pra 100 pradstaŭnikoŭ «radykalnaj dyjaspary». Spravu zaviali pavodle artykułu 361-1 Kryminalnaha kodeksu («Stvareńnie ekstremisckaha farmavańnia abo ŭdzieł u im»).
U SK zajavili, što pradstaŭniki «narodnych ambasadaŭ» i «Biełarusaŭ zamiežža» nibyta sprabavali pryčynić «škodu nacyjanalnaj biaśpiecy Biełarusi».
«Ciapier Śledčy kamitet maje poŭnuju infarmacyju bolš jak pra 100 pradstaŭnikoŭ radykalnaj dyjaspary. Užo ŭstanoŭlena bolš jak 30 abjektaŭ nieruchomaj majomaści, jakija naležać fihurantam na terytoryi našaj krainy», — paviedamili ŭ SK.
Paralelna z kryminalnaj spravaj na telekanale ANT vyjšła try pieradačy prapahandysta Ihara Tura.
Tur śćviardžaŭ, što jon ź biełaruskaj vyviedkaj ź liku supracoŭnikaŭ KDB u kursie ŭsich spraŭ biełarusaŭ zamiežža, majuć svaich ahientaŭ i siarod dyjaspary, i «ŭ MZS tych krainaŭ, dzie jany žyvuć». Kazaŭ, što vyviedka maje na rukach niejkuju «bazu zajavak na pašparty Novaj Biełarusi». U efiry 21 sakavika pakazali zapisy razmoŭ ź biełarusami zamiežža, jakija nibyta padavali zajaŭki na pašparty Novaj Biełarusi«.
Ofis Śviatłany Cichanoŭskaj, Abjadnany pierachodny kabinet i inšyja struktury, jakija majuć dačynieńnie da stvareńnia pašparta, zajavili, što nijakaj «bazy zajavak» nie isnuje, demakratyčnyja struktury nie źbirali persanalnych źviestak biełarusaŭ zamiežža. I nie isnuje valanteraŭ, jakija telefanujuć biełarusam zamiežža.
Papiaredžańni, što ŭ internecie źjaŭlajucca falšyvyja staronki ad imia demakratyčnych struktur, dzie ŭ biełarusaŭ prosiać asabistyja dadzienyja, źjaŭlalisia na staronkach Ofisu i Kabinetu peryjadyčna: u śniežni 2023 hodu, u lutym i sakaviku 2024-ha.
Na žal, nia ŭsie ludzi byli ŭvažlivymi. Niekatoryja pavieryli, što im telefanujuć valantery z metaj dapamahčy atrymać pašpart.
Jak prapahandyst Ihar Tur z pamahatymi sam źbiraŭ bazu biełarusaŭ zamiežža
«Svaboda» źviazałasia ź biełarusami, jakija žyvuć za miažoj i jakich pakazali ŭ siužecie dziaržaŭnaj televizii. Adzin ź ich — Anton Juran. Jon žyvie i pracuje ŭ Polščy, maje polskaje hramadzianstva. Jon kaža, što raniej nidzie nie pakidaŭ zajavak na pašpart Novaj Biełarusi. Ale bačyŭ staronku pašparta «niedzie» i prajaviŭ da jaje zacikaŭlenaść.
«Ci pastaviŭ padabajku, ci ŭchvaliŭ niejak ideju hetaha pašparta. Dakładna nia pamiataju, heta było niekalki miesiacaŭ tamu», — kaža Anton.
Čaćviortaha sakavika da jaho ŭ pryvatnyja paviedamleńni na Facebook pryjšli «valantery». Akaŭnt byŭ padpisany jak «Nacyjanalny Pašpart Biełarusi». «Valanter», jaki, pa słovach Antona, razmaŭlaŭ na biełaruskaj movie, spytaŭsia, ci choča toj atrymać pašpart Novaj Biełarusi.
«Ja skazaŭ, što moh by i mieć taki pašpart, nia suprać jaho. Tady jon prapanavaŭ zapoŭnić formu, elektronnuju. Tam ja ŭpisaŭ svaje asabistyja źviestki i adras, dzie ja žyvu ŭ Polščy. Paśla mnie pastupiŭ videazvanok, kab, jak jany skazali, «zveryfikavać» mianie. Ja byŭ paśla pracy, za styrnom, stomleny, i tak niešta im nahavaryŭ trochi», — kaža biełarus.
«Valanter» pytaŭsia, jak Anton apynuŭsia ŭ Polščy, dzie pracuje, jakoje maje hramadzianstva, jak stavicca da apazycyi i Śviatłany Cichanoŭskaj. «Jašče jany abiacali, što pa novym pašparcie buduć źnižki ŭ kramach i inšyja materyjalnyja preferencyi», — dadaŭ biełarus.
Jon ličyć, što ničoha sakretnaha ad jaho prapahandyst ci vyviedka nie daznalisia.
Paprasili nia tolki persanalnyja źviestki, ale i zdymak na śvietłym fonie
Pakazali ŭ siužecie prapahandy i biełarusku Kaciarynu (imia źmienienaje na prośbu surazmoŭcy dziela biaśpieki blizkich u Biełarusi, dadzienyja jość u redakcyi. — RS). U jaje, aproč asabistych źviestak, «valantery» vyviedali infarmacyju pra ŭdzieł biełaruski ŭ pratestach 2020 hodu. I ciapier jana baicca za svaich blizkich u Biełarusi.
Kaciaryna kaža, što heta ŭsio zdaryłasia z pryčyny «durnoj naiŭnaści».
«Bo my čaćviorty hod žyviom svaim žyćciom, vychoŭvajem dziaciej, pracujem. A jany žyvuć našym žyćciom, čaćviorty hod haniajucca za «zmaharami», zamiest taho kab zaniacca karysnaj spravaj», — ličyć biełaruska.
Jana kaža, što niekalki dzion tamu ŭ Facebook «milhanuła» staronka «Pašparta Novaj Biełarusi». Kaciaryna zajšła na jaje, pačytała, «prabiehłasia pa artykułach». Nieŭzabavie joj napisaŭ u pryvatnaje paviedamleńnie «valanter», prapanavaŭ zapoŭnić formu dla novaha pašparta.
«Ja na ŭsialaki vypadak, bo sama nia viedaju, kali viarnusia ŭ Biełaruś, zapoŭniła tuju formu. Pašpartnyja źviestki, adras pražyvańnia, dziaciej upisała. Potym mnie pastupiŭ, pryčym niečakana, videazvanok ad «valantera». Jon pačaŭ vypytvać, dla čaho mnie pašpart, ci prymała ja ŭdzieł u pratestach, jak staŭlusia da hiendernaj niaroŭnaści», — kaža Kaciaryna.
«Valanter» patłumačyŭ, što «pašpartny prajekt» padychodzić da kanca, tamu lepš zahadzia «zabić» sabie miesca. U Kaciaryny paprasili zdymak na śvietłym fonie.
«Adčuvaju siabie durnicaj, choć ničoha takoha nie zrabiła. Viedała, što jany mahli tak zrabić, ale dumała — čatyry ž hady prajšli, śmiešna da hetaha času tak biehać za ludźmi», — kaža biełaruska.
Na jaje dumku, zbor asabistych źviestak prydumali specsłužby dla taho, kab zabrać u biełarusaŭ, jakija žyvuć za miažoj, majomaść.
«Taho Tura ja ŭbačyła ŭpieršyniu pa televizary tolki ciapier, kali mnie skinuli spasyłku. Mianie takaja pustata nie cikavić, ja nie hladžu», — dadała Kaciaryna.
Dla čaho prapahandzie i specsłužbam asabistyja źviestki biełarusaŭ zamiežža
U abjadnańni byłych siłavikoŭ BelPol raskazali «Svabodzie», što «specaperacyi» prapahandy i KDB robiacca ŭ tym liku dla psychalahičnaha ŭździejańnia, manipulacyj ź biełarusami za miažoj i ŭnutry krainy.
«Dla prafilaktyki: maŭlaŭ, my ŭsio bačym, usio kantralujem. Ale heta nia tak, choć častkova, viadoma, jany majuć peŭnuju infarmacyju. Heta čarhovy planamierny epizod aperatyŭnaj hulni, jakaja pravodzicca z metaj atrymańnia kankretnych źviestak pra ludziej, jakija znachodziacca za miažoj i majuć inšyja pohlady, nie takija, jak u režymu», — tłumačyć pradstaŭnik BelPol.
U abjadnańni ličać, što, atrymaŭšy takija źviestki, možna čakać jak psychalahičnaha cisku z boku režymu, tak i kankretnych dziejańniaŭ. Takich, jak zatrymańnie svajakoŭ, jakija znachodziacca ŭ zonie dasiažnaści režymu.
Pradstaŭnik BelPol nahadaŭ, što varta prajaŭlać pilnaść na etapie, kali ad niepravieranych «inicyjatyŭ» pastupaje zapyt pra asabistyja źviestki, jakija dazvalajuć identyfikavać čałavieka.
«Pierš, čym pieradavać svaje źviestki, varta spraŭdzić krynicy, prynaležnaść akaŭntu, elektronnaj pošty, asoby», — kaža pradstaŭnik abjadnańnia.
Metaj zboru dadzienych, na jahonyja słovy, moža być i toje, kab «znajści padychod da čałavieka», atrymać dadatkovuju infarmacyju, pasprabavać vybavić čałavieka ŭ Biełaruś.
«Pry ŭjeździe ŭ Biełaruś taki čałaviek moža być zatrymany i atrymaje kryminalny pieraśled za «sadziejničańnie ekstremisckaj dziejnaści», — dadali ŭ BelPol.
Kavaleŭski raskazaŭ, jak i dzie buduć vydavać pašpart «Novaj Biełarusi»
KDB vyrabiła pašpart «Novaj Biełarusi» dla eks-načalnika śledčaha ŭpraŭleńnia Mahilova
«My naŭmysna dadali šerah «paschałak». Fejkavy pašpart «Novaj Biełarusi» ad KDB prakamientavaŭ śpiecyjalist, jaki nad im pracuje
Na ANT pakazali pašpart «Novaj Biełarusi» na imia nieisnujučaha kedebista. Kavaleŭski: U nas jašče navat niama ŭzoraŭ
Mastaki Ščamialova i Rymašeŭski ŭ SIZA pa narodnym artykule
Kamientary