Čyj Adam Mickievič: biełaruski, polski ci litoŭski kłasik? Novaje VIDEA na kanale Andreja Chadanoviča
Novy hieroj videa na kanale Andreja Chadanoviča — adzin z samych hienijalnych tvorcaŭ, narodžanych na našaj ziamli, — Adam Mickievič.
Hetym razam Andrej Chadanovič raskazvaje:
- ci možam my ličyć Adama Mickieviča svaim;
- ci pisaŭ kłasik pa-biełarusku;
- jakaja viersija naradžeńnia Mickieviča padabajecca Andreju Chadanoviču najbolš;
- ci jość biełarusizmy ŭ paezii Mickieviča;
- jakija tvory paeta źjaŭlajucca hałoŭnaj zasłuhaj paeta pierad Biełaruśsiu i Litvoj;
- jak u polskich i savieckich turmach navat pa pamiaci i zialonkaju stvaralisia pierakłady Adama Mickieviča;
- adziny dzień naradžeńnia Mickieviča i Karatkieviča: mistyka ci vypadkovaść.
Voś niekalki dumak ź videa:
«Darečy, pra «Ojčyzno moja». Tak i ŭjaŭlaju, jak polskija dzietki vučać hetyja samyja słavutyja radki polskaj paezii, jakija pačynajucca sa słova «Litva», i adrazu robicca, što z nacyjanalnaj identyfikacyjaj nie ŭsio tak prosta. Jak litoŭskija dzietki vučać samuju słavutuju ŭ śviecie zhadku Litvy, jakaja zroblena čamuści na polskaj movie. Jak biełarusy sumna hladziać na prastoru i dumajuć, kolki ž najlepšych synoŭ biełaruskaj ziamli ŭvajšli ŭ suśvietnuju historyju ź inšymi movami i identyčnaściami, jak niaprosta viartać ich na radzimu. Jość prablema. Razam z tym jaje jak by i niama, kali zhadać šmatkulturnaść i šmatmoŭnaść našych abšaraŭ. Pamiatajučy fakt, što ŭ 1920-ja hady ŭ nas byli 4 dziaržaŭnyja movy, my možam skazać tak: u roznyja časy Adam Mickievič, Śviatłana Aleksijevič i Mojše Kulbak pisali dziaržaŭnymi movami Biełarusi».
«Ci pisaŭ Adam Mickievič pa-biełarusku? My ŭvachodzim u śfieru lehiendaŭ i mifaŭ. Zasłužany biełaruski daśledčyk Adam Maldzis u intervju raskazvaje historyju, jak Maciej Kanapacki ŭ archivach u Koŭnie znachodzić biełaruskamoŭnyja vieršy Mickieviča. Im adrazu ž zacikavilisia polskija śpiecsłužby i dali jamu zrazumieć, što pra heta raskazvać nie treba. Ci tak jano ŭsio? Maldzis potym sustrakaŭsia z Kanapackim, jaki nie adkazaŭ ni «tak», ni «nie» na hetaje pytańnie. Istotna, što nam chočacca vieryć u hetu lehiendu. Dakładna viadoma, što rukoju Mickieviča na adnoj z relihijnych knih napisana zubastaje dvuchradkoŭje: «Na strašnym sudzie ŭsim u sraku budzie». Heta rukoju Mickieviča i heta pa-biełarusku. Ale ci heta radki aŭtarstva samoha paeta? Dakładna viadoma, što biełaruskaja mova była Mickieviču znajomaja».
«Kali ja pierakładaŭ ustup da «Pana Tadevuša», sprabavaŭ jak by biez kamientaroŭ, biez doŭhaha i nudnaha ekskursu dakazać, što Litva — heta blizkija nam abšary byłoha VKŁ. I my sami jość častkaju hetaj Litvy. Prafiesar i siońniašni palityčny viazień Alaksandr Fiaduta iranična pytaŭsia ŭ mianie, ci nie pierakłaści Litvu słovam Biełaruś? Zrazumieła, što heta było b praźmierna i mahło vyklikać dypłamatyčny skandał. Ale my mahli pierakłaści «Ojčyzno moja». I vielmi cikavy chod znajšoŭsia. Paźniejšy adnafamilec Mickieviča Jakub Kołas, abapirajučysia na «Pana Tadevuša», stvaryŭ svaju encykłapiedyju biełaruskaha žyćcia. Tam, dzie apaviadajučy pra šlachtu, Mickievič niedaapavioŭ pra sialan, Kołas pačynaje svaju historyju. Ale ŭstup da «Novaj ziamli» ryfmujecca z ustupam da paemy «Pan Tadevuš», tamu mnie padałosia absalutna darečnym śmieła zamianić hetaje «Ojčyzno moja» kołasaŭskim firmovym vyrazam «Moj rodny kut».
«Ni palaki, ni litoŭcy nie stanuć biadniejšymi, kali my budziem karystacca Adamam Mickievičam jak svaim paetam, tamu čym bolš Mickievič arhanična žyvie ŭ biełaruskaj movie, tym bolš jon naš biełaruski kłasik».
Hladzim razam novaje videa Andreja Chadanoviča, stavim padabajki, kamientujem i dzielimsia ź siabrami i siabroŭkami.
Kamientary