«Rasija nikoli nie spynicca — jaje možna tolki rabić słaboj». Vialikaja hutarka z kamandziram kalinoŭcaŭ Paŭłam Šurmiejem
«My išli siudy, kab praź pieramohu Ukrainy viarnucca dachaty». U čas, kali połk Kalinoŭskaha raździrali kanflikty, były viaślar Pavieł Šurmiej ustaŭ na čale kalinoŭcaŭ. «Naša Niva» pahutaryła ź im pra skandały, vykliki i sensy — što b ni zdaryłasia, Šurmiej praciahvaje vieryć u połk.
«Połk Kalinoŭskaha — samaje bujnoje i pradstaŭničaje padraździaleńnie biełarusaŭ va Ukrainie. I jaho razarvać na dźvie častki?»
«Naša Niva»: U adnym ź intervju vy kazali: «Połk [ciapier] adździalajecca ad ludziej, dla jakich meta była nie naša ahulnaja — vyzvaleńnie Biełarusi, jakija mieli niejkija ŭłasnyja mety nakont pałka, bačyli jaho svaim pryvatnym vojskam». Što heta značyć?
Pavieł Šurmiej: Što takoje połk imia Kastusia Kalinoŭskaha? Heta chłopcy, jakija achviarujuć svaim žyćciom, zdaroŭjem, potam, kryvioju, časam svajho žyćcia, vajujuć na pieradavoj za našu ahulnuju metu. Z 2022 hoda skłałasia tak, što administracyjna-tyłavaja hrupa, jakaja pavinna zabiaśpiečvać bajavuju pracu, znachodziačysia ŭ Kijevie, skarystałasia svaim stanoviščam i ŭpłyvam, kab pieratvaryć siabie ŭ šerych kardynałaŭ, jakija pačali kamandavać pałkom — nie ŭ bajavym płanie, a ŭ ahulnym.
Praz dva hady ŭsim stała vidavočna, što jany ličać połk svajoj ułasnaściu — jak jany kazali, ułasnym prajektam. Dla ich połk byŭ ledź nie ŭłasnaj PVK.
«NN»: Havorka pra bajcoŭ z pazyŭnymi «Vaniš» i «Mikoła» (Arciem Vojnič i Mikałaj Dziemidzienka — NN)?
PŠ: Tak.
«NN»: Jak atrymałasia, što mienavita jany stali hetymi šerymi kardynałami?
PŠ: U pačatku poŭnamaštabnaj vajny sabralisia ludzi, jakija vajavali va Ukrainie ŭžo niekalki hadoŭ, niekatoryja pajechali na front jašče ŭ 2014-m. Kamandziram [na toj čas] bataljona imia Kastusia Kalinoŭskaha abrali vajara z pazyŭnym «Joryk». Vania «Brest» i Paša «Vołat» stali kamandzirami bajavych padraździaleńniaŭ, taksama i Jan Mielnikaŭ. A voś «Vaniš» i «Mikoła» adkazvali za administracyjna-tyłavuju pracu.
Za pieršyja miesiacy «Brest» i «Vołat» zahinuli, «Joryk» pakinuŭ pasadu kiraŭnika — vyrašyli, što jon nie spraŭlajecca z abaviazkami. Kamandziram pałka pryznačyli Dzianisa «Kita». Zastalisia «Mikoła» i «Vaniš», jakija zajmalisia administracyjna-tyłavoj pracaj, pakul astatnija vajavali. My vajavali na inšym kirunku, niekatoryja chłopcy tady pa šmat miesiacaŭ nie byvali ŭ Kijevie. Dla nas hałoŭnaje było, kab my atrymlivali narmalnaje zabieśpiačeńnie z Kijeva.
Na toj momant my ŭžo byli niezadavolenyja hetaj hrupaj ludziej, ale vajavali. A jany ŭmacoŭvali svaje suviazi ŭ Kijevie i pavodzili siabie jak pradstaŭniki pałka imia Kastusia Kalinoŭskaha.
«NN»: Na toj momant, kali «Vaniša» i «Mikołu» źmiaścili ź ich pasadaŭ, vajary peŭny čas vykazvali niezadavolenaść ich mietadami. Čamu ž ich źniali tolki niadaŭna?
PŠ: Niekatorym ludziam spatrebiŭsia čas, kab zrazumieć, chto takija «Vaniš» i «Mikoła». Bataljon «Vołat» žadaŭ vyjści sa składu pałka jašče ŭ pačatku leta 2022-ha. Ale ŭ nas ahulnaja meta, i jość pytańni nakštałt rekrutynhu, łahistyki i zabieśpiačeńnia, bieź jakich padraździaleńnie nie moža być bajazdolnym i isnavać doŭhi čas. I ŭ toj čas, i paźniej u bataljonie «Vołat» uźnimalisia hetyja pytańni, ale nie było vyznačana, chto budzie vyrašać ich u bataljonie, tamu jon zastaŭsia ŭ składzie pałka.
Znoŭ ža, u nas jość ahulnaja meta i jość šmat nievidavočnych momantaŭ. Kažu i pra reputacyjnyja straty. Połk Kalinoŭskaha — samaje bujnoje i pradstaŭničaje padraździaleńnie biełarusaŭ va Ukrainie, i jaho razarvać na dźvie častki? Heta vielmi składanaje pytańnie, i treba razumieć, jakija nastupstvy mahli b być u takoha kroku.
«Nam nie pieradajuć dakumientaŭ, kab my mahli zrabić aŭdyt. Što ludzi chavajuć?»
«NN»: Čym ciapier zajmajucca «Vaniš» i «Mikoła»?
PŠ: Dakładna nie viedaju. Niechta ź ich užo pakinuŭ vajskovuju čaść, niechta — u pracesie hetaha.
«NN»: To-bok nie padtrymlivajecie ź imi kantakt?
PŠ: Jak vy sabie heta ŭjaŭlajecie? My ž žadajem, kab u połk viarnułasia prazrystaść i spravazdačnaść. Usia dapamoha pałku ad biełarusaŭ, dyjaspar išła praz fond pałka, i nam nie pieradali nijakich dakumientaŭ, kab my mahli zrabić aŭdyt. Što ludzi chavajuć?
Mahčyma, usio heta skłałasia ź niekalkich kampanientaŭ, u tym liku z-za asablivaściaŭ charaktaraŭ hetych ludziej. Ale ja dumaju, ludzi taksama bajacca, što vylezuć niepryjemnyja dla ich fakty pra toje, jak byli vykarystanyja srodki fondu i jaho majomaść.
«NN»: Jak atrymałasia, što častka sacsietak biełaruskaha padraździaleńnia zastałasia ŭ žonki «Vaniša»? I ŭ vyniku ad imia pałka ciapier publikujuć paralelna roznyja zajavy.
PŠ: U byłoj administracyjna-tyłavoj hrupy — kali dakładniej, u žonki «Vaniša» — zastalisia ŭsie našy byłyja sacsietki, akramia supołki ŭ fejsbuku. Jana była ich administratarkaj, i ŭ pravavym poli Ukrainy my nie možam ich atrymać nazad, my byli vymušanyja stvaryć novyja staronki. U nas taksama atrymałasia viarnuć sabie pieršy sajt pałka — kalinouski.org. Jašče stvaryli novy kanał na jutubie, i ŭładalniki staroha kanała adrazu pačali nam ładzić pieraškody, kab novy kanał zabłakavali.
Chłopcy z pres-słužby, jakija z samaha pačatku byli na pieradavoj i rabili videarepartažy i filmy, ciapier pracujuć z nami ŭ našym pres-centry. Ale ŭsio toje, što jany zdymali, zastałosia na starym jutub-kanale. Za apošnija miesiacy tam nie źjaviłasia ničoha novaha, bo ŭ ich niama kamu hetym zajmacca.
«NN»: Raskažycie padrabiaźniej pra reformy, jakija prachodziać apošni čas u pałku.
PŠ: Žadajem viarnuć davier pamiž vajarami i kiraŭnictvam, palepšyć adnosiny z dyjasparami, vałanciorami, fondami. Jość meta pravieści finansavy aŭdyt fondu pałka — papiaredniki zrabili ŭsio, kab nam było jak maha składaniej zładzić hety aŭdyt. Taksama ŭ metach palapšeńnie rekrutynhu, spravazdačnaść i prazrystaść.
«NN»: Jak vy atrymali prapanovu ŭznačalić połk?
PŠ: Kali [ŭ pałku] pačalisia pieramieny i reformy, to, kab usie vajary mahli ŭ ich paŭdzielničać, stvaryli pracoŭnuju hrupu. Heta było ŭ kancy krasavika — pačatku maja 2024 hoda, i kožnaje bajavoje padraździaleńnie mahło tudy nakiravać pradstaŭnikoŭ. Ciapier, mahčyma, niechta moža skazać, što ich tam nie było ci jany ź niečym nie zhodnyja, ale takuju prapanovu atrymali ŭsie. Chto pažadaŭ, toj dasłaŭ pradstaŭnikoŭ.
Hetaja pracoŭnaja hrupa vyrašyła, što [tahačasny kamandzir pałka] Dzianis «Kit» Procharaŭ pieradaść mnie svaje paŭnamoctvy. Ja razumieŭ, nakolki heta budzie ciažkaja zadača, ale ŭ toj ža čas uśviedamlaŭ, jak važna [dapamahčy] pałku vyjści z kryzisu.
«Dobraachvotnikaŭ prychodzić niašmat, my prosta padtrymlivajem kolkaść vajaroŭ na adnym uzroŭni»
«NN»: Na jakich zadačach ciapier zaniatyja bajcy pałka?
PŠ: Jak i zaŭždy, u pałku pracujuć z BPŁA, taksama pracuje artyleryja, miedyki, suviaź. Naša piachota palapšaje svaju bajavuju zdatnaść, chłopcy rychtujucca da bajavoj pracy.
Bolš kankretna nie mahu raspavieści.
Minułuju zimu i leta sychodziačaha hoda my pracavali kala Charkava, tam našy chłopcy i asabliva piachota dobra siabie pakazali.
«NN»: Jakuju dapamohu ad Ukrainy ŭ lehalizacyi i lačeńni moža atrymać kalinoviec paśla zakančeńnia słužby?
PŠ: Va Ukrainie byŭ niadaŭna pryniaty novy zakon, jaki daje mahčymaść lehalizavacca zamiežnikam paśla prachodžańnia vajskovaj słužby. Daviedajemsia, jak jon pracuje, u bližejšyja miesiac-dva. Mahčyma, heta stanie bolš zrazumieła viasnoj, kali projdzie try hady z padpisańnia pieršych kantraktaŭ našymi chłopcami i jany buduć sprabavać padavacca na stały dazvoł na žycharstva.
Bolšuju častku nieabchodnaj reabilitacyi paśla ranieńniaŭ vajary atrymlivajuć, kali znachodziacca na vajskovaj słužbie. Kali čałaviek paranieny, jaho adrazu nie zvalniajuć, a kali takoje i rabili, heta čałaviečaja pamyłka.
Niekatorych našych chłopcaŭ adpraŭlali na reabilitacyju za miažu. Nakolki jana efiektyŭnaja — heta asobnaje pytańnie. Na moj dośvied, jość ZŠA i Izrail, jakija taksama ŭvieś čas vajujuć, tamu ŭ ich [vajskovaja] miedycyna maje vysoki ŭzrovień. Chto b što ni kazaŭ, dumaju, što ŭkrainskaja vajskovaja miedycyna ciapier na trecim miescy paśla hetych krain, prosta tamu što Ukraina znachodzicca ŭ stanie vajny.
Niekatorym chłopcam patrebnaja i dalejšaja dapamoha, i tady ŭsio vyrašajecca indyvidualna. Va Ukrainie jość fondy, jakija dapamahajuć vajaram, taksama šukajem takija mahčymaści za miažoj.
«NN»: Ci šmat ciapier prychodzić u połk dobraachvotnikaŭ?
PŠ: Na žal, niašmat, my prosta padtrymlivajem kolkaść vajaroŭ na adnym uzroŭni. Takija prablemy pačalisia prykładna vosieńniu 2023-ha, asabliva paśla zajavy byłoj administracyjna-tyłavoj hrupy pra toje, što jany źmianiajuć rekrutynh. Reč i ŭ tym, što vajna idzie try hady, ludzi stamilisia.
«NN»: Nakolki viadoma, Vasil Vieramiejčyk — nie adziny kalinoviec, jaki atrymaŭ zabaronu na ŭjezd va Ukrainu ŭ časy «Mikoły» i «Vaniša», jość jašče niekalki takich kalinoŭcaŭ. Ci robicca niešta dziela taho, kab vypravić situacyju?
PŠ: Razmaŭlaŭ z adnym z hetych chłopcaŭ. Kali viarnusia va Ukrainu, zmahu bolš dakładna adkazać na hetaje pytańnie (ciapier Pavieł vyjechaŭ u ES dziela sustreč ź biełarusami zamiežža. — NN). I nie prosta adkazać na pytańnie — maju nadzieju, što dla hetych chłopcaŭ, jakija žadajuć trapić va Ukrainu, adbuducca źmieny.
«Kali zamarozka i budzie, usio heta časovaje. Rasija atrymaje mahčymaść adnavić siły»
«NN»: Časta kažacie pra toje, što siarod biełarusaŭ musić być razumieńnie — nichto za nas nie zrobić Biełaruś volnaj. Jak pa-vašamu, a ci šmat biełarusaŭ heta ŭśviedamlajuć?
PŠ: Ciažkaje pytańnie. Ciapier nie taki śviet, jak navat 50-70 hadoŭ tamu, i, mahčyma, ludzi majuć kudy ŭciačy ad režymu i vajny.
Ale kali my žadajem žyć u Biełarusi, u našaj volnaj i demakratyčnaj krainie, akramia nas, nichto hetaha nie zrobić. Možam uciačy ŭ Jeŭropu i stać palakami ci ispancami. Ale nie viedaju, ci buduć našy dzieci, jakija narodziacca ŭ tych krainach, ličyć siabie biełarusami.
«NN»: Havorka pra adkaznaść za krainu?
PŠ: Pra adkaznaść za svoj los. Kali my ličym siabie biełarusami i žadajem žyć u narmalnaj Biełarusi, adkaznaść za heta i za krainu lažyć na nas.
«NN»: Čamu paśla ŭsiaho, što zdaryłasia z pałkom, vy praciahvajecie vieryć u jaho?
PŠ: Tamu što połk paŭstaŭ nie dla taho, kab stać niečym prajektam, a dziela taho, kab baranić Biełaruś. My ž išli siudy nie da «Mikoły» i «Vaniša». Naohuł, kali ja ŭ pačatku vajny lacieŭ va Ukrainu, nie viedaŭ, što budzie stvorany bataljon imia Kastusia Kalinoŭskaha. Tolki viedaŭ, što jość biełarusy, jakija zhurtavalisia i sa zbrojaj u rukach dapamahajuć Ukrainie. My išli siudy, kab praź pieramohu Ukrainy viarnucca dachaty.
«NN»: Jak vy bačycie, što budzie z vajnoj u nastupnym hodzie?
PŠ: Ciapier usie kažuć pra pieramirje, pieramovy i zamarozku [kanfliktu].
Miarkuju, kali zamarozka i budzie, usio heta časovaje. Hod, try hady, i vajna znoŭ pačniecca, prosta Rasija atrymaje mahčymaść adnavić siły. Šmat stahodździaŭ našaj historyi pakazvajuć, što Rasija nikoli nie spynicca — jaje možna tolki rabić słaboj, kab jana nie mahła leźci ŭ spravy Biełarusi, Ukrainy i ŭsioj Jeŭropy.
«NN»: Čaho čakać Biełarusi?
PŠ: A čaho žadaje Rasija? Aneksavać Biełaruś, pieratvaryć jaje z umoŭna niezaležnaj u svaju zachodniuju hubierniju. Treba pytacca nie pra toje, čaho čakać Biełarusi, a što my pavinny zrabić dla Biełarusi.
Uvieś čas čakajem, što niechta štości zrobić, a potym my budziem dumać, jak na heta reahavać i što skažuć susiedzi. Nie, treba samim brać i rabić, chaj inšyja dumajuć, jak im dziejničać i damaŭlacca.
«NN»: Viartajemsia da adkaznaści?
PŠ: Tak. U 1991-m nam padaravali niezaležnaść, ale ludzi nie zrazumieli jaje košt. Amal usie krainy vakoł nas atrymali svaju niezaležnaść praz revalucyi, kroŭ i straty, a šmat dla kaho ŭ Biełarusi hetaja niezaležnaść upała ź nieba. Maŭlaŭ, voś my niezaležnyja, a voś užo i nie, dyk i ničoha strašnaha.
Tak što adkaznaść, adkaznaść i jašče raz adkaznaść, bo kožny biełarus — sam tvorca svajho ščaścia.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ«Chaču, kab biełarusy zrazumieli: nichto za nas nie zrobić Biełaruś volnaj». Viaślar-dobraachvotnik Pavieł Šurmiej — ščyra pra vajnu i toje, čamu jana jaho navučyła
Połk Kalinoŭskaha abviaściŭ kaladnuju akcyju dla dziaciej zahinułych vajaroŭ
«Usio ŭ našych rukach». Kamandzir kalinoŭcaŭ Pavieł Šurmiej sustreŭsia ź biełarusami Vilni
Kamientary