Praz dapamohu synu-palitviaźniu prajšła praz sud i musiła ŭciačy ŭ Litvu. Historyja Aksany Chinievič
«7 ranicy, zvanok u dźviery. Adčyniaju i pieršaje, što baču pierad vačyma, — paśviedčańnie KDB. I adrazu pytańnie: «Ci atrymlivali vy praz «Jedastaŭku» dapamohu ad INeedHelpBY?»
Žycharka Barysava Aksana Chinievič paśla pieratrusu ŭ miežach spravy INeedHelpBY uciakła ź Biełarusi. Užo paśla hetaha jaje dystancyjna sudzili praź internet. Jaje historyju raspaviadaje «Radyjo Svaboda».
Jašče ŭ studzieni Aksana Chinievič była žycharkaj Barysava. U 2020 hodzie jaje syna, IT-specyjalista Anatola Chinieviča zatrymali ŭ Miensku padčas pratestaŭ i asudzili na 2,5 hoda źniavoleńnia. Pakul syn byŭ za kratami, maci dapamahała jamu pieradačami i hrašyma.
Letaś, adbyŭšy svoj termin, Anatol źjechaŭ ź Biełarusi ŭ Vilniu, a niadaŭna da jaho pryjechała i maci. Ale nia ŭ hości, a taksama jak uciakačka. Bo paśla 23 studzienia vyrašyła, što zastavacca dalej u Biełarusi joj niebiaśpiečna. Aksana Chinievič — adna z tych, kaho zatrymlivali ŭ spravie INeedHelpBY — arhanizacyi dapamohi siemjam palitviaźniaŭ, jakuju KDB pryznała «ekstremisckaju».
Jak paviedamlali pravaabaroncy, ranicaj 23 studzienia ŭ dźviery da bolš jak 280 biełarusaŭ i biełarusak uvarvalisia siłaviki. Hetak raspačałasia sprava INeedHelpBY, kropka ŭ jakoj jašče nie pastaŭlenaja. Usim zatrymanym daviałosia prajści praź pieratrusy i dopyty, nia mienš za 100 čałaviek užo pakaranyja pavodle artykułu 24.15 Administracyjnaha kodeksu. Niekatoryja dahetul za kratami. Sudzili i Aksanu Chinievič. Heta adbyłosia ŭžo paśla jaje pierajezdu ŭ Litvu. Aksana ŭdzielničała ŭ pracesie praz vajber.
Zvanok u dźviery
«7 ranicy, zvanok u dźviery. Adčyniaju i pieršaje, što baču pierad vačyma, — paśviedčańnie KDB. I adrazu pytańnie: «Ci atrymlivali vy praź Je-dastaŭku dapamohu ad INeedHelpBY?»
Aksana Chinievič pryznajecca, što spačatku była šakavanaja. Ale adrazu sabrałasia z dumkami i na pytańnie adkazała pytańniem: «Tak, a što tut takoha? Mnie ludzi dapamahali, u mianie ciažkaje stanovišča, syn u turmie, maci-invalid. Što niezakonnaha, kali čałaviek dapamahaje čałavieku?»
U domie Aksany praviali pieratrus, zabrali dva systemnyja bloki ad kamputaraŭ, fłeški, telefony, knižki i vieršy syna, bieł-čyrvona-biełuju nalepku. Jašče pierad vobšukam joj pakazali order, u jakim zhadvałasia kryminalnaja sprava, ale ŭ vyniku spravu pierakvalifikavali na administracyjnuju. Žančyna maje svaju versiju, čamu.
«Bo zatrymanyja kazali pryblizna adno i toje ž: što dapamahała nie arhanizacyja, a peŭny čałaviek. Jak i było! Voś im i nie ŭdałosia sabrać dokazaŭ na «kryminałku». Ale mianie nie adpuścili, a adpravili ŭ rajonny adździeł milicyi», — kaža Aksana.
«A ja vas siudy nie pryvoziŭ»
Noč žančyna praviała ŭ pastarunku, u chałodnym «stakanie płoščaj metar na metar». Zhadvaje z kryŭdaj: «Tolki paśla 6 ranicy adviali ŭ prybiralniu. Aburałasia, kazała, što zaraz zrablu tut łužynu. Na što pačuła ad dziažurnaha milicyjanta: «A ja vas siudy nie pryvoziŭ».
Ranicaj ź milicyi Aksanu pavieźli ŭ sud Barysaŭskaha rajonu na administracyjny praces.
«Pasadzili ŭ adnu mašynu razam z alkaholikami-debašyrami, čałaviek 10 takich było, i pavieźli», — kaža Chinievič i pryznajecca, što rychtavałasia da aryštu, ale vyrašyła nie zdavacca, baranić siabie da apošniaha. Najbolš aburyŭ Aksanu składzieny na jaje pratakoł.
«Nibyta pobač z budynkam Śledčaha kamitetu ja supraciŭlałasia, admaŭlałasia siadać u aŭtamabil z supracoŭnikami KDB. A tam ža vakoł kamery! Admaŭlaju heta i kažu, što maje słovy lohka pravieryć, prahladzieŭšy zapisy videakameraŭ. Možna apytać i milicyjanta, jaki tady dziažuryŭ i vyvodziŭ mianie z pastarunku. Dyk nie! Ničoha navat nia stali vyvučać. Prosta abviaścili, što vinavataja i mušu spłacić štraf. Dyj naastaču spytali: «Vy zhodnaja?»»
Pa vychadzie z sudu žančyna jašče nia dumała, što daviadziecca ŭciakać. Pajšła i apłaciła štraf. Ale kali ŭ milicyi joj nie addali kamputar, a skazali, što «ź joju źviažucca supracoŭniki KDB», Aksana ŭsurjoz spałochałasia. Na razvažańni žančyna patraciła jašče noč i ranicu. Zvanok syna ź Vilni, jaki raiŭ nie marnavać času, staŭ apošnim šturškom da rašeńnia źjechać.
«Sabrała rečy, i ciapier ja ŭ Vilni. U syna. Muž, jakoha treba było kłaści ŭ špital, zastaŭsia doma, za im ciapier dahladaje jahonaja siastra. Dva katy taksama pad pryhladam. Siabroŭki ŭsie tam. A ja mahu tolki adsiul niešta paraić dy padtrymać słovam».
Sprečki z supracoŭnikami KDB
Padčas pieratrusu ŭ Aksany adbyłasia sprečka z supracoŭnikami barysaŭskaj upravy KDB. Žančyna narakała na medycynu, ŽKH dy inšyja prablemnyja sfery žyćcia ŭ Barysavie. Ciapier pierakazvaje pretenzii ŭ detalach.
«Mnie za 50, maju niekalki chraničnych zachvorvańniaŭ. Treba rabić šmat składanych analizaŭ, jakich prosta niama ŭ našaj paliklinicy. U špitali čałavieka jašče palečać. Ale ŭ ambulatornych umovach, kali ŭ ciabie niama znajomstva, damahčysia, kab zrabili składanyja analizy, vielmi ciažka. Tolki praz płatnuju kliniku, a kali ŭ paliklinicy — čakaj miesiacami, a niekatorych analizaŭ — hadami. Kalanaskapii ja čakała paŭtara hoda», — pryvodzić Aksana prykład z ułasnaha dośviedu.
Šmat narakańniaŭ u Aksany i na pracu žyllova-kamunalnaj haspadarki ŭ Barysavie. Žančyny zhadała, jak u jaje padjeździe žychary zadumali źmianić staryja truby ŭ «stajaku» na sučasnyja, plastykavyja.
«U susiednim domie hetak zrabili, i ŭ ich u vannych pakojach ciapier paradak — ramonty zakončylisia. I my pajšli ŭ ŽKH. Davajcie, kažam, za svaje hrošy kupim novyja plastykavyja truby, a vy tolki dajcie rabočych ustalavać. Ale nam adkazali, što nia majem prava ničoha mianiać. Maŭlaŭ, truby naležać ichniaj ustanovie, pavodle prajektu musiać być čyhunnyja, chaj takimi i zastajucca».
Niezadavolenaja žančyna i tym, jakaja ciapier u Barysavie sytuacyja z handlem charčovymi i pramysłovymi tavarami. Pavodle jaje, letašni kantrol nad rostam cenaŭ pryvioŭ da taho, što ledź nie ŭdvaja źmienšyŭsia asartyment.
«Na rynku ŭžo niama taho vybaru, jak raniej. Kali jość mandaryny, dyk uva ŭsich adnolkavyja. Raniej 5-6 vidaŭ pamidoraŭ možna było znajści, a ciapier 2-3. Ale, kali ščyra, dyk i niama hrošaj chadzić pa rynku. Zakatki dajadajem», — ščyruje žančyna.
Pavodle Aksany, ciapier u Vilni jana nabyvaje pradukty tańniejšyja i lepšaj jakaści, čym u Biełarusi. «Kali znajści źnižku, dyk miasa, kačka, jazyk — tańniejšy. Pra syry ź pleśniaj uvohule maŭču. U nas, akramia biełaruskich ci rasiejskich, ničoha niama, a tut vybar vialiki. Raniej i ŭ nas byli francuskija, hišpanskija, italjanskija syry, ale, jak sankcyi ŭviali paśla 2022 hodu, vybaru nia stała. I hetak šmat z čym», — narakaje Aksana na sytuacyju z charčami ŭ rodnym horadzie.
Pry hetym žančyna zaŭvažaje, što paśla 24 lutaha 2022 hodu jana i šmat chto ź jaje siabrovak uvohule pierastali kuplać rasiejskija charčy i tavary.
«Čamuści takaja admova adbyłasia. Navat piečyva, šakalad — ničoha nie biaru rasiejskaha. I siabroŭki, akazvajecca, taksama. Pačynaju ź siabroŭkami razmaŭlać pra kramy, i vyśviatlajecca, što z pačatku vajny ad rasiejskich tavaraŭ usich byccam adviarnuła. Choć u kramach ich mienš nia stała», — razvodzić rukami Aksana.
Sud praz vajber
Z padziejaŭ, jakija Aksana Chinievič pieražyła za miesiac žyćcia ŭ Vilni, samaja admietnaja dla jaje — heta sud praz vajber, jaki adbyŭsia 9 lutaha. Napiaredadni zazvaniŭ mabilny, i supracoŭnica Barysaŭskaha rajonnaha sudu zaprasiła jaje na administracyjny praces u spravie INeedHelpBY. Aksana mieła prava admovicca, ale vyrašyła ŭdzielničać.
«Pahadziłasia, kab źviedać, jak heta budzie, što mnie pastaviać u vinu, čym buduć dakazvać. Uvohule jak možna sudzić za toje, što atrymaŭ dapamohu ad inšaha čałavieka? Vyśviatlajecca — možna!», — kaža Aksana i ŭklučaje zapis pracesu, zrobleny na mabilny telefon.
Na druhim kancy suviazi sudździa začytvaje pratakoł, składzieny na Aksanu Chinievič.
«Chinievič Aksana Piatroŭna, vykarystoŭvajučy persanalny kamputar, źviazałasia z zamiežnym abjadnańniem INeedHelpBY, jakoje pryznana KDB Biełarusi ekstremisckaj arhanizacyjaj, u parušeńnie dekretu prezydenta Respubliki Biełaruś ad 25.05.2020 «Ab zamiežnaj biezzvarotnaj dapamozie» ŭ redakcyi dekretu prezydenta Respubliki Biełaruś ad 08.01.2021 hodu № 7, u peryjad času z 12.02.2022 pa 05.04.2023 hodu, znachodziačysia ŭ horadzie Barysaŭ, atrymała i vykarystała biezzvarotnuju zamiežnuju dapamohu ŭ vyhladzie tavarna-materyjalnych kaštoŭnaściaŭ, nabytych u internet-kramie «Eŭraopt», na ahulnuju sumu ŭ 2854 rubli», — čuvać z telefonu.
U tłumačeńniach Chinievič viny nie pryznała. Žančyna patłumačyła mechanizm dapamohi, jakuju atrymlivała ad pryvatnych asobaŭ.
«Robiš zajaŭku praz košyk Je-dastaŭki ŭ asabistym kabinecie, a čałavieku pierasyłajuć tvaje źviestki. Vybrany nabor čałaviek apłočvaje i nastupnym dniom usio pryvoziać da mianie. Pra žadańnie dapamahčy čałaviek pisaŭ mnie ŭ telehramie», — raskazała sudu Aksana i abhruntavała nieabchodnaść dapamohi: joj treba było pieradavać pieradačy synu, jaki byŭ u kalonii № 3, miž tym prybytak u žančyny byŭ mały, jana dahladała za maci-invalidam, štomiesiac zarablała tolki 300 rubloŭ.
Sudździa vysłuchała žančynu, ale rašeńnie pryniała nie na jaje karyść.
«Chinievič Aksanu paddać administracyjnamu pakarańniu na padstavie častki 2 dekretu № 7 prezydenta Respubliki Biełaruś ad 08.11.2021 hodu ŭ vyhladzie štrafu 20 bazavych vieličyniaŭ na sumu 800 rubloŭ z kanfiskacyjaj biezzvarotnaj dapamohi na sumu 2854 rubli», — prahučała rašeńnie, i nieŭzabavie suviaź abarvałasia.
Aksana Chinievič zaŭvažaje, što ŭ rašeńni nie było spasyłki na Kodeks ab administracyjnych pravaparušeńniach. Toje, što heta jość istotnym parušeńniem, Svabodzie paćvierdziŭ pravaabaronca ź «Viasny» Pavał Sapiełka.
«Samo pa sabie parušeńnie dekretu nia jość kryminalna karanym dziejańniem. U Kodeksie ab administracyjnych parušeńniach skazana, što tolki jon jość zakonam, na padstavie jakoha čałavieka pryciahvajuć da administracyjnaj adkaznaści», — patłumačyŭ pravaabaronca.
Taksama Pavał Sapiełka źviarnuŭ uvahu na čas, kali, pavodle Barysaŭskaha rajonnaha sudu, učyniła pravaparušeńnie Aksana Chinievič — apošni epizod datavany krasavikom minułaha hodu. Jak miarkuje pravaabaronca, termin pryciahnieńnia Aksany Chinievič da administracyjnaj adkaznaści daŭno minuŭ. Toje samaje pravaabaronca kaža i pra inšyja administracyjnyja spravy ab dapamozie praz arhanizacyju INeedHelpBY, ź jakimi znajomiŭsia raniej.
«Daŭno minuŭ termin pryciahnieńnia da administracyjnaj adkaznaści tych, chto atrymlivaŭ i vykarystaŭ hetuju dapamohu. U hetym vypadku — dva miesiacy. Navat kali b čałaviek byŭ u čymści vinavaty, tolki ciaham dvuch miesiacaŭ jaho mahli za heta pryciahnuć da adkaznaści. Heta ciapier robicca całkam na nadumanych padstavach, ułady złoŭžyvajuć», — miarkuje Pavał Sapiełka.
Aksana Chinievič źbirajecca abskardzić pastanovu sudu Barysaŭskaha rajonu. Ale kaža, što pakul nia ŭ stanie heta zrabić: «Mnie nie ŭdajecca atrymać pastanovu i jaje matyvacyjnuju častku. Na ŭsie maje zapyty ŭ sud u adkaz maŭčańnie».
Pamior dzied Koli Łukašenki — były viazień HUŁAHa, asudžany za dapamohu «banderaŭcam»6
Kamientary