«My 20 hadoŭ rychtavali budučuju elitu siłavych struktur». Siarhiej Bulba — pra Mirasłava Łazoŭskaha i ich pracu za kadram
17 maja stała viadoma, što pad Bachmutam zahinuli piaciora vajaroŭ pałka Kalinoŭskaha, u tym liku kamandzir hrupy. Adnym ź ich byŭ Mirasłaŭ Łazoŭski — adzin z zasnavalnikaŭ znakamitaha «Biełaha lehijona», važnaja asoba ŭ historyi niezaležnaj Biełarusi. Pra toje, što raniej nie było viadoma, «Našaj Nivie» raskazaŭ blizki siabar Mirasłava i kiraŭnik kolišniaha «Biełaha lehijona» Siarhiej Bulba (Čysłaŭ).
Siarhiej Bulba ź Mirasłavam Łazoŭskim paznajomiŭsia tryccać hadoŭ tamu, u 1990-ja: «Kali byli demanstracyi za niezaležnaść, my ź im išli ŭ hałavie kałony, mieli zadaču rasčyščać darohu. Miryk, jak i ja, byŭ z aktyŭnych ludziej. A potym my pryhledzielisia, pabačyli, što čałaviek dobry arhanizatar, maje zdolnaści. I zaprasili jaho ŭ kiraŭnictva «Biełaha lehijona».
Łazoŭski byŭ intelektualnym, načytanym čałaviekam i pry hetym fizična raźvitym. «Bieły lehijon» byŭ vajenizavanaj patryjatyčnaj arhanizacyjaj, metaj jakoj była vajskovaja padrychtoŭka patryjatyčnaj moładzi.
Padrychtoŭka była surjoznaj: instruktary sa śpiecnaza, abaviazkovyja miedycynskija kursy i atrymańnie siertyfikataŭ «Čyrvonaha kryža», stralba sa spartovaj i palaŭničaj zbroi, zaniatki adzinaborstvami.
Adpracoŭvałasia taksama aŭtanomnaje žyćcio ŭ partyzanskich umovach u farmacie palavych vychadaŭ, z načoŭkami i biez.
Siarhiej Bulba kaža: «U nas było minimum pijaru, zamiest hetaha my ŭvieś čas paśladoŭna pracavali».
«Kali my pazbavilisia mahčymaści rabić heta lehalna, my stali rehistravać, dzie ŭdavałasia, spartovyja, krajaznaŭčyja kłuby. Za hety čas my ŭzhadavali cełuju plejadu biełaruskich aficeraŭ, — kaža Siarhiej Bulba. — Hramadstva daviedałasia pra heta tolki ŭ 2017 hodzie, kali była kryminalnaja sprava «Biełaha lehijona» i nas abvinavacili ŭ tym, što my nibyta rychtavali vajskovy pieravarot.
U nas pytalisia, maŭlaŭ, u vas svaje ludzi i ŭ tych viedamstvach, i ŭ hetych, vy što, rychtavali pieravarot? A my prosta rychtavali budučuju elitu siłavych struktur dla svajoj krainy, paśladoŭna, metanakiravana, biez rekłamy, dvaccać hadoŭ zapar».
Praz treniroŭki byłych «lehijanieraŭ» prajšli sotni ludziej.
Siabry «Biełaha lehijona» byli aktyŭnymi ŭdzielnikami mitynhaŭ i šeściaŭ u 1996-1999 hadach. Arhanizacyja syšła ŭ padpolle na pačatku 2000-ch.
«Ja tady zastaŭsia ŭdziačny kadebistam, što jany paviali siabie jak sapraŭdnyja aficery»
Paśla vybuchu 3 lipienia 2008 hoda na kancercie, dzie prysutničaŭ Alaksandr Łukašenka (na dumku paźniejšaha śledstva, jaho zładziŭ Dźmitryj Kanavałaŭ) Bulbu, Łazoŭskaha i jašče dvuch čałaviek z «Lehijona» aryštavali.
Ich jak ludziej z vajskovaj padrychtoŭkaj padazravali ŭ padrychtoŭcy taho terakta. Pratrymali sutki va ŭpraŭleńni KDB pa Minsku i Minskaj vobłaści na zavułku Kazłova, biez snu, z pastajannymi dopytami, a potym kinuli na Akreścina. Praz sutki śpiecsłužbisty pabačyli, što lehijaniery nie majuć da vybuchaŭ nijakaha dačynieńnia: «Ja tady zastaŭsia ŭdziačny kadebistam, što jany paviali siabie jak sapraŭdnyja aficery, ničoha nam nie padkinuli, a sapraŭdy šukali, chto vinavaty ŭ tym vybuchu», — kaža Bulba.
Niajasnaja sprava 2017-ha
U 2017 hodzie Łazoŭski byŭ źniavoleny jak adzin z padazravanych pa spravie «Biełaha lehijona».
Siarhiej Bulba kaža, što ŭ toj historyi tak i zastałosia šmat niajasnaha: «Ź jaho źniavoleńniem u 2017 hodzie ŭsio składana. Miryk da kanca i nie pryznaŭsia, što tam ź im rabili, ale viedajem, što jaho kidali ŭ adzinočnuju kamieru. Majem padazreńni, što častcy z tych, chto tady byŭ aryštavany i siadzieŭ u «amierykancy», davali psichatropy. Adzin z tych viaźniaŭ, pra kaho my tak dumajem, padaŭ zajavu, kab u jaho ŭziali analizy na chimičnyja rečyvy, tady ŭłady pierapynili ź im usie kantakty i nie dapuskali da jaho navat advakata ciaham niedzie piacidziesiaci piaci dzion. Jak ja ni sprabavaŭ daznacca ŭ Miryka, što tam było, jon, na žal, tak i nie raskazaŭ. Jon ža sprabavaŭ tady ŭziać usiu adkaznaść na siabie, kab nikoha nie padstavić, pavodziŭ siabie z honaram i pa-mužčynsku».
«Ja pryjechaŭ vajavać, a nie chiernioj zajmacca»
Kali Rasija napała na Ukrainu, siabry razumieli, što dalejšy los Biełarusi ciapier vyznačajecca tam. Vidavočna, kaža Bulba, što Rasija pastaviła sabie zadaču inkarparavać Ukrainu i Biełaruś: «Było jasna, što, kali prajhraje Ukraina, u Biełarusi šansaŭ užo nie budzie, i treba abaviazkova ŭsialak dapamahać Ukrainie».
Jakim pamiatajuć Łazoŭskaha pabracimy z pałka?
«Miryk byŭ sapraŭdnym vajarom i kamandziram, nie štabnym pacukom. Jon išoŭ u boj razam z bajcami, byŭ sapraŭdnym aŭtarytetam.
Zapomnilisia jaho słovy: «Chłopcy, ja pryjechaŭ vajavać, a nie chiernioj zajmacca», — kaža Bulba.
«Heta byŭ nie bałabon, i ludzi heta bačyli. Tamu jamu i pavieryli chłopcy z bataljona «Vołat», raźličvali, što jakraz jon paviadzie ich vyzvalać Biełaruś, nie spadziavalisia ni na kaho inšaha».
A jakim byŭ Łazoŭski ŭ mirnym žyćci?
«Mnoha čytaŭ, udzielničaŭ u rekanstrukcyjach histaryčnych bajoŭ. Lubiŭ vandravać pa Biełarusi. Moładź z «Lehijona» zhadvaje, jak jon chadziŭ ź imi ŭ Nalibockuju pušču, marš-kidki».
Letam lehijaniery vyjazdžali na raskopki z archieołahami. Paŭdnia dapamahali kapać, a potym išło hartavańnie: sport, taktyka i astatniaje.
Kiraŭnictva «Lehijona» razumieła, tłumačyć Bulba, što raskopy dajuć chłopcam mahčymaść nie pa knižkach viedać svaju historyju, a dakranucca da jaje. Adna sprava, kali ty čytaješ pra heta, i inšaja — kali ty sapraŭdy vyciahnuŭ artefakt ź ziamli.
«Zamčyšča, i adkopvajuć mieč. Nie ŭjaŭlajecie, ščaście! Chłopcy ŭsie z hetym miačom pierafatahrafavalisia».
Zachavałasia videa, jak Mirasłaŭ Łazoŭski razam z pabracimami śpiavaje na viasielli ŭ siabroŭ.
«Mirasłaŭ byŭ dla nas uzoram rymskaha intelihienta, — uspaminaje Bulba. — Staražytnyja rymlanie ličyli intelihientam taho, chto i razumova, i fizična raźvity i nie raz udzielničaŭ u bajach u składzie rymskaha lehijona».
Piać biełaruskich dobraachvotnikaŭ zahinuli pad ukrainskim Bachmutam 16 maja. Mirasłavu Łazoŭskamu było 49 hadoŭ.
Pra toje, jak heta adbyłosia, «Biełsatu» raskazaŭ pabracim Łazoŭskaha Pavieł Šurmiej.
«Našy chłopcy dali dobry boj, nanieśli straty rasiejcam. Jany adyšli i zaprasili artyleryjskuju padmohu». Pavodle jahonych słovaŭ, paśla hetaha ŭ budynak [dzie znachodzilisia biełarusy] patrapili bujnyja snarady, kala 200-mm [abo avijabomba], u vyniku ŭ budynku skłalisia try pavierchi.
Padčas «prylotu» Łazoŭski znachodziŭsia pobač na KNP (kamandna-naziralny punkt), apaviadaje Pavieł Šurmiej. Kali paranienyja zmahli pa racyi raskazać, što adbyvajecca, jon adrazu pačaŭ farmavać hrupu dapamohi i evakuacyi z sumiežnikaŭ — USU, ź imi byŭ i paramiedyk pałka. Jany rušyli na toje miesca.
Łazoŭski kiravaŭ evakuacyjaj paranienych, prykryvaŭ ich, vynosiŭ zbroju. Jon išoŭ apošnim i zusim trochi nie dajšoŭ da KNP».
Jon naradziŭsia ŭ Minsku, jaho baćka pachodzić sa Słuččyny, a mama — z Mahiloŭščyny. Skončyŭ jon Biełaruski nacyjanalny techničny ŭniviersitet.
U 1995 hodzie jon ustupiŭ u zasnavanaje Mikołam Statkievičam «Zhurtavańnie biełaruskich vajskoŭcaŭ», u tym ža hodzie staŭ adnym sa stvaralnikaŭ «Biełaha lehijona».
U apošnija hady siabry kamunikavali dystancyjna: Bulba nie jeździŭ u Biełaruś, a Mirasłaŭ tolki zredku vyjazdžaŭ ź Biełarusi.
Łazoŭski pracavaŭ pa śpiecyjalnaści, inžynieram, a paśla — u vydaviectvie «Knihazbor».
«Radzimie jon addavaŭ svaju asnoŭnuju enierhiju», — kaža Bulba.
«Płany na budučyniu: vyzvaleńnie Biełarusi»
«Miryk byŭ vielmi matyvavanym, metanakiravanym. Tak što heta vielmi surjoznaja strata nie tolki dla «Biełaha lehijona», ale i dla ŭsioj Biełarusi.
Razam my budavali płany na budučyniu: vyzvaleńnie Biełarusi, stvareńnie novaha padraździaleńnia, jakoje budzie zajmacca kankretnaj pracaj. Miryk mieŭ vielmi surjozny ŭzrovień dušy, byŭ hłybaj, tamu i płany mieŭ adpaviednyja», — raskazvaje Siarhiej.
«Spadziajusia, što kaliści ŭ Minsku jaho imiem budzie nazvanaja vulica i armiejskaja navučalnaja ŭstanova, — kaža Bulba. — Heta sapraŭdy hodny litvin, hodny syn biełaruskaha naroda. Nie ŭsie jaho zasłuhi mahu pieraličyć, ale ž u svoj čas my spravilisia z zadačaj, ź jakoj nie spraŭlalisia biełaruskija śpiecsłužby: my nie dali ŭsiakim ereniešnikam zachapić Biełaruś znutry. Užo tolki za toje Miryk zasłuhoŭvaje zvańnia Hieroja Biełarusi», — padsumoŭvaje zasnavalnik «Biełaha lehijona».
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆMirasłaŭ Łazoŭski: «A ciapier chaciełasia b paŭdzielničać u vypraŭleńni demahrafičnaj situacyi!»
Kamientary
Adnaho mianie razdražniaje biaskoncaje bałabolstva samazakachanaha psieŭda-bulby?