Biełarus pra ŭmovy ŭ łahierach dla ŭciekačoŭ: Kali maješ dośvied, to razumieješ, što ŭsio moža być i kiepska, i sumna

Va Ukrainie ŭ Valancina była typovaja situacyja: termin dziejańnia biełaruskaha pašparta zakančvaŭsia, viarnucca ŭ Biełaruś jon nie moh z metaŭ biaśpieki, tamu padaŭsia na abaronu. Ale hetaha statusu nie atrymaŭ, i ŭ vyniku ŭkrainskija słužby vyvieźli Valancina Ciško da miažy z Polščaju. Z Polščy Valancin pryjechaŭ u Hiermaniju i pasprabavaŭ tam atrymać dakumienty, status biežanca. Što z hetaha atrymałasia?

— Ja byŭ va Ukrainie da pačatku 2024-ha hoda, źjechaŭ u lutym. Na žal, Ukraina pa siońniašni dzień tak i nie prydumała, što rabić ź biełarusami, jakija znachodziacca tam i ŭ jakich zakančvajecca pašpart. Praz Polšču ja pajechaŭ u Hiermaniju, kab tam zapytać abaronu pavodle 24-ha parahrafa — heta zakon, pavodle jakoha dajuć časovuju abaronu tym, chto ŭciakaje ad vajny va Ukrainie.

Na momant, kali ja źjazdžaŭ, časovaha dazvołu na žycharstva było dastatkova dla afarmleńnia pavodle hetaha parahrafa. Ja apynuŭsia ŭ ziamli Rejn-Viestfalija, dzie zdaŭsia ŭładam i zaprasiŭ abaronu. Ale mianie pratrymali 5 miesiacaŭ, kormiačy abiacańniami, maŭlaŭ, prychodźcie zaŭtra. Heta rehijon, dzie biežancaŭ nie vielmi lubiać. A paśla prysłali list, u jakim napisana, što dać abaronu my nie možam, pakolki nie razumiejem, što vy rabili va Ukrainie ŭvieś hety čas. Taksama napisali, što nie razumiejuć, čamu ja nie mahu aformić novy pašpart, bo stary zakančvajecca.

Daviałosia padacca na tak zvany «aziul», pamianiać nie tolki łahier dla ŭciekačoŭ, ale i ziamlu — ja pajechaŭ u Bavaryju. Usich biełarusaŭ tudy adpraŭlajuć, bo bavarskaja mihracyjnaja słužba viedaje i prymaje biełarusaŭ užo nie adzin hod, jany razumiejuć našu situacyju.

Ja pražyŭ tam u łahiery niekalki miesiacaŭ, i ŭ vyniku mnie pryjšła admova. Pakolki ja zajazdžaŭ praz Polšču, to, pavodle Dublinskaha pahadnieńnia, padavacca na biežanstva mušu ŭ Polščy. Paabiacaŭ nie supraćdziejničać niamieckim mihracyjnym słužbam, vykonvać usie ich pastanovy.

Łahier uciekačoŭ pad Varšavaju

Tak ja apynusia ŭ Polščy, dzie znoŭ zaprasiŭ status uciekača, status abarony, bo jość šmat pryčyn dla nieviartańnia ŭ Biełaruś. Pieršaja, viadoma, heta maja palityčnaja dziejnaść jašče z 2019 hoda padčas parłamienckich vybaraŭ, u 2020-ym ja ŭdzielničaŭ u mirnych akcyjach pratestu — jak udzielnik, jak žurnalist. A za toj fakt, što ja žyŭ va Ukrainie, zajmaŭsia tym, što ŭ Biełarusi budzie rasceniena ŭładami jak najomnictva, moža «śviacić» 15—20 hadoŭ turmy ci navat rasstreł. Tamu, viadoma, ja abraŭ zastacca ŭ Polščy.

Što tyčycca łahiera dla ŭciekačoŭ pad Varšavaju, dzie ja ciapier znachodžusia, to ja ŭ šoku, u dobrym sensie. Ja bačyŭ niamiecki łahier dla ŭciekačoŭ i bačyŭ, jak pracuje niamieckaja sistema z uciekačami, to polskaja sistema krychu mianie, skažam tak, viarnuła na ziamlu ŭ realnaść.

Niemcy, kali ty pryjazdžaješ i zdaješsia, ciabie, zvyčajna, nakiroŭvajuć z raźmierkavalnaha łahieru abo ź miažy ŭ inšy łahier. Viazuć na mašynie z usimi ci vydajuć adnarazovy kvitok da łahiera.

U Polščy mianie adpuścili na miažy i skazali: «Vy svabodnyja, možna jechać». Ja kažu, što ŭ mianie niama kudy jechać u Polščy, ale viedaju pra łahier. Jany: «A, vy pra łahier viedajecie? Dobra, voś vam adras, jedźcie tudy sami, na vakzale spytajecie jak dabracca».

Ciapier ja ŭ raźmierkavalnym łahiery pad Varšavaju. Heta standartny łahier dla ŭciekačoŭ, umovy tut davoli žorstkija.

Ja žyvu ŭ pakoi na 8 čałaviek, ciapier nas siamiora. Zbolšaha heta, darujcie za nie talerantny vyraz, pradstaŭniki nie słavianska-bałckaj hrupy — ludzi ź Vieniesueły, Samali, z Kuby. Viadoma, u łahiery jość i biełarusy, — raskazvaje svaju historyju Valancin.

Pra biaśpieku ŭ łahiery

— U bolšaści niamieckich łahieraŭ u pakojach jość šafy, jakija začyniajucca. Tut u mianie šafa nie začyniajecca. Pakoj nie začyniajecca taksama, bo nas u im mnoha. Achova ŭ łahiery jość. Dziakuju Bohu, pakul źviartacca nie prychodziłasia.

Ja taksama baču, što ŭsie słužby stomlenyja ŭ łahiery ad uciekačoŭ ahułam, ad ukrainskich uciekačoŭ. Časam byvaje ciažka znajści parazumieńnie z sacyjalnaj słužbaj. U mianie standartnyja pytańni, jak u luboha ŭciekača, jaki tolki pryjechaŭ. I ja razumieju, što sacyjalnaja słužba musić pa 200 razoŭ na dzień adkazvać na ich.

Jašče da pytańnia biaśpieki: ja byŭ ŁHBT-aktyvistam u Biełarusi, u Niamieččynie ja znachodziŭsia ŭ śpiecyjalizavanym łahiery, u frendli łahiery, dzie achova viedała, dzie byli pradstaŭniki ŁHBT-supolnaści.

U Polščy takoha niama. Tamu heta cikavy dośvied, kali z asiarodździa talerantnaha patraplaješ u zusim inšaje, ź ludźmi ź inšaj kulturaj, ź inšymi tradycyjami.

Pra charčavańnie

U łahierach dla ŭciekačoŭ hatujuć adnolkavuju ježu dla ŭsich, vybaru niama. U Hiermanii hatujuć chalalnuju, to-bok bieź śvininy, kab mahli jeści musulmanie. Valancin havoryć, što niamieckaja kuchnia dla jaho śpiecyfičnaja, bo ŭ joj šmat vocatu, śpiecyj, a polskaja kuchnia bolš zrazumiełaja. Raskazvaje, što ŭ polskim łahiery ŭ mieniu katlety, boršč, bliny z tvarahom, jabłyki, buterbrody z kiłbasoj. Kormiać trojčy na dzień.

«Adziny vialiki minus — hety łahier znachodzicca daloka ad cyvilizacyi. Da bližejšaj kramy treba dabiracca tryccać chvilin pieššu praź les, albo pa trasie, albo na aŭtobusie niekalki prypynkaŭ», — raskazvaje Valancin.

Pra adnosiny

Jak uvohule supracoŭniki staviacca da ludziej? Heta zaŭsiody cikavaje pytańnie, bo ŭsio vielmi piersanalna. Što ŭ Niamieččynie, što ŭ Polščy, kali ty razmaŭlaješ, skažam tak, pa-rusku abo pa-anhlijsku, heta adno staŭleńnie, kali sprabuješ havaryć pa-polsku — zusim inšaje.

Navat, kali havoryš pa-polsku niapravilna i kryva, palakam heta vielmi padabajecca — što ź pieršych dzion sprabuješ razmaŭlać, staŭleńnie krychu źmianiajecca. Kali ja składaŭ zajavu na polska-niamieckaj miažy ab abaronie, supracoŭniki pamiežnaj słužby sprabavali razmaŭlać pa-rusku, ale heta ŭžo pytańnie palityčnaje dla mianie. Ja pierajšoŭ na polskuju, nakolki majho ŭzroŭniu polskaj movy dastatkova dla hetaha. Ja tak zrazumieŭ, heta spadabałasia supracoŭnikam, troški źmianiŭsia ton u lepšy bok. Mianie pačali pytać, ci nie treba mnie ŭ prybiralniu, ci dać šklanku vady, mohuć zavieści papalić u miesca, dzie dazvolena….

«Hety dośvied nie budzie lišnim»

— Płany i spadziavańni na žyćcio ŭ Polščy — heta pytańni vielmi dalokaj pierśpiektyvy. Ciažka na treci dzień paśla pryjezdu ŭ Polšču, pryčym nie zusim dabravolnaha, budavać niejkija płany, — havoryć Valancin Ciško.

— Ciažka pierastroicca. Ja byŭ u Hiermanii amal hod, tolki pačaŭ pryvykać da niamieckaj biurakratyi. Ciapier treba pierastroicca na polskuju, na miascovuju. Tamu pakul płanaŭ nijakich. Budu čakać rašeńnia polskich uładaŭ, treba prajści ŭsie pracedury.

Viadoma, heta nie pieršaje znajomstva z Polščaj. Ja dumaju, dla bolšaści biełarusaŭ, jakija vyjazdžali za miažu, heta pieršaja zamiežnaja kraina. Ale adna sprava, kali jedzieš jak turyst, a inšaja, kali šukaješ status uciekača. Zusim adroznyja ŭražańni.

Ale jak śpiavała adna rasijskaja artystka, «eto uvlekatielnyj był attrakcion». Usio, što adbyvajecca ŭ našym žyćci, adbyvajecca nie prosta tak.

Hety dośvied nie budzie lišnim, jon dobry dla pravaabaroncy, dla palityka, kab zrazumieć, ź jakimi prablemami sutykajucca ludzi. Bo adna sprava čytać u internecie, što čałaviek apynuŭsia ŭ Polščy i ŭ jaho kupa prablem, dapamažycie. A ty siadziš i dumaješ, nu nie moža ž być usio tak kiepska.

I zusim inšaje, kali maješ dośvied i razumieješ, što sapraŭdy moža być usio i tak kiepska, i tak sumna, i hetak dalej, — razvažaje Valancin Ciško.

Jašče adno cikavaje nazirańnie Valancina. U łahierach jon bačyŭ, što inšyja mihranty, akramia vychadcaŭ z post-SSSR, to-bok rasijan, biełarusaŭ, spakojna čakajuć svaich rašeńniaŭ.

«Ja znajomy asabista ź biežancami ź Vieniesueły, Samali, Kuby, i jany rachmana prachodziać praz pracedury. Ad ich ni razu nie čuŭ idej nakont nielehalnaj raboty abo jak niešta skraści z kramy. Nie skažu takoha ž pra ludziej, ź jakimi ja kantaktavaŭ, ź Biełarusi i Rasii», — havoryć Valancin.

— Ja davoli kamunikatyŭny čałaviek, lublu razmaŭlać ź inšymi ludźmi, navat kali my havorym na roznych movach. U Hiermanii ŭ łahiery pasiabravaŭ z uciekačami ź Vieniesueły, i my časty razmaŭlali padčas pierakuraŭ na vulicy. Jak razmaŭlali? Dva słova pa-niamiecku, dva pa-anhlijsku, astatniaje praz Google Translate. Achova ŭ łahiery była ŭpeŭnienaja, što ja taksama ź Vieniesueły albo z Kuby. Dzieści praz dva miesiacy majho žyćcia ŭ tym łahiery achoŭniki chacieli pieradać niejkuju pracoŭnuju infarmacyju, pakazali ŭ Google Translate tekst pa-niamiecku, pierakładzieny na ispanskuju movu. Ja kažu: «Vybačcie, ale nie havaru, pierakładzicie na biełaruskuju, ruskuju, ukrainskuju». Jany byli trochu ździŭlenyja, bo skłałasia ŭražańnie, što ja ispanamoŭny.

Ja ŭ emihracyi z 2021 hoda, užo čaćviorty hod. Takich cikavych historyj chapaje, treba knihu, napeŭna, pisać pra heta.

• 3
• 0
• 5
• 2
• 1
• 8
• 0
• 1