«Dvojčy atrymlivała pa «šapcy», kali pracavała da 8-9 viečara». Pra što maryć biełaruska ŭ Šviecyi
Biełaruska Nadzieja — prahramistka hulniavoj industryi. Dośviedu pracy ŭ jaje 11 hadoŭ, čatyry ź ich dziaŭčyna žyvie ŭ Šviecyi. Joj padabajecca šviedski rytm žyćcia, spartovyja zvyčki i hastranamičnyja tradycyi. Jaje historyju raskazvaje EX-PRESS.BY.
«Mnie prapanavali pracu ŭ Šviecyi»
Hierainia raspaviadaje, jak trapiła ŭ skandynaŭskuju krainu:
— Mianie zaniesła banalna i prosta. U 2020 hodzie ja nie chacieła abmiažoŭvacca tolki Biełaruśsiu. Ja dasiahnuła stoli, i kab byli novyja vykliki, treba było jechać kudyści. Plus doma było strašna. Chaciełasia čahości bolš stabilnaha.
Nadzieja apynułasia ŭ Malmio. U paraŭnańni sa Stakholmam, jaki ličycca vielmi darahim, u jaje horadzie tańniej kaštuje navat žytło:
— Malmio taksama dastatkova darahi. Praz praliŭ — Kapienhahien. Tamu šmat datčan jeździać na pracu. Ciahnik zajmaje ŭsiaho 40 chvilin.
Pra košty dadaje:
— U novym rajonie Malmio dvuška — kala 1000€, troška — kala 1200€. Samaje tannaje ŭ dalokim rajonie — 600-700€. Pakoj jašče tańniej.
Uvohule rynak žytła, pa jaje słovach, tut dziŭny:
— Jość dva typy arendy: možaš zdymać kvateru napramuju ŭ zabudoŭščyka abo ŭ čałavieka, jaki vałodaje joj ci zdymaje. Druhi varyjant atrymlivajecca daražej. Ale pry hetym nie treba čakać u čerhach i nie pytajuć dakumienty ab zarobku. U pieršym varyjancie treba płacić 30€ na hod i čakać čarhu na prahlad.
Nadzieja ŭzdychaje:
— U Šviecyi my paŭsiul staim u čerhach. Padacca na VNŽ (vid na žycharstva) — čarha, trapić da lekara — čerhi, čerhi. Hałoŭnaje, što treba mieć, — heta šmat ciarpieńnia.
«Siabroŭ šukać niemahčyma ciažka»
Pa słovach hieraini, tut niama kamjunici:
— U Polščy jość šmat biełarusaŭ, u Skandynavii niama. Jość trošku, ale kamjunici siamiejnacentryčnaje i ŭ stalicy. U maim horadzie amal nikoha niama. Hetaha nie chapaje.
Pytańnie adaptacyi taksama ciažkaje:
— Šviedy nie dapuskajuć da siabie blizka. Ja źmiryłasia, što ŭ mianie nie budzie šviedskich siabroŭ. Koła siabroŭ farmujecca, kali jany vučacca ŭ škole ci va ŭniviersitecie. Pry hetym jany vietlivyja, ale nam siabroŭ šukać niemahčyma ciažka. Za hetyja čatyry hady ŭ mianie tolki dvoje znajšłosia, i tyja nie šviedy. Bolš, čym nul.
«Listapad i śniežań — niama soniejka»
Biełaruska kaža, što vielmi ciažka pryzvyčaicca da nadvorja:
— Na poŭdni nie tak chałodna, jak na astatniaj častcy krainy, ale ŭzimku niemahčyma: sonca padymajecca a 9 ranicy, a 15-j idzie na zachad. Heta vielmi ciažka. I tak da sakavika. Listapad i śniežań — niama soniejka. Chmarnaść, doždž. Hety čas treba pieražyć.
Šviedy kažuć, što kali jość sonca, treba być na vulicy. Nadzieja z mužam taksama zastajecca ŭletku ŭ Šviecyi:
— Šviedy zvyčajna biaruć adpačynak u kancy červienia — pačatku žniŭnia. Ludzi masava vychodziać u adpačynak. Kaviarni mohuć začynicca, bo ludziam treba jechać u adpačynak. My zastajemsia, bo tut ciopła i dobra. Žyvu pobač z moram. Navošta mnie jechać u Hišpaniju ci Charvatyju za moram i soncam. Tut jość nievialikaje, ale mora, chałodnaje, ale ja zvykłasia ŭžo.
Pa słovach dziaŭčyny, viasna i leta tut — vielmi pryhožy čas:
— Soniejka cudoŭnaje. Nadvorje, jak treba. Nie supier chałodnaje i nie supier haračaje. U nas sioleta było +22-23. Pad 30 hradusaŭ było tydzień usiaho. Kamfortna.
Šviecyju jana nazyvaje krainaj dziaciej i stałych ludziej, bo tut vielmi šmat zroblena dla hetych katehoryj:
— Tannyja sadki i škoły dziaržaŭnyja. Subsidyi jość na pryvatnyja. Stamatałohija biaspłatnaja da 21 hoda. Dla siamji heta vielmi kruta. Dziciačyja placoŭki jość navat u nievialikich handlovych centrach. Va ŭsich muziejach, dzie ja była, jość dziciačy pakoj. Šmat zroblena dla ich, ale pry hetym dzieci — nie centr žyćcia. Dzieci adaptujucca pad toje, što padabajecca baćkam.
«Biurakratyja vielmi marudnaja»
Siarod prablemnych pytańniaŭ biełaruska nazyvaje biurakratyju i dadaje, što pytańni vyrašajucca vielmi marudna:
— Heta samaje ciažkaje. Mihracyjnaje ahienctva tut na svajoj chvali. Dastatkova časta niejkija zakony prymajucca ŭ parłamiencie. Parłamient ahałošvaje, jakija krainy dobryja i niadobryja. Mihracyjka nie sočyć za hetym, a žyćcio emihranta zaležyć ad pracaŭnika hetaj słužby.
Nadzia nahadvaje historyju, kali čałavieka, jaki šukaŭ prytułku, departavali ŭ Biełaruś:
— Heta było paśla taho, jak u lutym 2024 hoda była pryniata rezalucyja, što Biełaruś — niebiaśpiečnaja kraina. Ale heta nie było pieraškodaj jaho vysłać. Heta strašna.
Biełaruska kaža, što ŭ jaje zaraz pracoŭny DNŽ, jon dajecca na 2 hady:
— Kali ty atrymlivaješ pracu, vyprabavalny pieryjad dajecca na 6 miesiacaŭ. Paśla kali ŭsio dobra, dajuć DNŽ na dva hady. Tut jon jak pracoŭnaja viza. Kali źmianiŭ pracu, treba źmianiać i DNŽ.
Paśla dvuch DNŽ možna padavacca na stały pobyt:
— Na hramadzianstva možna padavacca paśla 5 hadoŭ, kali jość stały pobyt, stały DNŽ i niama nijakich kryminalnych abviestak u Šviecyi i zapazyčanaściaŭ, kali ŭ ciabie jość praca, i možaš siabie zabiaśpiečyć.
«Ja adčuvaju siabie biaśpiečna»
— Ja razumieju, što kali hladzieć naviny, Šviecyja nie samaja biaśpiečnaja. Ale tut u cełym spakojna. Jość prablemy z bandami, hvałtam, ale baču, što z hetym pracujuć. Kali my pierajazdžali, pytalisia ŭ miascovych, u jakim rajonie žyć. Adkazvali tak: kali ty nie zajmaješsia kryminałam, luby rajon dobry.
Dziaŭčyna adčuvaje siabie biaśpiečna:
— Chadzić nočču pa vulicy biaśpiečna. Niama strachu.
Šviedy žyvuć tak, kab usiaho było ŭ mieru:
— Ludzi nie pierapracoŭvajuć, ludzi spakojna staviacca, što a 17:30 na pracy amal nikoha niama.
Dvojčy biełaruska atrymlivała pa «šapcy», kali pracavała da 8-9 viečara:
— U hety čas ty pavinna być ź siamjoj. Hety rytm žyćcia daje adčuvańnie stabilnaści, ty nie pierahružaješ siabie pracaj. Kali stresova niejak, kažaš, i da ciabie pojduć nasustrač. Heta tak kruta. Ja vielmi zadavolena miescam pracy, i jak tut pracuje heta kultura.
«Šviedy žyvuć ad bułki da bułki»
U Šviecyi šmat miascovych śviataŭ. Šmat śviataŭ ježy. Asobnaje śviata — musić być asobnaja ježa:
— Na Rastvo śpiecyjalny nabor straŭ, plus musiać być frykadelki i śpiecyjalnaja viandlina. U Polščy na tłusty čaćvier jaduć pončyki, a ŭ nas — bułki.
Dziaŭčyna ŭśmichajecca, što šviedy žyvuć ad bułki da bułki:
— 4 kastryčnika byŭ dzień bułki z karycaj. Jon skončyŭsia. Potym budzie Rastvo, a pad jaho robiać bułki z šafranam. Heta drobiaź, ale takaja pryjemnaja.
«Žartujem, što tut takaja miedycyna, što lepiej nie chvareć»
Pa słovach biełaruski, u Šviecyi ŭsie na sporcie:
— My śmiajomsia, što tut takaja miedycyna, što lepiej nie chvareć. Fitnies — heta adzinaja reč, jakaja pracuje 24/7. Ty nie možaš hetaha paźbiahać, kali ŭsio navokał heta robiać. Kožny treci biehaje. U zał chodzim rehularna. Plus tut šmat parkaŭ z trejłami, šmat załaŭ.
Kožnyja vychodnyja siamja kudyści jeździć ci chodzić:
— U Šviecyi jość praviła, što ŭ kožnaha pavinien być dostup da pryrody. Navat kali heta niejkaja pryvatnaja ziamla. U našym rajonie jość ściežki, jakija iduć uzdoŭž uźbiarežža. Ty pryjazdžaješ u lubuju kropku, bačyš adznaki i idzieš. Časta praz pali, bačyš karoŭ. Heta pryvatnaja ziamla, ale i publičnaja taksama.
Šmat času treba na toje, kab adaptavacca da miedycyny:
— Kali ŭ ciabie niejkaja śpiecyfičnaje prablema, časam atrymać lačeńnie niaprosta. Ja nie mahu vybrać śpiecyjalista ŭ pryvatnym centry i pajści da jaho. Tut da śpiecyjalista nakiroŭvaje hienieralny lekar.
Siarod prablem u miedycynie biełaruska nazyvaje čerhi:
— Samaje ciažkaje, što da śpiecyjalistaŭ ciažka trapić, ale pryjemna, što miedycyna biaspłatnaja paśla 8 vizitaŭ. Kožny vizit kaštuje 20€. Ale kali dasiahaješ limit 160€, astatnija buduć biaspłatnyja. Renthieny i analizy pa naznačeńni — taksama biaspłatnyja.
Surazmoŭca dadaje, što kali čałaviek choča zdać analizy, tamu što jamu prosta cikava, budzie kaštavać doraha:
— Naprykład, vizit da hiniekołaha kaštuje 200€. A pa nakiravańni — 20€. Ja čakała vyklik da hiniekołaha 9 miesiacaŭ.
Šviedy davoli surjozna staviacca da miantalnych chvarob. Davoli lohka atrymać antydepresanty ci nakiravańnie, kab pravieryli na aŭtyzm. Tolki tut Nadzieja zrazumieła, jak heta važna.
«Kraina robić usio, kab ty vyvučaŭ movu»
Naša hierainia śćviardžaje, što kraina robić usio, kab ludzi vyvučali šviedskuju movu:
— Tut jość biaspłatnyja moŭnyja kursy: ad bazavaha ŭzroŭniu i da ŭniviersiteckaha. Jość šmat aplikacyj dla vyvučeńnia movy. Jość sproščanaja mova. Jość radyjo, jakoje vypuskaje naviny na sproščanaj movie. Heta biaspłatna. Dziaržava šmat robić, kab ty vyvučyŭ movu. Ale tut taksama 100 hadoŭ vyvučajuć anhielskuju movu, tamu i lubaja babulka jaje viedaje.
Vielmi šmat čaho novaha hierainia adkryła ŭ płanie adnosin:
— Usie roznyja navokał. Heta vielmi vučyć talerantnaści. Ty pryzvyčaišsia da roznych ludziej. Vučyšsia čuć i žyć pobač ź imi. Ja lublu miesca, dzie žyvu zaraz. Ja nikoli nie była da hetaha ŭ Šviecyi. Tolki drennaje čuła pra krainu. A pryjechała ŭ cudoŭny cichi haradok — jak Harodnia, ale žyvy. Stolki ŭsiaho možna rabić. Kali sumna, to praz praliŭ — Danija i Kapienhahien. Ja kajfanuła, što ja tut. Na maju tryvožnuju dušu jak miodam pamazali.
Naprykancy dadaje:
— Horad kamfortny dla žyćcia. I kraina vielmi kamfortnaja dla žyćcia. Kali dla mianie ŭ hości pryjazdžajuć, ja nie viedaju, što pakazvać, bo tut usio pryhoža.
«Možna ŭziać aŭtamat i pierasiekčy miažu?» Pavuk spytaŭ u pamiežnikaŭ, ci zakonna rasijskija vojski ŭ 2022 hodzie pierajšli biełaruska-ŭkrainskuju miažu66
Kamientary