«Збіраць усе магчымыя доказы. Літаральна ўсе». Як беларусы атрымліваюць міжнародную абарону ў Польшчы
Усё больш беларусаў вымушаныя звяртацца па міжнародную абарону ў Польшчы. З забаронай выдаваць пашпарты за мяжой попыт на гэту працэдуру можа павялічыцца. Беларусы, якія ўжо прайшлі гэты шлях, падзяліліся сваім вопытам з выданнем Most (усе імёны ў тэксце змененыя).
«Сабраў 50 розных доказаў, але важных з іх было максімум 15»
Юрый падаваўся на міжнародную абарону ў канцы сакавіка ў Варшаве. У Польшчы беларус знаходзіўся па студэнцкай візе.
«З дакументаў у мяне быў толькі пашпарт. Яго забралі і сказалі чакаць. Праз некаторы час да мяне падышоў перакладчык, і мы разам пачалі запаўняць базавыя даныя (імя і прозвішча, дату і месца нараджэння, імёны і прозвішчы бацькоў і гэтак далей). Пасля запаўнення дакументаў мы з перакладчыкам пайшлі да памежнай службы (яны знаходзяцца ў гэтым жа будынку па вул. Табарова, 33, толькі ў іншым кабінеце).
Памежная служба ўнесла мае даныя ў базу і паралельна задавала розныя пытанні: ці быў я затрыманы, ці знаходзіўся ў нейкіх арганізацыях, ці магу пераехаць у іншую частку краіны. Забралі мой пашпарт і далі часовае пасведчанне іншаземца.
Таксама трэба прынесці доказы таго, што табе ў Беларусі нешта пагражае. Калі ёсць — усё, што дапаможа інспектару зразумець сітуацыю: гэта могуць быць і здымкі, і пратаколы затрымання, і артыкулы. Асабіста я ніколі не быў затрыманы, але я быў валанцёрам, данаціў, пісаў у твітары. Усё, што ў мяне было, я раздрукаваў, падпісаў, што той ці іншы доказ азначае, і ўсё гэта аддаў».
Рашэння Юрый чакаў два месяцы і 20 дзён. Яму надалі статус дадатковай абароны.
«Падчас чакання рашэння і на працягу двух месяцаў пасля атрымання станоўчага адказу штомесяц выплачваюць каля 800 злотых. Акрамя гэтага, на працягу 60 дзён можна падаць дакументы на індывідуальную інтэграцыйную праграму (indywidualny program integracji) і атрымліваць нейкія грошы. Я падаўся на гэтую праграму ў жніўні, і мне сказалі, што чакаць прыйдзецца недзе паўгода.
Юрый кажа, што міжнародная абарона дае шмат пераваг: не трэба думаць пра легалізацыю свайго знаходжання ў Польшчы, ёсць доступ да рынку працы, да навучання ў ВНУ, можна наведваць іншыя краіны (акрамя Беларусі) і адкрываць свой бізнэс у Польшчы».
Усім, хто плануе падаваць дакументы на міжнародную абарону, Юрый раіць зрабіць гэта як мага хутчэй, бо ў хуткім часе адбудуцца парламенцкія выбары і невядома, як працэдура атрымання будзе праходзіць пасля. Цяпер, па яго словах, атрымаць дадатковую абарону не так складана. Таксама ён раіць збіраць усё, што толькі можна. У Юрыя было 50 розных доказаў, але важных з іх было максімум 15.
«Яшчэ хачу адзначыць, што калі вы жадаеце падавацца на міжнародную абарону менавіта ў Польшчы, то трэба згадаць, як вы заехалі ў краіну ў апошні раз. Гэта даволі важна.
Калі вы, напрыклад, заехалі праз Літву, то вас могуць запрасіць афармляць міжнародную абарону там. У такім выпадку лепш выехаць у краіну, якая не ўваходзіць у зону ЕС, і з яе заехаць у Польшчу», — лічыць ён.
«Памежнікі не хацелі прымаць заявы»
Вольга падавалася на міжнародную абарону на мяжы Польшчы і Беларусі ў канцы лістапада 2020 года.
«На той момант працэдуру атрымання міжнароднай абароны праходзіла невялікая колькасць людзей, таму памежнікі адразу не хацелі прымаць маю заяву, маўляў, калі свеціць турма — значыць, ёсць за што. Да таго ж я не мела аніякай візы».
Вольга распавядае, што на мяжы яна прабыла 10 гадзін. Адразу пасля прыняцця дакументаў беларуску адвялі ў залу чакання, дзе супрацоўніца памежнага камітэта Польшчы перыядычна падыходзіла да Вольгі, задавала пытанні і кожны раз прыносіла новую порцыю кавы.
«Праз некалькі гадзін у мяне пачаўся допыт. Распытвалі, дзе я была, куды я хадзіла, ці знаходзілася ў нейкіх палітычных партыях ці арганізацыях, колькі разоў перасякала мяжу за апошнія пяць гадоў і гэтак далей. На руках у мяне не было ніякіх доказаў, акрамя позвы ў пракуратуру, з-за якой я тэрмінова выехала на мяжу. У выніку мяне адправілі на ізаляцыю ў гатэль. А потым — у лагер для ўцекачоў».
Праз месяц знаходжання ў лагеры Вользе даслалі анкету з 30 пытаннямі. Яе патрэбна было запоўніць за два тыдні і выслаць у цэнтр у Белую Падляшскую.
«За гэты перыяд я падрыхтавалася і пазбірала доказы рэпрэсій, фотаздымкі з пратэстаў, артыкулы. Раздрукавала іх і выслала разам з анкетай. Праз пяць месяцаў атрымала станоўчы адказ: мне надалі статус міжнароднай абароны».
Дзякуючы гэтаму статусу Вольга змагла атрымаць карту часовага побыту (часовы ДНЖ) на два гады, дазвол на працу і магчымасць бясплатна вучыцца ў дзяржаўных універсітэтах. Адзіныя выдаткі, якія дзяўчына мела падчас працэдуры — 9,5 злотых — гэта аплата на пошце за ліст з дакументамі.
«Цяпер працэдура атрымання міжнароднай абароны значна прасцейшая і хутчэйшая. Можна падацца як у сваім горадзе, так і ў Варшаве.
Беларусам, якія збіраюцца падаваць дакументы на міжнародную абарону, я раю збіраць усе магчымыя доказы. Літаральна ўсе. Калі справа тычыцца вашых родных, сяброў, знаёмых, калі вы ведаеце альбо нават падазраяце, што па прыездзе ў Беларусь вам пагражае расправа — пераканайце ў гэтым польскую дзяржаву».
«Ідэальна мець дакумент, які дае дазвол на працу»
Міхаіл падаваў дакументы на атрыманне міжнароднай абароны ў верасні 2021 года на падставе таго, што быў падазраваным па «народным» артыкуле 342, частцы першай. У яго была гуманітарная віза.
«З дакументаў я падаваў свой пашпарт і ўсе доказы пераследу, якія меў: пастанову аб прызнанні мяне падазраваным, квіткі на аплату харчавання падчас адміністрацыйнага арышту. За падачу дакументаў я не плаціў ніякіх грошаў. Уся працэдура была вывераная: складанне дакументаў, апытанне, медагляд…»
Рашэння Міхаіл чакаў шэсць месяцаў. Яму надалі статус дадатковай абароны.
«Перавагі атрымання такога статусу, канешне, ёсць: любыя пытанні, звязаныя з дакументамі, не патрабуюць вяртання ў Беларусь ці звароту ў амбасаду; дазвол на жыхарства ніяк не залежыць ад працы, можна весці прадпрымальніцкую дзейнасць (JDG).
Ідэальна, калі падчас разглядання справы ў вас будзе які-небудзь дакумент, які дае права на доступ да рынку працы».
Губарэвіч адправіў у ЦВК дакументы для ўдзелу ў выбарах25
Каментары