«Varta paabdymacca z našymi žyviołami — i nastroj padymajecca». Hrodzienskaja siamja znajšła ščaście ŭ hadavańni žyvioły i vyrabie syroŭ
Nadzieja i Aleh Šatrovy žyvuć u Hrodnie. I žyvuć ščaśliva — dahladajuć žyviołu, varać syry, pradajuć ich va ŭłasnaj kramie i na fiermierskich rynkach. Muž i žonka zaprasili žurnalistaŭ Realt.by da siabie ŭ dom, jaki, darečy, jany pabudavali svaimi rukami.
«Ja dumaŭ, što nikoli nie budu budavać dom sam»
Muž i žonka razam užo 34 hady, u ich troje dziaciej i dvoje ŭnukaŭ. Jany sustrakajuć žurnalistaŭ u prastornym domie, jaki sami budavali ciaham 10 hadoŭ.
«Maja žonka pryjechała ŭ Hrodna z Adesy jak małady śpiecyjalist. Paśla viasiella my niejki čas žyli z baćkami. Heta było nie vielmi dobraj idejaj, — z uśmieškaj uspaminaje Aleh. — Žonka stajała na čarzie — i my davoli chutka atrymali ŭłasnuju kvateru. Tady ŭ nas užo było troje dziaciej, jašče my zabrali ciešču. Znoŭ stali ŭ čarhu, na hety raz na pašyreńnie žyłpłoščy — i pabudavali kvateru ŭžo bolšuju».
Kvatera jašče nie była hatovaja, a ŭ pary ŭžo źjaviłasia ideja budavać svoj dom. Muž i žonka šukali hatovyja varyjanty.
«Ja bačyŭ, jak budavalisia maje stryječnyja braty, i dumaŭ, što sam budavacca nie budu nikoli, — tłumačyć Aleh. — Adnak my znajšli hety ŭčastak płoščaj 17 sotak — i niejak adrazu zrazumieli, što jon naš».
«Nam prosta zachaciełasia być tut. I ciapier mnie vielmi padabajecca naš učastak — my pabudavali dom, na vialikaj prydarožnaj pałasie ja vysadziła jalinki, jany chutka vyraśli i ŭpryhožyli hetaje miesca», — dapaŭniaje Nadzieja.
«Lublu, kab usio było pryhoža»
Siamja Šatrovych pačała budavać dom u 2005 hodzie — i skončyła ŭ 2015-m.
«Muž usio rabiŭ sam, z nula — i kładku, i dach, i ŭnutranaje azdableńnie. Tynkavaŭ i špaklavaŭ ścieny, układvaŭ plitku, choć raniej nikoli hetaha nie rabiŭ», — kaža Nadzieja.
«Jašče budučy padletkam, ja hladzieŭ, jak tata buduje lecišča. Potym, kali my tolki pažanilisia, budavaŭ carkvu, u jakoj moj tata byŭ pastaram. Tam, darečy, sapraŭdnych rabočych nie było, tolki piensijaniery i dzieci, — uśmichajecca Aleh. — Tamu, z adnaho boku, ja bajaŭsia pačynać budoŭlu, a z druhoha boku, razumieŭ, što ŭsio realna».
«A ja i nie viedała, što ty bajaŭsia», — śmiajecca Nadzieja.
Dom budavali z błokaŭ. Śpiecyjalistaŭ najmali ŭsiaho niekalki razoŭ — dla pracy sa ścienami i ŭstanoŭki aciaplalnaj sistemy. Astatnija raboty rabili svaimi rukami. Praktyčna ŭsimi rašeńniami sužoncy zadavolenyja:
«Praŭda, ciapier ja b zrabiŭ bolš vysokim druhi pavierch. Tady aščadziŭ, nie pakłaŭ dva rady błokaŭ. Dumaŭ, chopić. Viadoma, było b lepš zrabić ścieny vyšejšymi.
Vybrali nie vielmi jakasnyja vokny. Ciapier ich zamiena budzie prablemaj, tamu prosta žyviem z hetym. Jašče nie zusim zručna toje, što my adździalili haścioŭniu ad kuchni», — tłumačyć Aleh.
Siamji dapamahali siabry — usio ž taki Aleh vyras u kvatery i nie moh viedać usich niuansaŭ. Niekatoryja padkazki dapamahli vypravić pamyłki ŭ pracesie.
I, viadoma, budoŭla była cikavaja dzieciam. Budučy na toj momant padletkami, jany z zadavalnieńniem varočali rydloŭkami i dapamahali zalivać rastvory. Susiedzi, jakija pryvykli najmać bryhady rabočych, dzivilisia samastojnaj siamji.
Dyzajn i dekor zastavalisia za Nadziejaj. Zahadzia pradumanaha płana ŭ haspadyni nie było. Niekatoryja rečy jana prosta zaŭvažała — i kuplała:
«Naprykład, była ŭ Varšavie, ubačyła ŭ kramie lustru i zrazumieła, što jana nam patrebnaja. Lublu, kab usio było pryhoža — i chaj na heta nie asabliva chapaje času, ja imknusia da hetaha».
Siamja zaŭsiody ŭpryhožvaje dom pierad Kaladami. Jałovyja łapki z hirlandami, kampazicyi z šyškami i jahadami, pa-majstersku zrobleny Dzied Maroz z pyšnaj baradoj.
Pakul hości razhladajuć dekor, haspadary zaprašajuć za stoł — pakaštavavać syry roznych hatunkaŭ.
«Ciapier u nas kala 50 prapracavanych receptur syru»
Syrarobstva — heta novy etap u žyćci hierojaŭ materyjału.
«Ja liču, što na šlachu kožnaha čałavieka jość uzdymy i padzieńni. Heta nie soramna i nie strašna, — kaža Nadzieja. — Raniej ja pracavała pa najmie, była kiraŭnikom. Potym my z mužam vyrašyli adkryć svaju kaviarniu. Dzieci tady byli ŭžo darosłymi.
I tak supała, što pry pracy pa najmie ŭ mianie ŭsio atrymlivałasia, a voś svoj biznes nie pajšoŭ. My ŭziali vialiki kredyt na raźvićcio — i zbankrutavali. Za try dni treba było vyzvalić pamiaškańnie».
Doŭha i šmat płakali, nie viedali, jak addavać kredyt. Ale baćkoŭ padtrymali dzieci:
«Našy dzieci razumniki, jany vielmi tałkovyja. Ja davieryłasia im — i mnie pryjšła da hałavy ideja hadavać žyviołu i varyć syry. Da 5-j hadziny ranicy ja siadzieła i vyvučała temu».
Aleh nie razumieŭ, jak pryzvyčajenaja da manikiuru i piedykiuru Nadzieja budzie daić koz. Ale pastupova jany pačali svaju spravu, stvaryli instahram-akaŭnt dla prasoŭvańnia. Varyli adyhiejski syr, potym aprabavali recept kamambieru — jon adrazu atrymaŭsia smačnym.
Kupili barana, da Kalad dzieci padaryli dźviuch aviečak. Spačatku žyvioł sprabavali trymać na haradskim učastku, ale heta było nie vielmi zručna. Tamu paŭtara hoda tamu pačałasia historyja siamiejnaj fiermy — jana raźmieščanaja niedaloka ad Hrodna, u vioscy Dubrova. Tut, u atačeńni čystaj pryrody, žyvuć karovy, kozy i aviečki. Jany paśviacca na poli, pobač ź lesam.
«My pacichu robim chlavy dla ich, uładkoŭvajem terytoryju, palapšajem umovy. Budujem nievialiki haspadarčy damok. Atrymlivajem jakasnaje, karysnaje małako — i varym smačnyja syry».
Z zahonu vychodzić piaresty statak aviečak i kozačak. Adnolkavych niama — u kožnaj svoj adcieńnie i svoj charaktar.
Niadaŭna na fiermie naradziłasia małaja — ciałušačka. Jaje nazvali Dakotaj. Zdajecca, jana zusim ručnaja — pavaročvajecca svaim ružovym nosikam i padstaŭlaje šyju, kab jaje pahładzili.
Niedaloka ad jaje — piarestaja kotačka, jakaja zaŭsiody chodzić z haspadarami na dojku papić małaka.
«U nas nie było dośviedu — nie viedaju, na žal ci na ščaście. Vyručyła toje, što my šmat padarožničali, sprabavali roznyja syry. Navučajusia ja, u asnoŭnym, na jutubie. Adnojčy jeździła i na kursy, ale šmat viedaŭ adtul nie pryviezła. Ciapier u nas kala 50 samastojna prapracavanych receptur — i svaja fiermierskaja krama ŭ Hrodnie».
Na vitrynie ŭ kramie CHEESE & BACON — rykota, adyhiejski, syr ź bieła-błakitnaj ćvillu, kamambier z trufielem. Tut nie prosta pradajuć syr — tut pradajuć sapraŭdnyja hastranamičnyja ŭražańni, zroblenyja ź luboŭju.
«Časam, kali my vielmi stamlajemsia i nie chapaje volnaha času, my škadujem, što pačali ŭsio heta. Ale varta paabdymacca z našymi žyviołami — i nastroj padymajecca. Žyviom, pracujem — i zakochvajemsia adzin u adnaho ŭsio bolš i bolš», — dzielacca sužoncy sakretam ščaścia.
«Ciapier chadžu na pracu z zadavalnieńniem». Biełarusy padzialilisia dośviedam, jak mianiali prafiesiju paśla 40 hadoŭ
«Paŭtaryć u nas smak syru, zvaranaha ŭ Italii, — z haliny fantastyki». Baranavicki syravar raskazaŭ, što samaje ciažkaje ŭ hetym biznesie
Pierajechali z Aŭstryi ŭ Biełaruś, kab adkryć kazinuju fiermu
«Hłazuravanyja syrki pačali rabić na prośbu ziemlakoŭ». Jak biełarusy z sabakami i końmi pierajechali ŭ Polšču i varać tam syr
«Vialiki absalutna čałaviek». Kola Łukašenka raskazaŭ, što dla jaho baćka i ŭ čym jahonaja apazicyjnaść32
Kamientary