«Paraili da śniežnia zdać CT u Biełarusi, inakš adličać». Biełarusy, jakija pastupili ŭ polskija VNU, nie mohuć vučycca

U žniŭni «Biełsat» pisaŭ ab prablemach, ź jakimi sutyknulisia biełarusy, što pastupili ŭ polskija VNU. Paśla paśpiachovaha prachodžańnia ŭstupnych ispytaŭ i zaličeńnia bolšaść studentaŭ nie zmahła prajści nastryfikacyju — paćvierdzić svoj školny atestat. Vyśviatlajecca, što ŭ razhar navučalnaha hoda prablema nie ssunułasia ź miortvaha punktu i studentam-biełarusam nieŭzabavie pahražaje adličeńnie. 

Mnohija studenty, jakija zdali ekzamieny i zaličanyja ŭ polskija VNU, da hetaha času nie mohuć vyjechać ź Biełarusi. Pry zaličeńni ŭniviersitety dali adterminavańnie dla padačy nastryfikacyi — paćvierdžańnia biełaruskich školnych atestataŭ. Abituryjenty spłanavali zrabić heta pa pryjeździe na vučobu, ale ŭ kancy žniŭnia stała viadoma: dla atrymańnia studenckaj vizy patrebnaja hatovaja nastryfikacyja, jakuju možna zrabić tolki na terytoryi Polščy. Naprykład, pavodle źviestak na 31 žniŭnia, zamiežniki (nie tolki biełarusy) padali 13,2 tysiačy zajavaŭ na atrymańnie polskaj studenckaj vizy, i amal 5 tysiač ź ich atrymali admovu, pisała «Rzeczpospolita».

Zrešty, biełarusam, jakija ŭ Polščy, nie lahčej: jany taksama nie mohuć prajści nastryfikacyi, bo ŭniviersitety dla paćvierdžańnia atestatu stali patrabavać biełaruskija vyniki CT, nie starejšyja za dva hady. Pryčym nastryfikacyju stali patrabavać navat u tych, chto ŭžo nie pieršy hod vučycca ŭ VNU.

«Syn zdaŭ paśpiachova ispyty, pastupiŭ u 2023 hodzie ŭ varšaŭskuju VNU i advučyŭsia hod, a na druhim kursie ŭ jaho zapatrabavali nastryfikacyju. Vyhladaje poŭnym absurdam z ulikam taho, što jon užo advučyŭsia hod, a pahadnieńnie Biełaruś razarvała ŭžo paśla jahonaha pastupleńnia. Nakolki ja viedaju, heta prosiać zrabić usich zamiežnych studentaŭ pieršaha kursa da kanca pieršaha siemiestru», — pišuć razhublenyja baćki.

Miarkujučy z vodhukaŭ u tematyčnym čacie, dakładnaj sistemy pakul niama i šmat zaležyć ad čałaviečaha faktaru. Naprykład, varšaŭskija VNU masava admaŭlajuć biełarusam u nastryfikacyi biez vynikaŭ CT, a VNU ŭ inšych haradach siertyfikataŭ CT mohuć i nie zapatrabavać. U niekatorych navat pry pastupleńni ŭ palicealnuju škołu zapatrabavali nastryfikacyju, u toj čas jak bolšaści jana nie spatrebiłasia.

Toje ž samaje sa studenckimi vizami: tym admaŭlajuć u vizie biez hatovaj nastryfikacyi, a hetym jaje vydajuć, kali prykłaści zajavu z kuratoryuma nakont padačy dakumientaŭ na nastryfikacyju. Jość navat redkija ščaśliŭčyki, jakija atrymali vizu biez nastryfikacyi i navat biez zajavy pra padaču dakumientaŭ na jaje.

Ale heta chutčej vyklučeńni z praviłaŭ: z pačatkam navučalnaha hoda bolšaści biełaruskich studentaŭ, navat tym, chto apłaciŭ navučańnie, śviecić chutkaje adličeńnie.

«Serca kryvioju ablivajecca, kali hladžu na stan majoj dački»

Maryna (imia źmienienaje) z dačkoj pačali rychtavacca da pastupleńnia ŭ polskuju VNU čatyry hady tamu — uvieś dziaviaty, dziasiaty i adzinaccaty kłas dačka vučyła polskuju movu z repietytaram i rychtavałasia da CT, kab zdać ustupnyja vyprabavańni na maksimalna vysoki bał i prajści konkurs na biaspłatnaje navučańnie jak najlepšy zamiežny student.

«U vyniku dačka vydatna zdaje ispyty i paćviardžaje viedy polskaj, tamu prachodzić pavodle nabranych bałaŭ va ŭsie ŭniviersitety, u jakija padavałasia. Vyjhraje konkurs na biaspłatnaje navučańnie va ŭniviersitecie, atrymlivaje paćvierdžańnie miesca ŭ internacie. Zdavałasia b, možna vydychnuć, ale heta byŭ tolki pačatak», — raspaviadaje maci abituryjentki.

Sa słovaŭ Maryny, nastupnyja dva tydni prajšli ŭ sprobach złavić datu dla padačy vizy ŭ VC Polščy. Samastojna zrabić heta jany nie zmahli i apłacili ahienta, jaki praz robataŭ šukaŭ akienca. Ale ŭsio daremna — jak tolki źjaŭlalisia daty, sajt zavisaŭ. Dapamahła zapisacca na vizu ŭ vyniku maci takoha ž abituryjenta.

«U kancy žniŭnia źjaviłasia infarmacyja, što konsulstva choča bačyć nastryfikacyju atestatu dla vydačy vizy, ale tym nie mienš, mnohija atrymlivali stanoŭčyja adkazy i bieź jaje. Nam ža vydali admovu ŭ vizie. Dalej była razhublenaść, kryŭda i nierazumieńnie, što rabić. Na sajcie našaha kuratoryuma ŭ śpisie nieabchodnych dakumientaŭ ukazanaje paćvierdžańnie lehalnaha znachodžańnia na terytoryi Polščy — viza, jakoj nie dajuć. Dačka napisała listy ŭ Ministerstva adukacyi, MZS i Administracyju prezidenta Polščy. Usiudy adzin adkaz: my vizavymi pytańniami nie zajmajemsia, źviartajciesia da kahości inšaha.

Siamja padajecca na vizu paŭtorna, a paśla hetaha prychodzić novy adkaz z kuratoryuma: možna padać školny atestat na nastryfikacyju pavodle davieranaści, bieź vizy. U vyniku paśpieli zrabić davieranaść i padać dakumienty ŭ kuratoryum u kancy vieraśnia, ale jaje robiać bolš za miesiac.

«U hety čas dačka ŭžo źlistavałasia z usimi vykładčykami i papiaredziła, što pryjedzie krychu paźniej, čytała litaraturu i naviedvała onłajn-lekcyi. Ale, zdajecca, usio darma: spačatku my atrymlivajem druhuju admovu ŭ vizie, a zatym admovu ŭ apielacyi z kamientarom pracaŭnika konsulstva: «Budzie nastryfikacyja — prychodźcie». Pry hetym u kancy kastryčnika, kali ŭžo pačaŭsia navučalny hod, praz telefon u konsulstvie Polščy mnie adkazali, što raspracoŭvajuć kiejs vydačy vizaŭ na toje, kab zabrać nastryfikacyju z kuratoryuma. Ale heta tyčycca tolki krakaŭskaha kuratoryuma i tolki dla taho, kab zabrać nastryfikacyju. Usim astatnim, kab zabrać nastryfikacyju, treba źjavicca pa jaje asabista, a dla hetaha patrebnaja viza, jakuju vydajuć tolki z hatovaj nastryfikacyjaj na rukach. Tak što vychodzić zamknionaje koła».

Nastryfikacyju im musiać zrabić da kanca kastryčnika, potym u vypadku stanoŭčaha adkazu treba paśpieć zrabić vizu i pryjechać na zaniatki, bo navučańnie va ŭniviersitecie prachodzić ofłajn. Ale na praktycy, z ulikam terminu atrymańnia vizaŭ, imaviernaść paśpieć zvodzicca amal da nula.

«Nam dali adterminavańnie da 31 kastryčnika, paśla čaho idzie adličeńnie adnoj z najlepšych zamiežnych studentak za nienaviedvańnie. U mianie serca kryvioju ablivajecca, kali hladžu na stan majoj dački, jak razburajucca jejnyja mary, praca i viera ŭ spraviadlivaść! Ja nie viedaju, jak rastłumačyć joj, čamu ad niepravamiernych dziejańniaŭ inšych darosłych musiać ciarpieć niepaŭnaletnija dzieci!»

«Vyjšła z kuratoryuma ŭ ślazach, nastolki ŭsio heta kryŭdna»

Hanna trapiła ŭ jašče bolš dziŭnuju situacyju: jana ŭžo vučyłasia ŭ biełaruskaj VNU, ale adličyłasia ŭ 2022 hodzie, paśla treciaha kursu, praz vymušany pierajezd u Polšču. Ale i ŭ jaje prosiać CT, nie daŭniejšaje za dva hady, kab paćvierdzić školny atestat.

U žniŭni 2023 hoda dziaŭčyna pastupiła ŭ Varšaŭski ŭniviersitet: zdała ŭnutranyja ispyty i anhlijskuju movu, paśla čaho atrymała damovu z univiersitetam, dzie było abaviazańnie paćvierdzić atestat da 1 śniežnia.

«Na toj momant pra nastryfikacyju ŭsie znajomyja kazali prykładna tak: «nijakich prablemaŭ nie budzie, heta ŭsio vielmi chutka robicca». U pieršyja dni žniŭnia ja zapisałasia ŭ varšaŭski kuratoryum, kab atrymać nastryfikacyju, mnie dali datu, 2 kastryčnika. Paśla hetaha stali źjaŭlacca naviny, što ŭ tych, chto pastupiŭ dla nastryfikacyi, patrabujuć projdzienyja ŭ Biełarusi CT, nie starejšyja za dva hady. Ja ž ich zdavała ŭ 2019 hodzie, kali pastupała ŭ Biełaruś».

Svaje staryja siertyfikaty CT dziaŭčyna zmahła atrymać tolki pavodle hienieralnaj davieranaści praz maci i tolki paśla skarhi ŭ Ministerstva adukacyi, bo vydavać ich nie chacieli. Razam sa školnym atestatam, siertyfikatami CT i daviedkaj ź niaskončanaha ŭniviersiteta dziaŭčyna pajšła ŭ varšaŭski kuratoryum.

«Ščyra kažučy, ja bajałasia admovy, bo ŭ mianie była tolki piačatka ŭ pašparcie nakont padačy na dazvoł na žycharstva, pastanovy ja čakaju ŭžo hod. Ale žančyna na resepšanie, ubačyŭšy moj atestat i CT za 2019 hod, adrazu skazała «Nie, vy nie zmožacie padacca na nastryfikacyju. Vy što, nie bačycie, što ŭ vas staryja dakumienty?» Nijakija maje arhumienty pra toje, što ja ŭžo vučyłasia ŭ VNU i maje viedy pieraŭzychodziać školnuju prahramu, efiektu nie atrymali.

Jana adkazała, što ŭniviersitet źviartaŭsia da ŭrada Biełarusi i tam adkazali, što biełarusy nie mohuć pastupać ni ŭ Biełarusi, ni ŭ inšych krainach, bieź dziejnych siertyfikataŭ CT. Heta było vielmi dziŭna: z čaho Polšča abapirajecca na słovy ŭrada Biełarusi? Vyjšła z kuratoryuma ja ŭ ślazach, nastolki ŭsio heta było kryŭdna». 

U toj ža dzień dziaŭčyna pajechała ŭ hałoŭny ofis Varšaŭskaha ŭniviersiteta ŭ spadzievie, što tam chutčej zmohuć załahodzić spravu.

«Tam adbyŭsia jašče adzin niepryjemny dyjałoh nakštałt takoha: «Niasicie da śniežnia novyja CT abo budziecie adličanaja, ničym dapamahčy nie možam». Skazali, što bolš nichto z takimi pytańniami da ich nie źviartaŭsia, chacia ja asabista viedała niekalkich biełarusaŭ z takoj ža prablemaj. Mnie prapanavali adziny mahčymy varyjant — da śniežnia źjeździć u Biełaruś i zdać CT, a potym prajści nastryfikacyju. Jany navat nie razumiejuć, što CT u Biełarusi prachodzić raz na hod, a bieź vizy adtul viarnucca niemahčyma».

Paśla hetaha Hanna padała dakumienty ŭ hdański kuratoryum, dzie, pavodle vodhukaŭ, nie takija žorstkija patrabavańni. Pry pryjomie inśpiektar navat bryvom nie paviała nakont siertyfikataŭ 2019 hoda i pryniała ŭsie dakumienty.

«Jak vidać z čataŭ, heta jašče nie harantyja taho, što vaš atestat paćvierdziać. A pakul jak jość: čakaju pastanovy i naviedvaju ŭsie lekcyi jak ruplivaja studentka. Spadziajusia, što da śniežnia niešta źmienicca, ad mianie pierastanuć patrabavać biełaruskich vynikaŭ CT i ja zmahu vučycca dalej. Ja ŭžo apłaciła 11 tysiač złotych za paŭhoda, jakija mnie nichto nie viernie ŭ vypadku adličeńnia. Heta ŭsio vielmi baluča, bo na vučobu ja doŭha źbirała sama, mnie nie dapamahali baćki ci jašče niechta».

«Ad mianie patrabujuć zdać biełaruskaje CT i nikoha nie cikavić, što ja na mižnarodnaj abaronie» 

Padobnaja situacyja i ŭ Ivana, z adnym tolki adroźnieńniem: navat pry vielmi vialikim žadańni jon nie zmoža pajechać u Biełaruś dla prachodžańnia CT. Polšča dała jamu mižnarodnuju abaronu, a ŭ vypadku pajezdki ŭ Biełaruś jon jaje stracić. Akramia taho, sa svaim statusam Ivan nie moža źviartacca ŭ dziaržaŭnyja orhany Biełarusi: pavodle zakona jon nie musić rabić apastyl na atestat abo źviartacca ŭ pasolstva pa daviedku dla abmienu kiraŭnickaha paśviedčańnia. 

Pačałosia z taho, što ŭ 2022 hodzie biełarus pastupiŭ na zavočnaje adździaleńnie ŭ Maskoŭski mižnarodny ŭniviersitet, ale na druhim navučalnym hodzie pastanaviŭ adličycca «z praktyčnych i etyčnych mierkavańniaŭ».

«U 2022 hodzie ja zrazumieŭ: mnie naŭrad ci spatrebicca dypłom maskoŭskaha ŭniviersiteta, a na druhim kursie tam uviali pradmiety nakštałt asnovaŭ vajskovaha rychtavańnia, jakija ja nie źbiraŭsia vučyć. Uvohule, ja adličyŭsia, pierajechaŭ ź Biełarusi i pastanaviŭ pastupić u pryvatny ŭniviersitet u Varšavie.

Mianie pryniali, ja apłaciŭ 1700 jeŭraŭ za pieršy siemiestr, a ŭ žniŭni daviedaŭsia, što mnie treba nastryfikavać školny atestat da studzienia, bo Biełaruś skasavała damovu nakont uzajemnaha pryznańnia adukacyi. Ciapier u kuratoryumie Varšavy ad mianie patrabujuć zdać biełaruskaje CT — i ich nie cikavić, što ja na mižnarodnaj abaronie i nie mahu pajechać u Biełaruś dla hetaha. Patrabavać CT, nie starejšaje za dva hady, — heta davoli absurdna, bo im nie važnyja minimalnyja bały abo pradmiety ŭ CT, važnyja tolki hetyja papierki. Pa-druhoje, niama nijakaj sistemy: u Varšavie hetaj nastryfikacyi nie dajuć biez CT, a ŭ inšych haradach mohuć davać». 

Ciapier Ivan prachodzić navučańnie, jak i astatnija studenty: univiersitet pajšoŭ nasustrač i daŭ jamu adterminavańnie dla prachodžańnia nastryfikacyi da kanca studzienia. Ale pavodle ciapierašnich praviłaŭ jon nikoli nie zmoža paćvierdzić svoj školny atestat dla pastupleńnia, jak i viarnuć hrošy za navučańnie. Tamu ŭsia nadzieja — na źmienu samich praviłaŭ.

«U mianie jość krychu varyjantaŭ vychadu z hetaha tupiku. Pieršy — padać dakumienty ŭ łajalny kuratoryum Hdańsku, bo časam tam robiać nastryfikacyju biez CT. Druhi — iści ŭ palicealnuju škołu, paśla zakančeńnia jakoj u mianie budzie mahčymaść zdać maturu — polskija ŭstupnyja ispyty. Jašče čuŭ, što jość niejkija mižnarodnyja testy na anhlijskaj movie, jakija možna zdać choć na nul bałaŭ, ale ich mohuć pryniać jak zamienu biełaruskamu CT. Ale hetaha pytańnia ja pakul nie ŭdakładniaŭ».

«Na hety momant šancaŭ mała. Nivodnaja ŭstanova nie choča iści nam nasustrač»

«Biełsat» źviarnulisia da Lizy Prakopčyk, hienieralnaj sakratarki BNMS RADA, delehatki Kaardynacyjnaj rady («Moładzievy nastup») z pytańniami, što rabić studentam i ci ŭvohule jeść šancy na źmieny.

«Mnie viadoma prykładna pra 300-350 takich kiejsaŭ — heta ludzi, jakija dałučylisia da čaciku ŭzajemadapamohi ŭ telehramie. My źviartalisia i prasili prymianiać indyvidualny padychod da kožnaha kiejsu, bo jany (polski bok, — tłum. «Biełsat») sami nie vykonvajuć svajo ž zakanadaŭstva. Naprykład, asoby, jakija majuć status uciekača/uciakački abo mižnarodnaj abarony, majuć prava prachodzić usie hetyja pracedury ŭ sproščanym farmacie. Ale kuratoryum u Varšavie navat u takich vypadkach patrabuje dziejnych siertyfikataŭ CT/CE. Nasamreč, ciapier u polskim zakanadaŭstvie niama takoha abaviazkovaha patrabavańnia i ŭsio addajecca ŭ ruki kuratoryumaŭ. Adnyja pracaŭniki iduć nasustrač biełaruskim studentam, inšyja — nie. Uvohule, padajecca, što heta mienavita palityčnaja pastanova jak MZS, tak i Ministerstva navuki i vyšejšaj adukacyi», — kaža Liza Prakopčyk.

Što rabić studentam ciapier? Zastajecca tolki iści ŭ bolš łajalnyja kuratoryumy — Hdańsk i Bydhašč (ale i tam užo mohuć prablemy).

Uvohule mała šancaŭ, što Polšča admienić abaviazkovyja biełaruskija CT dla nastryfikacyi, ličyć hienieralnaja sakratarka BNMS RADA:

«Na hety momant šancaŭ mała. Nivodnaja ŭstanova nie choča iści nam nasustrač pakul. Da taho ž, niadaŭna byli prapanavanyja papraŭki ŭ zakanadaŭstva, dzie ŭsie hetyja źmieny buduć zamacavanyja, i navat niekatoryja patrabavańni buduć uzmocnienyja: naprykład, mohuć być uviedzienyja abaviazkovyja ekzamieny dla zamiežnych abituryjentaŭ.

Pavialičyć

«Biełsat» u pačatku vieraśnia źviartaŭsia z hetym pytańniem u Ministerstva adukacyi, dzie adkazali, što «vypadak viadomy i ciapier razhladajecca adździełam mižnarodnaj supracy». Ciapier žurnalisty znoŭ źviarnulisia pa tłumačeńni ŭ Ministerstva adukacyi Polščy i Ministerstva navuki i vyšejšaj adukacyi, ale abodva ministerstvy nie zmahli vyznačycca, u čyjoj jurysdykcyi raźviazańnie hetaj prablemy. 

• 0
• 0
• 0
• 1
• 0
• 0
• 1
• 0