«Abmiarkoŭvali ź niavolnikami ChatGPT». Navukoviec adsiedzieŭ za palityku, a ciapier budzie zarablać u IT $100 tysiač na hod
Viačasłaŭ (imia źmienienaje) adsiedzieŭ dva hady za kratami za krytyčnyja kamientary ŭ sacyjalnych sietkach. Navukoviec dzielicca nazirańniami pra turemščykaŭ i vynikami sacyjałahičnaha daśledavańnia, jakoje pravioŭ u niavoli.
«Pačvarnaje i chitraje vynachodnictva režymu»
Viačasłaŭ maje kandydackuju stupień. Jon bolš za dva dziasiatki hadoŭ pracuje ŭ IT-halinie.
U niavolu trapiŭ u 2021 hodzie, kali ŭźniałasia pieršaja chvala masavych zatrymańniaŭ za krytyku režymu ŭ internecie. U jaho kamientarach uhledzieli «abrazu Łukašenki», «abrazu pradstaŭnika ŭłady» i «raspalvańnie sacyjalnaj varažniečy».
Viačasłaŭ kaža, što dopisy byli reakcyjaj na toje, što dziejałasia ŭ krainie. Jon aburaŭsia abychodžańniem z palitviaźniami.
«U narmalnaj dziaržavie ja b takoha nie pisaŭ, bo nie było b nahody, — davodzić navukoviec. — Ale kali b tam navat vyjšaŭ z płakatam da rezidencyi prezidenta, to mianie prosta adahnali b ci zaviali ŭ pastarunak i maksimum dali štraf».
Pavodle jaho, pakarańni za dopisy ŭ čatach i sacyjalnych sietkach — pačvarnaje i chitraje vynachodnictva režymu, kab zachavać svaju ŭładu.
Dla narmalnaha čałavieka takija nou-chau nieadekvatnyja, bo abmiažoŭvajuć kanstytucyjnaje prava na svabodu vykazvańniaŭ. U biełaruskich ža realijach takaja vydumka dziejničaje dla pieraśledu niazhodnych.
«Niekatoryja turemščyki škadujuć, što nie mohuć prystrelić nas»
Viačasłaŭ kaža, što tolki ŭ adnoj kałonii, dzie jon adbyvaŭ pakarańnie, siadziać niekalki dziasiatkaŭ ajcišnikaŭ, ź jakich možna sfarmavać IT-rotu. Akramia prahramistaŭ, tam niavolicca niamała inžynieraŭ i inšych vysokakvalifikavanych śpiecyjalistaŭ.
«Raniej na zonie zeki pad čyfir raskazvali pra svaje kryminalnyja spravy, a ciapier intelektualny ŭzrovień źniavolenych pavysiŭsia. Tam možna pačuć intelektualnyja razmovy», — zhadvaje jon.
Byłyja zasłuhi Viačasłava ŭ navucy nie davali bonusaŭ u źniavoleńni. Na ŭsich palityčnych pisali raparty ab spahnańniach ci kidali ŭ ŠIZA ci PKT. Presinhavali palitviaźniaŭ chvalami, jakija nakatvali bieśsistemna.
Viačasłaŭ dapuskaje, što turemščyki vykonvali zahady načalstva.
Adnojčy jon upiknuŭ supracoŭnikaŭ, što «na ich Stalina niama». Jany ździvilisia.
Viačasłaŭ patłumačyŭ, što navat u HUŁAHU ŭ paślavajennyja časy bieražliva stavilisia da kvalifikavanych śpiecyjalistaŭ. Jany pracavali ŭ «šaraškach» — navukova-daśledčych instytutach zakrytaha typu (stvaralisia śpiecadździełam MUS SSSR, praź ich prajšli znanyja navukoŭcy i kanstruktary).
«Navat u stalinskich kataŭ chapała rozumu, kab vykarystoŭvać ich dla vyrašeńnia roznych technałahičnych prablemaŭ. A ŭ biełaruskich turmach takija śpiecyjalisty zajmajucca niekvalifikavanaj pracaj», — zhadvaje hutarku z turemščykami były palitviazień.
Na jaho zaŭvahu turemščyki prapanavali źviarnucca z takoj prapanovaju da Natalli Kačanavaj, jakaja adkazvaje za pracu sa zvarotami hramadzian.
U asiarodździ turemščykaŭ Stalin pavažanaja asoba, praciahvaje Viačasłaŭ. U kabinietach niekatorych načalnikaŭ visić partret Fieliksa Dziaržynskaha, i jany hanaracca hetym.
«Pa vačach niekatorych bačna, što jany škadujuć, što nie mohuć prystrelić nas na miescy», — adznačaje jon.
Pa jaho słovach, siarod turemščykaŭ niašmat pryncypovych sadystaŭ, pieravažajuć bieschrybietnyja ludzi.
Adzin z načalnikaŭ davodziŭ, što jamu paabiacali kvateru, tamu los aryštantaŭ jaho nie chvaluje, bo, pracujučy na zavodzie, jon nie zarobić na žytło.
«Nie dumaju, što ŭ turmy prychodziać tolki tyja, chto z katoŭ skuru ździraŭ, ale biaruć tudy tych, kaho lohka možna vymuštravać i ŭ hałavu ŭlić usio, što chočaš. Naprykład, što NATA napała na Rasiju ci sprabavała zrabić pieravarot u Biełarusi. Ludziam z pustoj hałavoj možna nalić luby kampot. Budzie novaja ŭłada — jany stanuć płanktonam pry joj. Im usio roŭna», — ličyć Viačasłaŭ.
Byłoha palitviaźnia tym nie mienš uražvaje, jak turemščyki stali takimi, bo ŭ škołach vučyli adno i toje ž, ale ŭ žyćci pavodziny ludziej nastolki roznyja.
«Naprykład, taho ž Dastajeŭskaha prachodzili, jaki pa svaim časie byŭ ekstremistam. Jaho navat pryhavaryli byli da pakarańnia śmierciu i admianili jaho ŭ apošni momant. Možna kazać, što asudzili za tyja ž kamientary, kali brać ciapierašni čas. Jon byŭ u hurtku ludziej, jakija maryli pra svabodu dla tahačasnaj Rasii. Ci biełaruskija narodnyja paety, piśmieńniki. Kaho ź ich nie vaźmi, to bečebešnik. Ale, na žal, škoła nie dała im takoha razumieńnia i ciapier dla ich hieroj nie Kastuś Kalinoŭski, a Muraŭjoŭ-viešalnik», — dzivicca Viačasłaŭ.
«Vybar — ci karovam chvasty krucić u kałhasie, ci pracavać u miescy pazbaŭleńnia voli»
Viačasłaŭ kaža, što jamu dasyłali šmat knih, i jon ich študziravaŭ. Byvała, što achoŭniki cikavilisia, čym jon zajmajecca.
Niekatoryja maładziejšyja kantralory vypytvali, jakuju movu prahramavańnia treba vučyć najlepiej. Kazali, što chacieli b z pracy ŭ turmie sychodzić u IT-halinu.
Pytańni achoŭnikaŭ palitviaźnia ździŭlali. Dla jaho praca ŭ turmie była vialikaj admiecinaj taho, što maładyja ludzi nie znajšli sabie hodnaha zaniatku, akramia jak achoŭvać źniavolenych i što z čałaviekam niešta nie toje, bo jon staŭ katam.
«Moža, svajoj pracaju jany byli rasčaravanyja, a moža, hrošaj chacieli bolš», — zaŭvažaje Viačasłaŭ.
Siarod kantraloraŭ šmat moładzi. U blizkim asiarodździ niavolnikaŭ abmiarkoŭvali taki fienomien.
Pieravažała mierkavańnie, što heta chłopcy z rajcentraŭ, ź niapoŭnych siemjaŭ, siroty, u jakich byŭ vybar, ci karovam chvasty krucić u kałhasie, ci na zavodzie pracavać za mizerny zarobak, ci pajści pracavać u miescy pazbaŭleńnia voli i, ničoha asablivaha tam nie robiačy, mieć svaju tysiaču rubloŭ.
«Chadzić pa kalidory, hrukać u dźviery i praviarać niavolnikaŭ. Chiba heta praca?» — rytaryčna pytajecca Viačasłaŭ.
«U kožnaha źniavolenaha navukoŭca ŭ kałonii svaja biblijateka»
Viačasłaŭ kaža, što intelihientny čałaviek paznajecca ŭ niavoli pa pachodcy, tvary, maniery havaryć i vykazvańni dumak.
Niavolniki jaho intelektualnaha ŭzroŭniu abmieńvalisia knižkami, bo amal u kožnaha była svaja biblijateka, sabranaja z vydańniaŭ, dasłanych z voli. Časta intaresy palitviaźniaŭ pierakryžoŭvalisia i pra ich možna było parazmaŭlać u kłubie ci na pracy.
Źniavolenyja navukoŭcy abmiarkoŭvali naviny z halin, u jakich byli zaniatyja na voli. Pra ich daviedvalisia ź listoŭ rodnych ci ŭ telefanavańniach.
«Abmiarkoŭvali ChatGPT, niejrasietki, daśledavańni mozha. Heta było cikava ludziam z vyšejšaj adukacyjaj», — adznačaje jon.
Viačasłaŭ pryhadvaje, jak supracoŭnik kałonii sabraŭ hurtok sa źniavolenych z vyšejšaj adukacyjaj. U im praviali niekalki sustreč, dzie ŭdzielniki dyskutavali, abmiarkoŭvali naviny navuki. Hladzieli filmy.
Ale svaju inicyjatyvu turemščyk nie ŭzhadniŭ z načalstvam i atrymaŭ pa šapcy.
«A nas razahnali. Skončyłasia ŭsio dobra, nikoha nie pasadzili ŭ ŠIZA», — zhadvaje były palitviazień.
Pamiž saboju havaryli aryštanty i pra nieabchodnaść stvareńnia admysłovaha fondu, jaki b dapamahaŭ uładkoŭvać navukoŭcaŭ z krainaŭ, dzie panujuć dyktatarskija režymy. Heta dało b mahčymaść pazbaŭlać despatyi budučyni.
«Heta b spryjała pieramozie cyvilizacyi nad varjatami, — ličyć Viačasłaŭ. — Treba zabrać u ich navuku i technałohii. Idejnych łukašystaŭ siarod navukoŭcaŭ niaznačny adsotak. Dumaju, u Rasii taksama bolšaść razumnych ludziej suprać vajny».
Sacyjałahičnaje daśledavańnie ŭ kamiery: tolki adzin padtrymaŭ Rasiju
Pra poŭnamaštabnuju ahresiju Rasii suprać Ukrainy Viačasłaŭ daviedaŭsia z vypusku navinaŭ pa telebačańni. Vajna stała šokam dla jaho i sukamiernikaŭ.
Jon kaža, što na nastupny dzień prynieśli «davajenny numar» haziety «SB. Biełaruś siehodnia». Jana dachodziła da aryštantaŭ z tydniovym spaźnieńniem. Numar byŭ pryśviečany abviaržeńniu taho, što Rasija choča napaści na Ukrainu.
«U haziecie Łukašenka, Pucin i ich słužki ŭ adzin hołas zajaŭlali, što nijakaj vajny nie budzie. Maŭlaŭ, ruskija pieršyja nie pačynajuć vajny. Tak vyjšła, što hazieta ź minułaha času vykryvała chłuśniu tych zajavaŭ. My bačyli pa televizary inšuju karcinku: vajnu», — padkreślivaje Viačasłaŭ.
U jaho kamiery było 14 niavolnikaŭ i tolki jon adzin palityčny.
Navukoviec pravioŭ apytańnie siarod sukamiernikaŭ, jakoje pakazała, što tolki adzin ź ich byŭ za Rasiju. Jon prychilna staviŭsia da «ruskaha śvietu», jamu padabałasia bić žančyn. Zrešty, jaho i pasadzili za niavypłatu alimientaŭ i źbićcio žonki.
Pa słovach Viačasłava, nieŭzabavie paśla pačatku vajny palitviaźniam pierastali prychodzić listy ad siabroŭ.
«Jak abrubiła, — zhadvaje jon. — Kali my pytali, što zdaryłasia, to adkazvali, što nam nichto nie choča pisać, bo my nikomu nie patrebnyja».
Pra Minsk i ciapierašniaje žyćcio
Paśla vyzvaleńnia Viačasłaŭ źviarnuŭ uvahu, što ŭ Minsku na vakzale i kramach paboleła vajennych. Horad staŭ panurym i raniejšaj ažyŭlenaści nie adčuvałasia.
Naviedanaja im Zybickaja akazałasia biaźludnaj.
«Ludzi majho intelektualnaha ŭzroŭniu, ź jakimi ja kamunikavaŭ, pieražyvajuć z taho, što nadyšli zmročnyja časy. Zastałasia čarnata. Aptymizmu nie vidać. Šmat ludziej zjechała. U 2020 hodzie navat ujavić było składana, što stolki ludziej zjedzie za dva hady. Tyja ž, chto zastaŭsia, prosta nie mohuć zjechać», — havoryć były palitviazień.
Dla Viačasłava stała niespadziavankaj, što jon staŭ nievyjaznym. Jamu nie nazvali pryčyny takoha rašeńnia, choć jon namahaŭsia vyśvietlić.
Da źniavoleńnia Viačasłaŭ pracavaŭ u bujnoj technałahičnaj karparacyi, pradstaŭnictva jakoj pakinuła Biełaruś paśla pačatku vajny, evakujavaŭšy svaich supracoŭnikaŭ. Viačasłavu było harantavanaje ŭ kampanii pracoŭnaje miesca.
«Pracavać tam — vialiki honar dla luboha navukoŭca, — zaznačaje jon. — Jość mahčymaść zajmacca sučasnymi technałohijami i navukaj. U Biełarusi kampanij takoha ŭzroŭniu na siońnia nie zastałosia. I mianie čakali ŭ kampanii mary. Ale, akazałasia, što pakidać krainu mnie zabaroniena».
U milicyi byłomu palitviaźniu nakazali, kab jon znajšoŭ sabie zaniatak, inačaj strašyli pakarańniem. Niejak dali nakiravańnie ŭ słužbu zaniataści, dzie jaho sustreła «ciotka z načosam».
«Ja joj skazaŭ, što praca mnie nie patrebnaja i pracavać na hetuju dziaržavu nie źbirajusia. Jana pacikaviłasia, za što siadzieŭ, i kali pačuła, što pa palityčnych artykułach, to adkazała, što na dziaržaŭnyja pradpryjemstvy mianie nie voźmuć. Na načalnickija pasady taksama, i moža prapanavać tolki nizkakvalifikavanuju pracu», — raskazvaje Viačasłaŭ.
U daviedcy supracoŭnica napisała, što były aryštant admoviŭsia pracaŭładkoŭvacca. Papierčynu Viačasłaŭ u milicyju nie panios, a zdoleŭ pakinuć radzimu.
Viačasłaŭ chutka maje vyjści na pracu ŭ kampanii, jakaja čakała jaho dva hady, kab «ruchać cyvilizacyju napierad». Jaho zarobak składzie bolš za 100 tysiač dalaraŭ na hod.
Były palitviazień zalečvaje artroz plečavych sustavaŭ, jaki jamu «padaryli» u ŠIZA.
Viartacca ŭ Biełaruś, pakul tam nie źmienicca ŭłada, Viačasłaŭ nie źbirajecca i razhladaje emihracyju jak «kvitok u adzin kaniec». Na jaho dumku, pieramieny ŭ Biełarusi adbuducca, ale kali toje budzie, prahnazavać nie biarecca.
«Emihranty z raniejšych chvalaŭ taksama dumali, što na niekalki hadoŭ zjazdžajuć, ale vyjšła tak, što nazaŭždy. Aptymizmu ŭ mianie niama, choć chočacca vieryć u lepšaje, — padsumoŭvaje jon. — Žyćcio nie takoje doŭhaje, jak histaryčnyja pierśpiektyvy. Ale ž ciapier i internet jość, i śviet adkryty jak nikoli, tamu abrynańnie režymu pavinna adbycca chutčej, čym raspad Savieckaha Sajuza».
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆHladzicie taksama:
Siłaviki prymusili zatrymanaha minčuka «pryznacca» va ŭdziele ŭ stačcy
«Ja taja jašče pamidorka». Što Ihar Tur piša ŭ telehram-čatach sa svajho asnoŭnaha akaŭnta10
Kamientary
...kožny bačyć ú artykule toje, što choča pabačyć...