Kandydat na rolu zbaŭcy (Biełaruś šukaje čałavieka, jakomu pa siłach budzie adoleć jaje minułaje)

 Aleh Hruździłovič

Kandydat na rolu zbaŭcy

Biełaruś šukaje čałavieka, jakomu pa siłach budzie adoleć jaje minułaje

Na apazycyjnych tusoŭkach, na kuchniach abyvacielaŭ, navat u čynoŭnickich kabinetach užo spračajucca, chto lepš pasuje na rolu zbaŭcy ad Łukašenki, rycara Ancałota z p‘iesy “Drakon”, pastaŭlenaj na kupałaŭskaj scenie padčas pierabudovy z aluzijami na biełaruskija realii. Słaŭny Ancałot u hetaj pavučalnaj bajcy pieramoh u adkrytym zmahańni žudasnaha Cmoka, ale na jahonaje miesca pryjšoŭ jašče horšy Cmok. Adoleŭ i taho, adnak žyćcio čamuści nia stała lepšym. Akazałasia, Drakon žyvie ŭ sercy kožnaha žychara kazačnaha horadu, i adnym podźviham ničoha nie źmieniš. Treba ŭparta i pastupova mianiać sam ład žyćcia.

Bajusia, pakul my viadziem pošuki tolki ŭ adnym nakirunku. Nam patrebny pieramožca Drakona. My kažam adzin adnamu: u vašaha kandydata mocny biceps, zatoje ŭ našaha bolš raźvitaja ściohnavaja ciahlica, a jana na zaklučnym etapie bolš karysnaja… Karaciej, amal pavodle Švarca, pa-za ŭvahaj zastajecca los spadčyny, što dastaniecca pieramožcu Cmoka. Miž tym vidavočna, što vyratavalniku biełarusaŭ ad Łukašenki tre budzie za jakijaści piać nastupnych hadoŭ viarnuć krainu na arbitu cyvilizavanaha raźvićcia i prydać joj taki impuls, kab jana z hetaj arbity ŭžo nie syšła. A heta značna ciažej, čym pieramahčy Łukašenku, dziela hetaha spatrebiacca zusim inšyja jakaści. I naš kandydat pavinien imi vałodać ci chacia b prajavić peŭnyja prykmiety, što ŭ jaho jość takija jakaści i tym samym pierakanać vybarcaŭ hałasavać za jaho. (Darečy, sam Łukašenka ŭ peŭnaj stupieni ŭžo byŭ tym Ancałotam, jaki pieramoh Drakona, ale akazałasia, što, akramia jak razburać, jon na bolšaje nia zdolny).

Ale biezumoŭna, spačatku treba Drakona pieramahčy. Ci pa siłach heta, naprykład, Alaksandru Dabravolskamu ci Siamionu Domašu?

Palityk Dabravolski
ži haspadarnik Domaš

Usio zaležyć ad pazycyi, ź jakoj šturmujecca krepaść, i ad taho, jakaja ŭ rukach zbroja. Hetak skažuć vajskoŭcy. Dyk voś, “uzbrojeny” našyja kandydaty niadrenna. Dabravolski ŭ biełaruskaj palitycy ad jaje “pačatku”, z kanca 80-ch. Jon bliskuča pieramoh na vybarach u apošni Viarchoŭny Saviet SSSR. Byŭ adnym z zasnavalnikaŭ Demakratyčnaj Partyi, jakaja i stała bazaj dla ciapierašniaj AHP, dzie ŭ Dabravolskaha mocnyja pazycyi adnaho ź lideraŭ. U svoj čas Dabravolski akazaŭsia zdolny na kampramis — nia staŭ pretendavać na miesca staršyni AHP, kab nie parušyć adzinstva demakrataŭ . U vyniku, pakul sacyjał-demakraty, a potym i frontaŭcy, aktyŭna dzialilisia, abjadnanyja demakraty stali liderami apazycyi. Ciapier heta dapamahaje Dabravolskamu pastupova ŭmacoŭvać svoj palityčny aŭtarytet. Jon nia samy viadomy dziejač apazycyi ŭ krainie, ale viadomy dobra i dobrym. I, što istotna, jaho viedajuć jak u Maskvie, tak i na Zachadzie. Pryčym u Maskvie — jak palityka ŭraŭnavažanaha, ź jakim možna vieści spravy, a na Zachadzie — jak čałavieka, jaki nie handluje ajčynaj i demakratyčnymi kaštoŭnaściami. Biezumoŭna, rejtynh Dabravolskaha ŭ ahulnanacyjanalnych apytańniach nižejšy za jahony aŭtarytet siarod palitykaŭ, ale heta sprava nažyŭnaja. Na maju dumku, u Alaksandra prosta bliskučyja reprezentacyjnyja dadzienyja, u hetym jamu amal niama roŭnych. Małady, vysoki, pryvabny. Žyvaja ŭśmieška nia schodzić z tvaru. Badaj, u hebešnych i miantoŭskich aperataraŭ, nia toje što na BT, nia znojdziecca kadraŭ, na jakich Dabravolski vyhladaŭ by złym dy raźjušanym, kab možna było vystavić jaho “ekstremistam”. Uvohule, kali kazać pra tak zvany admoŭny rejtynh, dyk u Dabravolskaha tut poŭny ažur. Uzorny muž i baćka, ni ŭ jakich karupcyjnych skandałach nie zamiašany, nijakich machinacyjaŭ z damami ci bankaŭskimi kredytami. Dyj proźvišča čaho vartaje! Z takim proźviščam možna hory źviarnuć.

Vielmi ŭdałaje proźvišča dastałasia i Siamionu Domašu. Ciopłaje, biełaruskaje, damašniaje. Lohka čytajecca, adrazu zapaminajecca. I vyhlad u jaho taksama pryvabny — surjozny, ź ćviordym pohladam, ź vietlivaj, pryjemnaj uśmieškaj. Adukavany načalnik. Jaki viedaje, što rabić, i nie vystaŭlajecca svaimi viedami. Na jahonym plakacie budzie vialikimi litarami napisana, što kandydat kiravaŭ cełaj vobłaściu, pryčym nie aby-jakoj, a samaj bahataj, Haradzienskaj. Što byŭ deputatam i navat siabrom prezydyjumu Viarchoŭnaha Savietu. Praŭda, čalcoŭ prezydyjumaŭ naš vybarščyk instynktyŭna niedalublivaje, ale Domaš siadzieŭ tam niadoŭha. Toje, što kiravaŭ vobłaściu, — vialiki plus. Kali ja sam čynoŭnik, vajskoviec ci prosty biudžetnik, ja addam naležnaje dośviedu mienavita hetaha kandydata. Ja ž razumieju, što paśla Łukašenki adrazu ŭsiaho nia źmieniš, što ź dziaržaŭnym aparatam tre abychodzicca, jak ź ciažarnaj žančynaj, hodzie “łamać praz kalena”. Hety, chutčej za ŭsio, łamać i nia budzie, jon ža čałaviek svoj, daśviedčany.

Varta adznačyć i toje, što ŭ źviestki na plakacie, peŭna, nia ŭvojdzie. Haradziency siarod delehacyjaŭ apošniaha, razahnanaha Łukašenkam parlamentu byli samymi arhanizavanymi prychilnikami impičmentu. I ŭ toj častcy VS, jakaja zachavała addanaść Kanstytucyi 1994 hodu, jany zastajucca samaj mocnaj hrupaj. A lideram u ich jakraz Siamion Domaš. Takim čynam, u paśladoŭnaści, pryncypovaści i śmiełaści palityku Domašu nie admoviš.

Toje, jak družna haradzienskija demakratyčnyja aktyvisty vykazvajucca za kandydaturu Domaša, dadatkova pierakonvaje ŭ jahonych arhanizacyjnych zdolnaściach i peŭnaj ambitnaści. Dabravolskamu jakraz hetaj ambitnaści i nie chapaje, a voś u Domaša ź joju ŭsio ŭ paradku.

Dom Domaša

Ale jość u hetych dvuch kandydataŭ istotnyja niedachopy, i, ja ŭpeŭnieny, ichny praciŭnik mima hetych niedachopaŭ nia projdzie.

Haradziencu stać lideram Biełarusi vielmi ciažka. Choć niapeŭny ŭ nas padzieł na zachodnikaŭ i ŭschodnikaŭ, ale jon spracoŭvaje ŭ jakaści arhumentu suprać, kali ludzi ŭ svaim vybary vahajucca. Navat Viačasłavu Kiebiču, na jakoha na minułych prezydenckich vybarach pracavaŭ uvieś dziaržaŭny aparat, nie ŭdałosia neŭtralizavać hety niapeŭny arhument. Suprać Zianona Paźniaka jon byŭ druhim pavodle važkaści i taksama vielmi spryčyniŭsia da parazy lidera Narodnaha Frontu… Ale navat nia heta hałoŭny ź minusaŭ.

Historyja z domam, u jaki Siamion Domaš zasialiŭsia padčas svajho načalnictva, a potym jaho pryvatyzavaŭ — voś što moža parušyć jahonuju pieradvybarčuju kampaniju. Choć u pryncypie — zvyčajnaja historyja. U 90-ch hadach pałova haradzkoha nasielnictva pryvatyzavała svajo žyllo, i ničoha, nichto sam siabie za heta nie dakaraje. Domaš usio rabiŭ pavodle zakonu. Heta paćvierdziŭ sud, kali ŭłady sprabavali zhańbić imia Domaša. Tolki pra dom “namenklaturščyka ŭ apazycyi” Domaša zdymuć asobny film i buduć krucić na BT dziasiatki razoŭ u źviazcy ź siužetami pra sapraŭdnych karupcyjaneraŭ – hetaha nielha vyklučyć. Kab supraćstajać takoj navale, patrebny byŭ by niezaležny telekanał, jakoha ŭ nas niama. I što tady? Kryčać na mitynhach pra čarhovuju manu dziaržaŭnaha telebačańnia?

Prablema baćki

Viadoma, ad čornaj kontraprapahandy nie zastrachavany i Alaksandar Dabravolski. Jamu moža zaškodzić imia pa baćku – Alhierdavič. Bo pošuk pravasłaŭnymi biełarusami ŭjaŭnaj “katalickaj intryhi” ŭva ŭsim i ŭsich – reč taksama niapeŭnaja, ale jakuju lohka inśpiravać aficyjnaj prapahandzie. I dakazvaj tady, što kniaź Alhierd byŭ nia prosta pravasłaŭny, ale navat nasadžaŭ pravasłaŭje ŭ Vialikim Kniastvie.

Zrešty, i dom moža stać arhumentam “za” (damavity, nia toje što Łukašenka, u jakoha vakoł chaty płotu nie było), i imia pa baćku (pryhožaje, zapaminalnaje, biełaruskaje, histaryčnaje, a čaplajucca da jaho niespraviadliva, aby brudam ablić). Pytańnie, značyć, u tym, ci buduć padstavy, kab nasielnictva pavieryła aŭtaram kampramatu.

Kali pierad minułymi vybarami zamiatalinskija prapahandysty raspaŭsiudzili historyju pra toje, byccam deputat Łukašenka zalez u torbu niejkaj stjuardesy i skraŭ adtul fen, hetamu mała chto pavieryŭ. A ŭ tym, što načalniki zabirajuć sabie lepšaje žyllo, i tady, i ciapier pierakonvać nikoha niama patreby. A voś Dabravolskamu “karupcyjnaje abvinavačvańnie” nie pryčepiš nikoli, choć dziesiać filmaŭ zdymi. Nie pavieryć naš čałaviek, što prosty inžyner, jaki ni dnia nia byŭ pry ŭładzie, niečaha tam nakraŭ. Chiba što šruboŭ jakich.

Ale jość u Dabravolskaha druhaja achilesava piata. Za im, jak za lideram rasiejskaha “Jabłyka” Hryhoryjem Jaŭlinskim, niama viadomaj ludziam spravy i hučnaha ŭčynku. Apošnija dzieviać hadoŭ Dabravolski nidzie, akramia jak u apazycyjnaj palitycy, nie pracavaŭ. Hetki čałaviek z “apazycyjnaj namenklatury”. Šuškievič vyłučaŭ jaho na siakija-takija adkaznyja pasady, ale kamunistyčny Viarchoŭny Saviet nie zaćvierdziŭ.

Siamion Domaš moža pakazać u Horadni ci vobłaści dziasiatak i bolš budynkaŭ, jakija pry im, pry jahonym niepasrednym udziele padnialisia. U chakiejnyja pałacy abaviazkova budzie tykać padčas vybarčaj kampanii Alaksandar Łukašenka — voś, skaža, što paśla majho prezydenctva zastałosia, pamacać možna. I budzie mieć racyju. A što prademanstruje vybarcam Dabravolski? Tuzin rezalucyjaŭ? Palityčnyja zajavy? Kamentary ŭ hazetach? Rečy patrebnyja, ale dzie spravy? — spytaje vybarščyk.

Nie chto zaŭhodna

Tolki apazycyjnym lideram padajecca, što Łukašenka nadakučyŭ narodu da toj stupieni, što jaho hatovy zamianić na kaho zaŭhodna. A rabaciaha ŭ instrumentalnym cechu, švačka-matarystka ci dajarka pierakananyja — lepš drenny bryhadzir, čymści nijakaha. Dabravolski i moža być pradstaŭleny hetkim “nijakim bryhadziram”. “Što jon moža, — zapytajecca z ekranu małady arakuł, — tolki bałbatać?” A kab pierakanać rabaciahu, što siońnia tolki daśviedčany palityk zdolny sabrać kamandu prafesijanałaŭ, jakaja źmienić stanovišča ŭ ekanomicy — dziela hetaha znoŭ ža patrebny mahutny prapahandyscki apparat. Ci Dabravolski zdoleje jaho arhanizavać? Łukašenka — zdoleŭ.

My marna stracim čas, pierabirajučy navat najlepšych kandydataŭ, kali budziem šukać klasyčnaha pieramožcu. Treba źmianić nia tolki krytery, ale i źmiest. Nia tolki lozunhi, ale i kirunak. Kab pierakanać ludziej u tym, što jany ničoha nia straciać, admoviŭšysia ad Łukašenki, adnaho tolki vobrazu “spakojnaha palityka”, jaki vykarystoŭvajuć Dabravolski ci Domaš, mała. Choć zadačaju novaha prezydenta budzie “pieraadoleńnie minułaha”, zdajecca, bolš šancaŭ pieramahčy Łukašenku ŭ taho kandydata, chto vystupić u peŭnym sensie razvažlivym pierajmalnikam jahonaj spadčyny, a nie źniščalnikam i razburalnikam minułaha. A mienavita taki cień lažyć na kožnym apazycyjanery. Da vybaraŭ jašče nia mienš za paŭhoda, jość čas znajści enerhičnaha kandydata. Taksama jość spadzieŭ, što taki čałaviek sam saboju vyjavicca ŭ padziejach napiaredadni vybaraŭ, bo paŭhodździe abiacaje być vielmi burnym.