Ci moža źmiena klimatu vyklikać hrybkovy apakalipsis?
Niebiaśpieka niekatorych hrybkovych infiekcyj moža značna ŭzrastać pa miery pašyreńnia areałaŭ hryboŭ u vyniku hłabalnaj źmieny klimatu. Lekary papiaredžvajuć pra infiekcyju, zvanuju «lichamankaj daliny», raspaŭsiud jakoj budzie raści pa miery pavyšeńnia hłabalnaj tempieratury na płaniecie.
Unutranaja tempieratura čałaviečaha cieła zanadta haračaja dla bolšaści hrybkovych infiekcyj. Heta ščaście dla nas, bo šmatlikija hrybki śmiarotna niebiaśpiečnyja.
Usio bolš ekśpiertaŭ zadajucca pytańniem: što, kali pavyšeńnie tempieratury Ziamli pryviadzie da źjaŭleńnia niebiaśpiečnaha, nievylečnaha hrybka, jaki zmoža vyžyvać unutry ŭsio bolšaj kolkaści ludziej?
Candida auris — adna z hałoŭnych umoŭna-patahiennych hrybkovych infiekcyj, na jakija skiravany pozirk daśledčykaŭ. Navukoŭcy miarkujuć, što jana źjaviłasia prykładna ŭ 2009 hodzie ŭ vyniku ahulnaj źmieny klimatu Ziamli.
Jany byli ździŭlenyja tym, nakolki śmiarotna niebiaśpiečnaj i ŭstojlivaj da mnohich supraćhrybkovych lekaŭ vyjaviłasia infiekcyja. Najbolš uraźlivymi da hryba źjaŭlajucca ludzi ŭ lakarniach i pažyłyja ludzi, asabliva z pasłablenym imunitetam: z tych ža pryčyn, naprykład, stafiłakokavyja infiekcyi abo toj ža kavid mohuć tak chutka raspaŭsiudžvacca ŭ lakarniach i damach sastarełych.
Popular Mechanics tłumačyć, što dla hryboŭ ich naturalnaje asiarodździe budzie praciahvać źmieniacca, bo ahulnaja płošča, jakaja im zaŭsiody była patrebnaja dla rostu, ciapier budzie mieć usio bolš adpaviednuju tempieraturu.
Heta aznačaje, što źmiena klimatu budzie praciahvać pavialičvać dyjapazon hrybkovych infiekcyj u dzikaj pryrodzie. Takija infiekcyi zvyčajna nie śmiarotna niebiaśpiečnyja dla zvyčajnaha čałavieka, ale jany mohuć być śmiarotna niebiaśpiečnymi dla ŭraźlivych hrup nasielnictva hetak ža, jak Candida auris. Zdarovyja ludzi hetaksama mohuć padchapić ich i zachvareć.
Jašče adnym z hałoŭnych kandydataŭ na ŭmoŭna-patahiennuju hrybkovuju infiekcyju, vyklikanuju źmienaj klimatu, źjaŭlajecca «lichamanka daliny», što vyklikajecca hrybami Coccidioides immitis i Coccidioides posadasii, jakija rastuć u haračych suchich miescach, najbolš u Kalifornii i Nievadzie. Kab zrazumieć, čamu hryby, jakija vyklikajuć lichamanku daliny, raspaŭsiudžvajucca za miežy svaich endemičnych terytoryj, važna zrazumieć, jak hryby ŭ cełym vyžyvajuć u ekstremalnych umovach.
Carstva hryboŭ vielizarnaje, naličvaje kala 144 000 vidaŭ, siarod jakich i ćvil, i droždžy, i hryby, jakija my ŭžyvajem u ježu. Jość taksama šerah inšych «hrybapadobnych» arhanizmaŭ, takich, jak ślizieviki (ci ślizistyja hryby) i chvarobatvornyja bakteryi rodu Mycobacterium.
Hryby nadzvyčaj adaptyŭnyja i daŭhaviečnyja, i ŭ toj ci inšaj formie jany sustrakajucca praktyčna ŭ kožnym asiarodździ našaj płaniety: u Antarktydzie i vysokich słajach atmaśfiery, u adviečnaj ciemry piačor i ŭ pustelniach.
Uličvajučy ŭsio heta, dziŭna, što jašče nie isnuje nievylečnaha hrybka. Unutry čałaviečaha cieła, jak praviła, zanadta horača dla hrybkovych uzbudžalnikaŭ, ale zvonku našaha cieła mohuć znachodzicca ci nie ŭsie vidy hrybkovych infiekcyj: naprykład, adzin z samych raspaŭsiudžanych mikozaŭ stupni vyklikany hrybkami, jakija žyvuć u vilhotnym asiarodździ biez ekstremalnych tempieratur.
I hrybam, viadoma, nie treba mocna napružvacca, kab trapić unutr cieła, asabliva kali razmova pra malusieńkija spory, jakija čałaviek udychaje prosta z pavietram. Lohkija, aproč usiaho inšaha, źjaŭlajucca klučom da miechanizmu samaachałodžvańnia, tamu što jany pastajanna ŭciahvajuć bolš suchoje i zvyčajna chaładniejšaje vonkavaje pavietra, jakoje vykarystoŭvajuć dla achałodžvańnia kryvi. Takim čynam lohkija zvyčajna chaładniejšyja na astatnija orhany i tamu bolš usprymalnyja da hryboŭ, čym astatniaje cieła, hetak ža jak stupni ci pavierchnia skury.
Pa miery nahravańnia našaj płaniety budzie źjaŭlacca ŭsio bolš abłaściej, dzie vonkavaja tempieratura ŭžo nie tak mocna budzie adroźnivacca ad tempieratury ŭnutry čałaviečaha cieła. Varta ŭspomnić chacia b sioletnija chvali śpioki, što niekalki tydniaŭ utrymlivali tempieratury ŭ roznych kutkach Jeŭropy i ZŠA ŭ rajonie 40°S.
Navukoŭcy miarkujuć, što heta moža pašyryć raspaŭsiud hryboŭ, ustojlivych da haračaha nadvorja (kštałtu tych, što vyklikajuć lichamanku daliny), dziakujučy niejmaviernaj zdolnaści adaptavacca da navakolnaha asiarodździa — ažno pakul im nie stanie kamfortna ŭ dyjapazonie tempieratur čałaviečaha cieła.
Vyšej zhadanaja lichamanka daliny histaryčna sustrakałasia ŭ Aryzonie i Kalifornii, ale raniej u hetym hodzie byli zafiksavanyja vypadki i ŭ inšych amierykanskich štatach. Zachvorvańnie hetaje vylečnaje, ale lačeńnie jaho moža być vielmi ciažkim i praciahłym.
Akramia taho, lichamanka daliny pa simptomach moža vyhladać jak reśpiratornaja infiekcyja ci navat rak, u vyniku čaho doktar moža pryznačać niapravilnaje lačeńnie. A zatrymka ŭ lačeńni, nakiravanym na hrybok, moža dazvolić apošniamu zamacavacca na značna daŭžejšy pieryjad času ci navat na ŭsiu astatniuju častku žyćcia pacyjenta.
Raz niekatoryja hryby stanoviacca ŭstojlivymi da supraćhrybkovych preparataŭ, važna svoječasova źviartacca pa lačeńnie i stavić pravilny dyjahnaz.
Kamientary