Što rabić, kali vy na śviaty pierajeli, pierapili ci niedaspali? Try prostyja parady ad miedyka
Novy hod — taja jašče nahruzka dla arhanizma: kałaryjnyja stravy, ałkahol dy biassonnaja noč. Jak heta pieražyć tak, kab nie naškodzić zdaroŭju? Pra heta «Našaj Nivie» raskazvaje Fiodar Sumkin, były biełaruski fielčar, a ciapier paramiedyk adnoj z balnic u polskim Słupsku.
Jak možna padrychtavacca da zastolla
Kali vy majecie chraničnyja chvaroby straŭnika, piečani abo žoŭcievaha puzyra, lepš być umieranym u ježy.
«U śviaty pacyjenty zvyčajna hetym hrebujuć i nalahajuć na majanez, kałaryjnyja sałaty i inšyja stravy, jakija im jeści nielha. Śviata — heta nie nahoda rassłabicca, pamiatajem pra dyjetu, kab nie atrymać abvastreńnie svaich chvarobaŭ. Našy ludzi zaŭsiody dumajuć, što raptam im paščaścić, ale nie paščaścić.
Tamu asnoŭny akcent pavinien być na tym, kab u śviaty nie davać sabie słabinu, i heta datyčycca nie tolki ježy, ale i ŭžyvańnia ałkaholu. Potym usie hetyja ludzi, chto pierabraŭ u śviaty, zapaŭniajuć balnicy, tamu ŭ miedycynie śviaty vostra adčuvajucca. Kali zapluščyć vočy, pa patoku pacyjentaŭ i ich dyjahnazach zaŭsiody bačna, što niadaŭna było śviata».
Jašče mnohija pryvykli haładać 31 śniežnia, maŭlaŭ, «nie čapaj, heta na Novy hod». A potym paśla boju kurantaŭ najadajucca za ŭvieś dzień. Heta nie zdorava — ježu varta daziravać. Kali prosta nabić žyvot, to nie atrymaješ zadavalnieńnia ad ježy — tolki dyskamfort paśla.
Skažam i ab praterminoŭcy. Sumkin zaklikaje: vykidajcie sałaty, jakija ŭsiu noč prastajali na stale, i inšyja skorapsavalnyja rečy. Vielmi šmat charčovych atručvańniaŭ jakraz źviazanyja z majaneznymi sałatami, jakija pastajali na ciopłym stale, a potym ich dajeli praz tydzień paśla śviata. Tamu abo hatujem tak, kab nie zastavałasia lišniaha, abo vykidajem toje, što zastałosia, ci razdajom.
Što rabić, kali…
… pierajeŭ?
Lepš za ŭsio nie dapuścić pierajadańnia. Možna jeści ŭsio, ale niašmat.
Kali čałaviek pierajeŭ, to mahičnaj tabletki, kab vypiŭ i adpuściła, niama. Jość tolki tabletki nakštałt pankreacinu abo miezimu, jakija trochi palahčajuć stravavańnie. Ich lepš pryniać pierad tym, jak pryjści na viečarynu, dzie, jak vam zdajecca, vy možacie pierajeści.
… pierapiŭ?
U luboj kampanii, kaža Sumkin, treba razumieć, što, kali niechta pierapiŭ, astatnija pavinny zaścierahčy jaho ad drennych nastupstvaŭ. Varta pakłaści jaho na bok, tamu što kali pakinuć čałavieka na śpinie i zabyć pra jaho, moža pačacca rvota, i čałaviek joj moža zachłynucca. Pieryjadyčna praviarajem, jak siabie adčuvaje čałaviek, bo nielha jaho pakidać adnaho na doŭhi čas, i kali bačym, što čałavieku robicca horš, vyklikajem miedykaŭ.
Kali čałaviek vypiŭ stolki, što ŭžo ni na što nie reahuje, mahčyma, jamu taksama spatrebicca dapamoha miedykaŭ, bo heta surjozny stan. U dyjahnazie tak i pišuć — vostraja ałkaholnaja intaksikacyja.
Tak što kładziom čałavieka na bok i poim jaho vadoj.
«Ranicaj dajom jamu šmat minieralnaj vady, lepš biez hazu, mors ci kampot, to-bok jak maha bolš vadkaści, možna zvaryć kuryny bulon ci inšy dobry sup. Z časam usie taksiny vyjduć razam z mačoj», — raskazvaje paramiedyk.
Jašče vielmi važna nie sadžać čałavieka i nie dazvalać jamu siadzieć na kukiškach, bo tady moža ŭźniknuć sindrom praciahłaha zdušeńnia i možna zastacca biez noh. Byli vypadki, kali pjanyja ludzi sadzilisia na kukiški i zasynali, i ŭ ich parušałasia krovazabieśpiačeńnie kancavin, davodziłasia amputavać nohi.
Nie treba pachmialacca, chacia šmat chto heta i raić. Tak vy prosta zrobicie vaš stan jašče bolš niestabilnym. Jak i ŭ vypadku ź ježaj, niama mahičnaj tabletki, jakaja adrazu zrobić vas zdarovym.
Miedyk pieraścierahaje: «Treba bolš asensavana stavicca da svajho zdaroŭja i da śviataŭ, bo niekatoryja rečy lepš za ŭsio i tańniej za ŭsio pieraduchilić, čym lačyć. Chopić adnoj pjanaj viečaryny, kab nazaŭsiody sapsavać sabie žyćcio. Ciapier na vulicy choładna, i kali paśla niejkaj tusoŭki zasnuć niedzie na łavie, heta moža skončycca pieraachaładžeńniem i zapaleńniem lohkich, i nastupstvy ad hetaha mohuć pieraśledvać ciabie ŭsio žyćcio, a źviazanyja jany buduć z adzinaj hulankaj, dzie ty nie padumaŭ i napiŭsia».
… niedaspaŭ?
Tut prosta: treba znajści pramiežak času i adpačyć, vyspacca. Niama sposabu inakš adnavić svaje siły, čałavieku patrebny son, zdarovy i rehularny.
Tamu zavarvajem dobruju harbatu, prymajem haračuju vannu i śpim jak maje być.
Enierhietyki i kava mohuć dapamahčy, ale, papiaredžvaje paramiedyk, jany pracujuć tolki tady, kali ŭ arhanizma jość resursy.
«Chacia, kali pačytać skład enierhietyku, u im našmat mienš kafieinu, čym u dobrym kubku narmalnaj kavy ci harbaty, tamu kava ci harbata pavinny dać bolš sił.
Enierhietyki ž pracujuć, bo tam jość cukar, trochi kafieinu i inšyja dadatki, ale ŭsio heta možna zamianić na inšyja pradukty, tuju ža sałodkuju harbatu. Nie raźmieńvajciesia na tannaje. Nabudźcie dobruju kavu ci harbatu, i heta spracuje hetak ža».
Napeŭna, z enierhietykami jašče reč ŭ tym, što jany dziejničajuć za košt płaceba. Tamu, miarkuje Fiodar, kali papić vady i dać sabie ŭstanoŭku, što jana ciabie ŭzbadzioryć, napeŭna, tak jano dla niekatorych i budzie.
Sumkin zaŭvažaje, što lepš nie źmiešvać enierhietyki z ałkaholem. Kafiein i ałkahol pašyrajuć sasudy, tamu adno rečyva ŭzmacniaje dziejańnie druhoha. Zrazumieła, što my adčuvajem ad hetaha efiekt.
Kali ŭ ciabie siesija ci niejki dedłajn i ty adzin raz vypiŭ enierhietyk, heta moža spracavać, ale nie na pastajannaj asnovie. Rana ci pozna ŭ arhanizma skončycca enierhija, bo ŭ kožnaha jość svoj resurs pracazdolnaści.
«Tamu, kali pastavić pićcio enierhietykaŭ na patok, heta — pramaja darožka da tachikardyj, insultaŭ i infarktaŭ. Ludzi dumajuć, što kali im 30 hadoŭ, heta ich nie zakranie, ale ž usie takija chvaroby za apošni čas pamaładzieli», — pieraścierahaje miedyk.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ
Kamientary
Prablevacca.