«Ludzi vyjšli ŭ dvor pahreć vadu ŭ kaciałku, a rasijski snajpier prastreliŭ posud, kab paździekavacca». Biełaruski paet pra žyćcio ŭ Bučy
Nakolki bojazna žyć ciapier u Bučy, jakaja ŭ pieršyja dni vajny pieratvaryłasia ŭ piekła? Svaimi ŭspaminami i nazirańniami z «Našaj Nivaj» padzialiŭsia biełaruski paet Siarhiej Pryłucki, jaki žyvie ŭ hetym pryharadzie Kijeva.
Nievialiki haradok Buča ŭ 2022 hodzie trapiŭ u naviny suśvietnych ŚMI — jon apynuŭsia ŭ epicentry bitvy za Kijeŭ.
Siamja Siarhieja paśla ŭvarvańnia rasijskaj armii va Ukrainu zastavałasia ŭ Bučy kala dvuch tydniaŭ — evakujavalisia, kali dali «zialony kalidor».
— My žyli ŭ kvatery znajomych, bo naš dom byŭ vielmi blizka ad aeraporta. Nam pašancavała: u toj žyły kvartał, kudy my pierasialilisia, rasijanie nie zachodzili. Ale nad budynkami lotali tudy-siudy snarady — rasijanie abstrelvali Irpień, a našy ź Irpienia stralali pa rasijanach, jakija byli ŭ Hastomieli, Baradziancy. Strašna było. Chavalisia ja z žonkaj i dziciem, a taksama i siabroŭka z dočkami. My imknulisia nie pakazvać strach dzieciam, padbadziorvali ich, viesialili, kab im było nie tak tryvožna, jak nam.
Siarhiej viedaŭ, što vojski zachodziać u tym liku i z terytoryi jaho rodnaj Biełarusi.
— Maim pieršym pačućciom była nianaviść. I da rasijan, i da režymu Łukašenki, jaki daŭ dabro na toje, kab rasijskija vojski šli praź Biełaruś. I, viadoma, ja bajaŭsia za žyćcio syna — jamu tady było ŭsiaho 4 hady. Suviaź była kiepskaja, ja pisaŭ svaim baćkam sms: «Usio dobra, my žyvyja». Stelefanavacca było niemahčyma. Potym uvohule internet źnik.
Byli dumki i pra toje, što biełaruskija vajskoŭcy taksama mohuć pačać paŭnavartasna ŭdzielničać u vajnie.
— Ja nie vyklučaŭ takoj mahčymaści. Niekatoryja miascovyja ŭkraincy navat kazali, što bačyli biełaruskich vajskoŭcaŭ. Ale dokazaŭ hetamu ja nie sustrakaŭ. Chacia, viadoma, mahli być siarod rasijan niejkija biełarusy-kantraktniki.
Paet kaža, što pra ŭsie žudaści i złačynstvy, jakija adbyvalisia ŭ Bučy, jon viedaŭ, jašče kali byŭ pad akupacyjaj.
— Siabroŭki žonki žyli na vulicy Jabłunśkaj — chavalisia ŭ padvale ŭ pryvatnym siektary (hetaja vulicy amal miesiac była linijaj frontu pad Kijevam, tut rasijskija vajskoŭcy rasstralali bolš za 60 mirnych žycharoŭ, a taksama zabili pałonnych bajcoŭ terytaryjalnaj abarony).
Žonka Siarhieja pierapisvałasia sa znajomymi.
— Jany pisali, što rasijanie navat vyjści na vulicu nie dajuć. Adzin mužčyna pajšoŭ pa vadu — jaho zastrelili. Nie davali zabrać cieła, kab pachavać — jon niekalki dzion tak i lažaŭ. Raspaviadali, jak jany ŭsio ž vyjšli ŭ dvor, kab pahreć vadu ŭ kaciałku, a snajpier prastreliŭ posud — mabyć, kab paździekavacca.
Samoha ž mužčynu vielmi chvalavała niavyznačanaść, bo nichto nie viedaŭ, ci ŭdasca vyjechać z horada, ci dojduć da ich kvartału rasijanie, ci chopić praduktaŭ, vady.
— Nie było lekaraŭ, pracavała adna lekarka na niekalki tysiač čałaviek, tamu prablem chapała.
Siarhiej viarnuŭsia ŭ Buču ŭ mai 2022 hoda. Kaža, što tady ludziej u horadzie było vielmi mała, a mašyn na vulicach amal što nie było. Možna było navat spakojna chadzić nie pa tratuary, a pa prajeznaj častcy — choć pasiaredzinie. Pra toje, što ŭ kvatery piśmieńnika rylisia rasijskija vajskoŭcy i navat skrali adtul ikonu, «Naša Niva» pisała raniej.
Adbudovu paškodžanych budynkaŭ pačali niedzie ŭ kancy 2022 hoda. Ciapier, adznačaje paet, amal usio ŭžo adnavili. Moža, jašče dzie-nidzie zastalisia na ścienach dzirki, jakija śviedčać ab minułych bajach, ale śviedčańniaŭ trahiedyi niašmat.
— U našym budynku snarad prylacieŭ u susiedni padjezd — tam usio taksama ŭžo adramantavali. Kali prajścisia pa centry Bučy, dyk nijakich śladoŭ užo niama.
Na pytańnie, nakolki maralna składana žyć u miescy, dzie adbyłasia takaja trahiedyja, Siarhiej adkazvaje pa-fiłasofsku:
— Ludzi dla ŭsiaho pryvykajuć. My pamiatajem pra ŭsio, što adbyvałasia. Rasijanie jašče adkažuć za heta.
Na hety momant jon ličyć Buču bolš biaśpiečnym miescam, čym Kijeŭ, jaki rehularna bambiać.
— Kali bambiać Kijeŭ, my čujem zaŭsiody, jak pracuje SPA. Spačatku było strašna, a ciapier usie ŭžo viedajuć, što treba rabić, kali što. Mnie zdajecca, z taho momantu, jak rasijanie vyjšli z Bučy, mabyć, nichto ŭ nas i nie zahinuŭ trahična.
Siarhiej adznačaje, što paśla 2022 hoda staŭleńnie ŭkraincaŭ jak da Łukašenki, tak i da Biełarusi rezka źmianiłasia na niehatyŭnaje. Viadoma, u pieršuju čarhu praz toje, što z terytoryi Biełarusi zachodzili vojski. Dy i ciapier pieryjadyčna drony laciać adtul.
— Jość peŭnaja častka ŭkraincaŭ, jakaja niehatyŭna stavicca i da režymu, i da krainy, i da biełarusaŭ uvohule. A jość tyja, chto razumieje, u jakoj situacyi apynulisia biełarusy — u ich niama źniavahi i nianaviści da biełarusaŭ, u jakich, na žal, nie atrymałasia pierałamać situacyju i skinuć Łukašenku. Usie maje znajomyja, z kim ja hutaryŭ asabista, usio razumiejuć i adździalajuć režym Łukašenki ad ludziej, jakija vychodzili masava na pratesty suprać jaho — a potym ci byli vymušanyja źjechać, ci trapili za kraty.
Ale Siarhiej padkreślivaje, što asabista nikoli nie sutykaŭsia ź niejkimi pretenzijami ŭ svoj bok.
— Ja dumaju, hałoŭnaja razmova pamiž ukraincami i biełarusami jašče napieradzie. Nakolki ja baču, usie namahańni naładzić dyjałoh pravalvajucca. Kali ŭłada ŭ Biełarusi źmienicca, kali źniknie režym Łukašenki (a jon źniknie, kali ŭ Rasii niešta pamianiajecca, bo bieź źmien tam heta niemahčyma).
Razvažajučy pra nastroi va ŭkrainskim hramadstvie, Siarhiej kaža, što jamu ciažka skazać, jakija ciapier nastroi ŭ hramadstvie — niehatyŭnyja ci pazityŭnyja.
— Va Ukrainie ludzi ciapier u niavyznačanaści: ci chopić nam zbroi i ludziej i nakolki ich chopić. Napieradzie zima, chutčej za ŭsio, rasijanie znoŭ pačnuć abstrelvać elektrastancyi. Ukraincy čakajuć adekvatnaj dapamohi Zachadu. Toje, što dapamahajuć — heta dobra, ale my bačym pałavinčatyja miery. Takoje ŭražańnie, što Zachad ci to nie razumieje niebiaśpieku, ci to spadziajecca na najlepšaje. Ale, z druhoha boku, my nie viedajem pra ŭsie damoŭlenaści, bo šmat dakumientaŭ zasakrečana.
Syn Siarhieja ŭžo nie vielmi pamiataje akupacyju, ale ž pačaŭ cikavicca mižnarodnaja palitykaj: u svaje 6 hadoŭ jon viedaje, jakija krainy vystupajuć na baku Rasii, a jakija — na baku Ukrainy.
— Kali idziom z sadočka i bačym niejkuju jamu na darozie, syn pytajecca: «Heta što, rasijanie zrabili?». Ja adkazvaju: «Nie, prosta ŽEK drenna spracavaŭ».
Rasijskija sałdaty rylisia ŭ kvatery biełaruskaha paeta Pryłuckaha. Zirnicie, jak jana vyhladaje paśla hetaha
Siarhiej Pryłucki. Kachańnie ŭ ciomnyja časy
Va Ukrainie asudzili biełarusa za maradziorstva ŭ Bučy
Raskazvajem, chto toj biełarus, jaki padčas akupacyi maradzioryŭ u Bučy. Raniej jon daŭ pakazańni na palitviaźniaŭ (nashaniva.com)
Kamientary