Kali ŭ Zachodniaj Jeŭropie nie kryzis, to što takoje kryzis?

Dyskłejmier! Ja viedaju, što VUP na dušu nasielnictva pa parytecie pakupalnickaj zdolnaści nie idealny indykatar ekanamičnaha raźvićcia. Ja viedaju, što niaroŭnaść u ZŠA vysokaja, i ekanamičnaje bahaćcie raźmierkavana nieraŭnamierna. Viedaju pra ŭsie prablemy amierykanskaj sacyjalnaj śfiery, miedycyny, adukacyi. Jakoj by nieidealnaj ni była hetaja mietryka, peŭnyja ŭjaŭleńni pry paraŭnańni ekanamičnaha raźvićcia i ahulnaj ekanamičnaj situacyi ŭ niesyravinnych postyndustryjalnych krainach jana daje.

Akramia taho, pry ŭsioj nieidealnaści raźmierkavańnia bahaćcia ŭ Amierycy, nie dumaju, što ŭ hetym nieraŭnamiernym raźmierkavańni kryjecca pryčyna ekanamičnaha dynamizmu krainy. Suviaź pamiž nieraŭnamiernaściu bahaćcia i ekanamičnym dynamizmam kali i isnuje, to jana składanaja i nieliniejnaja.

I tut Zachodniaja Jeŭropa (mienavita Zachodniaja, va Uschodniaj usio pa-inšamu) vyhladaje vartaj žalu sa svaimi makraekanamičnymi pakazčykami. Mlava vyhladaje nie tolki Paŭdniovaja Jeŭropa, ale i bolš dynamičnaja Poŭnač.

Voś tolki niekalki šakavalnych faktaŭ, nakolki Zachodniaja Jeŭropa ŭ stahnacyi ŭ paraŭnańni z Amierykaj.

1. U 1990-yja hady Zachodniaja Jeŭropa i ZŠA byli pryblizna na adnym uzroŭni pa VUP na dušu nasielnictva, zaraz ža Zachodniaja Jeŭropa niedzie na 30% biadniejšaja. 

2. U 2008 hodzie jeŭrazona (tady da jaje jašče nie dałučylisia krainy Bałtyi, Słavaččyna, Charvatyja) i ekanomika ZŠA byli plus-minus roŭnymi: $14.2 tryljona i $14.8 tryljona. U 2023 hodzie: $15 tryljona ŭ Jeŭrazonie (razam z novymi dynamičnymi postsacyjalistyčnymi krainami) suprać $26.9 tryljona ŭ ZŠA. 

3. Misisipi — najbiadniejšy amierykanski štat, ale jahonyja žychary zarablajuć u siarednim bolš, čym brytancy, kanadcy ci niemcy. Pa VUP na dušu nasielnictva Italija znachodzicca na ŭzroŭni Misisipi, Francyja na ŭzroŭni Ajdacha i Arkanzasa (48 i 49 miesca), navat Niamieččyna placiecca na ŭzroŭni depresiŭnaj Akłachomy. Z Kalifornijaj, Techasam ci Nju-Jorkam niama čaho i paraŭnoŭvać. 

4. Isnuje vialikaja spakusa apraŭdać mlavyja ekanamičnyja pakazčyki Zachodniaj Jeŭropy bolš raŭnamiernym raźmierkavańniem bahaćcia, baraćboj ź biednaściu i niespraviadlivaściu. Ale banalnaja pravierka indeksaŭ Džyni pakazvaje, što za apošnija dziesiacihodździ bolš sacyjalna aryjentavanaj Zachodniaja Jeŭropa taksama nie stała, niaroŭnaść tam plus-minus stabilnaja.

5. Isnujuć krainy, dzie ŭzrovień žyćcia za adno pakaleńnie nie prosta zastaŭsia na adnym uzroŭni, ale i ŭpaŭ. Jaskravy prykład — bahataja (histaryčna) Italija, sa svaim vysakakłasnym mašynabudavańniem, dyzajnam, turystyčnym patencyjałam i kuchniaj. Tolki ŭdumajciesia: z 1990 pa 2020 hod realnyja (z ulikam inflacyi) zarobki italjancaŭ pamienšali na 2,9%. Pry ŭsich hłabalnych inavacyjach, dzieci žyvuć horš za baćkoŭ. 

6. Pra rynačnuju kapitalizacyju tut navat niama čaho paraŭnoŭvać. U Jeŭropie jość kłasnyja paśpiachovyja kampanii ŭ farmaceŭtycy (Novo Nordisk, jakaja robić leki dla pachudzieńnia Ozempic, taksama Sanofi, Roche), luksavych brendach (Louis Vuitton, Hermes), kaśmietałohii (L'Oreal), prystojna vyhladaje Airbus. Ale ŭ śfiery infarmacyjnych technałohij i startapaŭ — poŭny švach. Najbolšuju kapitalizacyju majuć niamiecki SAP, zasnavany 51 (!!!) hod tamu, a taksama hałandskaja ASML (krutaja kampanija, jakaja robić stanki dla vytvorčaści mikraschiem) — pa 260—270 miljardaŭ dalaraŭ.

Ale navat hetyja najbolš paśpiachovyja kampanii — prosta ništo ŭ paraŭnańni sa šmattryljonnymi kapitalizacyjami amierykanskich hihantaŭ. Najbolšyja jeŭrapiejskija kampanii — staryja legacy kampanii, aryjentavanyja na spažyŭca (gsk, Roche, Nestle and Louis Vuitton), a nie na technałahičnyja inavacyi.

7. U Jeŭropie niama svaich Amazonaŭ, niama Huhłaŭ, niama Epłaŭ, niama Fejsbukaŭ, niama Majkrasoftaŭ, niama svajoj Nvidia. I tut, u płanie stvareńnia ličbavych ekasistem, Jeŭropa haniebna adstaje nie tolki ad Amieryki, ale i ad Kitaja, Paŭdniovaj Karei i navat Rasii (jakija svaje ličbavyja ekasistemy ŭ toj ci inšaj formie majuć). Navat Rasija zmahła naradzić svaje Jandeks i Wildberries, pakul Jeŭropa i svajho nie stvaryła, i na čužym (amierykanskim) siadzić. Daj Boh, niešta zmoža stvaryć Francyja sa svaim Mistral AI.

8. Isnuje stereatyp, što amierykancy našmat mienš adpačyvajuć, čym ich kalehi ŭ Jeŭropie, što tam horšy bałans pamiž žyćciom i pracaj i što ŭ hetym kryjecca pryčyna amierykanskaha bahaćcia. Amierykancy i praŭda pracujuć bolš, ale navat pry pahadzinnym padliku vychodzić, što pradukcyjnaść pracy ŭ Amierycy našmat vyšejšaja, čym u Jeŭropie. Z 1990 hoda jana vyrasła na 73% u Amierycy. Chacia jašče da pačatku 2000-ych u jeŭrazonie pradukcyjnaść pracy była vyšejšaj za amierykanskuju.

9. Zachodniaja Jeŭropa imkliva hublaje navat tyja pieravahi, jakija ŭ jaje zachoŭvalisia da apošniaha. Jaskravy prykład — heta toje, što zaraz adbyvajecca ź jeŭrapiejskaj (u pieršuju čarhu niamieckaj) aŭtamabilnaj industryjaj. Niamiecki Volkswagen nie vytrymlivaje nijakaj kankurencyi (nie tolki ŭ pytańni cany, ale i jakaści!) z kitajskimi elektrakarami, i ŭpieršyniu za svaju historyju vymušany zakryvać svaje zavody i skaračaje dziasiatki tysiač ludziej. Skaračeńni inšych aŭtakancernaŭ — pytańnie času.

10. Asobnaja pieśnia — Niamieččyna. Doŭhi čas jana źbierahała iluziju i vyhladała ŭzoram ekanamičnaj stabilnaści na fonie Paŭdniovaj Jeŭropy. I tolki ciapier stanovicca vidavočnym, jakim nadźmutym źvieram jana była.

Ciapier, sutyknuŭšysia z deficytam enierhii, kankurencyjaj z boku Kitaja i pierśpiektyvaj uviadzieńnia Trampam taryfaŭ na impart, ekanomika valicca jak kartačny damok. Usia chvalonaja niamieckaja ekanomika akazałasia niehatovaj da kitajskich (!!!) elektramabilaŭ i vysokich cen na haz (prosta zhadajcie, jak Niamieččyna sama adrakłasia jadziernaj enierhietyki i jak niamieckija palityki rahatali z papiaredžańniaŭ Trampa nie abapiracca ŭ pastaŭkach hazu na Rasiju).

Siektar abarony razvaleny (pra varty žalu stan Bundeśviera šmat artykułaŭ u presie). Majučy najlepšych inžynieraŭ u śviecie, kraina nie ŭmieje ŭ technałahičnyja inavacyi. Uvieś dabrabyt časoŭ Mierkiel trymaŭsia na tannych rasijskich enierharesursach i dostupie da kitajskaha rynku.

Mierkiel prasiadzieła na pasadzie 16 hadoŭ i zajmałasia čym zaŭhodna (u tym liku valuntarysckim aktyvizmam), tolki nie reformami i ličbavizacyjaj krainy, čym tolki prakłała ściežku dla źjaŭleńnia na palityčnaj scenie pravych reakcyjanieraŭ z AfD.

Na jaje fonie navat kupleny paźniej Rasijaj Šrodar uzoru 1998—2005 hadoŭ vyhladaŭ refarmataram i prahmatykam.

11. Na ŭsio apisanaje vyšej možna znajści apraŭdańnie: maŭlaŭ, Jeŭropa nieadnarodnaja, i jość u Jeŭropie krainy, bahaciejšyja za Amieryku. Usie tut lubiać zhadvać Skandynaviju. I heta praŭda. Ale praŭda jašče i ŭ tym, što ŭ 1990-yja, i navat u 2000-yja krain, bahaciejšych za ZŠA, było našmat bolš.

I navat chvalonaja Skandynavija (ź jaje libieralnaj rynkavaj ekanomikaj i minimumam rehulacyj) vyhladaje kvołaj. U 2008 Šviecyja była bahaciejšaj za Amieryku (56 tysiač dalaraŭ VUP na dušu nasielnictva ŭ Šviecyi suprać 46k u Amierycy). 2023 hod: u Šviecyi ŭsio tyja samyja 56 tysiač dalaraŭ, a Amieryka palacieła ŭ kosmas sa svaimi 82k dalaraŭ. U padobnych paŭnočnajeŭrapiejskich krainach situacyja anałahičnaja.

Adzinaj niekarlikavaj jeŭrapiejskaj krainaj, jakaja jak była, tak i zastajecca istotna bahaciejšaj za ZŠA (biez uliku naftavaj Narviehii i afšornaj Irłandyi) źjaŭlajecca Šviejcaryja, jakaja, jak usim viadoma, nie prosta tak usimi sposabami paźbiahaje ŭstupleńnia ŭ ES i harmanizacyi ekanamičnaj i mihracyjnaj palityki z hetym utvareńniem.

Bieručy pad uvahu vyšejzhadanyja fakty, jak heta možna jašče nazvać jak nie kryzis i dehradacyja? Kolki jašče času na kantyniencie buduć rabić vyhlad, što Tout va très bien, Madame la Marquise («Usio vydatna, cudoŭnaja markiza»)? Čamu ź jeŭrapiejskich top-palitykaŭ pra heta zhadvajuć adzinki, kštałtu Maryjo Drahi?

Usie amierykanskija prablemy (ź jakich tak lubiać kpić jeŭrapiejcy) u vyhladzie nieefiektyŭnaj miedycynskaj sistemy, darahich avijapieralotaŭ, bolšaj kolkaści hvałtu na vulicach — kiepskaje apraŭdańnie dla ekanamičnaj dehradacyi Zachodniaj Jeŭropy.

• 58
• 9
• 7
• 11
• 7
• 6
• 1
• 1