«Ašałamlalna». Na «[email protected]» upieršyniu pieramoh biełaruskamoŭny śpiektakl
«Ašałamlalnaja scenahrafija, usio skłałasia», — kazali hledačy pra śpiektakl «Pačupki», jaki staŭ pieramožcam na mižnarodnym fiestyvali «[email protected]». Jon u Mahilovie adbyŭsia 16-ty raz. Na jaho pryjechali teatralnyja kalektyvy tolki z čatyroch krain. «Teatralny šyrspažyŭ», — aburajucca niekatoryja pryvaznymi śpiektaklami.
Hałoŭnym pryzam festu — «Załatoj maskaj» — uznaharodzili śpiektakl «Pačupki» Respublikanskaha teatra biełaruskaj dramaturhii (RTBD). Nikoli raniej biełaruskamoŭnyja śpiektakli na «[email protected]» nie pieramahali.
Pastanoŭku RTBD u hutarkach z «Našaj Nivaj» adznačali i hledačy.
«Ašałamlalnaja scenahrafija, zładžanaja praca akcioraŭ, płastyka, hałasy, muzyčnaje afarmleńnie. Usio skłałasia», — kamientuje ŭbačanaje adzin z hledačoŭ.
«Pačupki» stvaryŭ režysior Jaŭhien Karniah. Heta śpiektakl-rozdum na temu naradžeńnia dziciaci.
«Žyćcio čałavieka vyznačajuć try klučavyja etapy — narodziny, šlub i śmierć. Śpiektakl «Pačupki» źjaŭlajecca praciaham historyi «Šlubu ź vietram», druhim krokam pahružeńnia režysiora Karniaha, kampazitara Avierkavaj i RTBD u biełaruskuju kulturu», — adznačajecca ŭ prezientacyi śpiektakla.
Frahmient śpiektakla «Pačupki». Fota: rtbd.by
Z 18-ci śpiektaklaŭ sioletniaha fiestyvalu čatyry byli na biełaruskaj movie — bolš, čym raniej. Akramia «Pačupak», pakazali jašče «Łokisa» ŭ pastanoŭcy Aleha Žuhždy z Hrodzienskaha abłasnoha teatra lalek, a taksama «Mahiłu lva» i «Mikitaŭ łapać» Mahiloŭskaha teatra lalek.
Hledačy ciopła adhukalisia ab detektyvie «Łokis». Jaho žury adznačyła śpiecyjalnym pryzam.
U śpiektakli havorka pra dośledy hałoŭnaha hieroja praŭdzivaści litoŭskich lehiendaŭ ab ludziach, zdolnych pieratvaracca ŭ miadźviedziaŭ. Hrodzienskija akciory zrabili ź siužeta navieły Praspera Meryme detektyŭ.
Siarebranuju masku žury addało śpiektaklu «Maryja Ściuart» Pieciarburhskaha kamiernaha teatra «TOK».
Pryz hladackich simpatyj dastaŭsia śpiektaklu «Ludzi Łamančy» Arłoŭskaha dziaržaŭnaha teatra dla dziaciej i moładzi «Volnaja prastora».
Fiestyval ad zasnavańnia zadumvaŭsia jak moładzievy teatralny forum z navatarskimi śpiektaklami teatraŭ roznych krain. Hetaj idei arhanizatary starajucca trymajucca dahetul, choć apošnija dva hady na mierapryjemstvaje bolš ścipły śpis udzielnikaŭ.
Pieršy «[email protected]» praviali ŭ 2006 hodzie ź inicyjatyvy Mahiloŭskaha dramatyčnaha teatra, jaki padtrymała ŭpraŭleńnie kultury Mahiloŭskaha abłvykankama.
Sioleta hieahrafija ŭdzielnikaŭ abmiežavałasia Biełaruśsiu, Rasijaj, Kazachstanam i Bałharyjaj. 3 20 pa 27 sakavika było pakazana 18 śpiektaklaŭ, 9 ź ich — biełaruskija, 6 rasijskich pastanovak, 2 kazachskija i 1 bałharskaja.
Na raniejšyja fiestyvali źjazdžalisia teatralnyja kalektyvy ź dziasiatka krain.
Sioletni «[email protected]» druhi zapar, u jakim nie ŭdzielničali teatry z Ukrainy. Raniej ukraincy ŭzbahačali fest śmiełymi dla biełaruskaj rečaisnaści pastanoŭkami.
Ad 2014 hoda teatralnaja publika nie chavała svajoj prychilnaści dy zachapleńnia ihroju ŭkrainskich akcioraŭ. Ich śpiektakli prachodzili z anšłaham, a pa zakančeńni hučała «Słava Ukranie».
Dzieviać hadoŭ tamu ciopła vitali mahiloŭcy Lvoŭski teatr «Voskriesińnia», jaki za dva miesiacy da pryjezdu ŭ Mahiloŭ vystupaŭ u Kijevie na Majdanie. Svaju pastanoŭku «Bal hienija» ŭkraincy pakazali na płoščy pierad mahiloŭskaj ratušaj. Praz hod pad vokličy «Słava Ukrainie» i praciahłyja avacyi prajšoŭ śpiektakl «Matuchna Kuraž i jaje dzieci» kijeŭskaha teatra «Kuraž».
U 2018 hodzie na fiestyvali Kijeŭski teatr «Załatyja varoty» pakazaŭ šykoŭnuju pastanoŭku «Tata, ty mianie lubiŭ?» pavodle tvora biełaruskaha dramaturha Dźmitryja Bahasłaŭskaha. Śpiektakl byŭ sustrety ŭ Mahilovie avacyjami.
U 2019-m režysior Stas Žyrkoŭ ź biełaruskimi akciorami pakazaŭ śpiektakl pa knizie Andrusia Horvata «Radziva «Prudok» — «Hetamy». Zała doŭha nie adpuskała sa sceny vykanaŭcaŭ.
Hledačy adznačajuć, što fiestyvalnyja śpiektakli byli z anšłaham. Jany kažuć, što stamilisia ad depresiŭnaha žyćcia, napoŭnienaha niapeŭnaściu i stracham zaŭtrašniaha dnia. U pastanoŭkach ža chacieli ŭhledzieć nadzieju na inšaje, a ŭ dyjałohach akcioraŭ pačuć toje, što nie navažvajucca skazać sami.
U teatralnym asiarodździ ž pierakananyja: toje, što sioletni «Mart-kantakt» byŭ praviedzieny na naležnym uzroŭni, zasłuha režysiora-pastanoŭščyka mahiloŭskaha teatra Kamiły Chusainavaj.
U 2018 hodzie na fiestyvali jana pakazała svoj śpiektakl «Žoŭty piasočak», pastaŭleny pavodle apaviadańnia Vasila Bykava. Tady pastanoŭka zrabiła furor na feście.
Teatrały razam z tym adznačajuć, što apošnija dva hady pry adbory ŭdzielnikaŭ daminuje ideałahičnaja ŭstanoŭka, zhodna ź jakoj jakaść śpiektaklaŭ druharadnaja. Na pieršym płanie — kolkaść teatraŭ i krainy, jakija ich pradstaŭlajuć.
Taki padychod prydumali paśla pratestaŭ 2020 hoda. Tady Mahiloŭski teatr zaznaŭ čystku. Supracoŭniki i akciory, što vystupili za praviadzieńnie novych vybaraŭ, byli zaŭvažanyja na pratestach, a taksama nastojvali na ŭviadzieńni karancinu padčas pandemii, byli zvolnienyja. Straciŭ pasadu i šmathadovy dyrektar Andrej Novikaŭ, jaki dapuściŭ, na dumku ŭłady, valnadumstva padnačalenych.
Instynkt nieprymańnia
Niamała mahiloŭskich amataraŭ sceničnaha mastactva havoryć, što palityčny kryzis 2020 hoda, hvałt, represii, u tym liku suprać dziejačaŭ mastactva, a zatym vajna va Ukrainie pryviali da nieprymańnia taho, što arhanizuje ŭłada. Heta tyčycca i fiestyvalu «Mart-kantakt».
Jak arhumient «svojeasablivaha» staŭleńnia da jaho hučyć toje, što pobač z teatram za tydzień da adkryćcia stali ramantavać vulicu. Budaŭničaja technika stała simvałam festu.
«Raniej krain-udzielnic było šmat, kala 20-ci, u tym liku Hiermanija, Izrail. Mnie padajecca, što samym udałym byŭ 2012 hod. Tady jašče Łatuška byŭ ministram kultury. Ja navat z pracy ŭciakała na śpiektakli, a kalehi strachavali. Dahetul pamiataju ŭražańni ad pastanoŭki izrailskaha teatra «Pantamima», — zhadvaje zaŭsiodnica festaŭ.
Na dumku jašče adnoj surazmoŭnicy, najlepšyja fiestyvali byli ŭ 2017 i 2018 hadach. Tady ŭdzielničali teatry z Hiermanii, Polščy, Ukrainy, Čechii, Šviecyi. Na fest źbiralisia najlepšyja teatralnyja kalektyvy ź Biełarusi. Nie było, jak ciapier, naściarožanaha staŭleńnia da rasijan.
Zaŭsiodnica fiestyvalu zhadvaje, što hruzinskija akciory pryvozili na jaho dziŭnyja pa sile emocyj i majsterstvu śpiektakli.
«Ale heta ŭsio ŭ minułym», — adznačaje jana. Žančyna pierakananaja, što Biełaruś na doŭhija hady apynułasia na ŭskrajku cyvilizacyi z adnaznačnaj reputacyjaj.
«Tyja, chto pryjazdžaje da nas z-za miažy, pryvoziać teatralny šyrspažyŭ, pašlacinu, jakuju padajuć jak navatarstva. Uściaž kanjuktura. A ceny na śpiektakli kusačyja. Navat i tut na nas adyhryvajucca», — padsumoŭvaje jana.
Tyja, chto praciahvaje chadzić na pastanoŭki festu, bolš aptymistyčna nastrojenyja. Jany ličać, što treba pieražyć ciažkija «časy vyprabavańniaŭ».
«Nielha na ŭsio machać rukoj. Tak my možam niezaŭvažna zabyć i machnuć rukoj na siabie, — adznačaje adzin z takich. — Treba padtrymlivać toje, što jość, što zastałosia. Sioleta na feście było najbolš za ŭsie jaho časy śpiektaklaŭ na biełaruskaj movie. Heta paradavała».
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆČytajcie taksama:
U Nacyjanalny akademičny teatr imia Janki Kupały nabrali akcioraŭ z Rasii
Minkult akreśliŭ, što treba zrabić artystam z čornych śpisaŭ dla viartańnia na scenu
Biełarusa pryznačyli hałoŭnym zaprošanym dyryžoram u teatr na Sicylii
Kamientary