Kit-špijon? Što viadoma pra białuchu Chvałdzimira i jak Rasija moža vykarystoŭvać marskich žyvioł u vajskovych metach
Unutranaja raźviedka Narviehii zajaŭlała, što kit moh prachodzić padrychtoŭku ŭ rasijskaj armii. U hetyja vychadnyja žyviołu znajšli miortvaj, ale historyja vakoł jaje poŭnaja pytańniaŭ.
Adkul uziaŭsia hety kit
Jak paviedamlaje BBC, upieršyniu kit-białucha nabliziŭsia da narviežskich łodak u krasaviku 2019 hoda kala vostrava Inhoja, prykładna ŭ 415 kiłamietraŭ ad Murmanska, dzie bazirujecca Paŭnočny fłot Rasii.
Jak raskazvaŭ adzin z rybakoŭ, jaki jaho zaŭvažyŭ, zdavałasia, kit šukaje dapamohi. Na ciele kita była zbruja. Zaniepakojenaść vyklikała i toje, što białuch redka možna ŭbačyć tak daloka na poŭdzień ad vysokich šyrot Arktyki.
Zakłapočany rybak adpraviŭ zdymki marskomu bijołahu, jaki źviarnuŭsia pa dapamohu da Narviežskaha ŭpraŭleńnia rybałoŭstva. Dla rasśledavańnia byŭ nakiravany inśpiektar marskoha sudnachodstva.
Rybak apranuŭ vyratavalny kaścium i skoknuŭ u ledzianuju vadu, vyzvaliŭ kita i ŭziaŭ zbruju. Na jaho ździŭleńnie, na joj było macavańnie dla fotaaparata i klipsy z nadpisam «Abstalavańnie Sankt-Pieciarburha».
Unutranaja raźviedka Narviehii praviała rasśledavańnie i zajaviła, što kit, imavierna, byŭ navučany rasijskimi vajskoŭcami, tamu što jon, zdajecca, pryvyk da ludziej.
Pa słovach ekśpiertaŭ, padobnyja vypadki byli i ŭ minułym.
Tak, Rasija maje historyju padrychtoŭki marskich mlekakormiačych, takich jak delfiny, dla vajskovych metaŭ, a sajt Barents Observer u 2019 hodzie vyjaviŭ zahony dla kitoŭ nieviadomaha pryznačeńnia kala vajskova-marskich baz u paŭnočna-zachodnim rajonie Murmanska.
Mlekakormiačyja na słužbie Rasii
Vučonyja adznačajuć, što delfiny, białuchi i marskija lvy pa intelekcie apiaredžvajuć sabak, lohka paddajucca dresiroŭcy i asvojvajuć taktyčnyja pryjomy.
Viadoma, što jašče ŭ SSSR była prahrama, nakiravanaja na vyvučeńnie mahčymaściej vykarystańnia delfinaŭ u vajskovych metach.
U 2014 hodzie źjaviłasia paviedamleńnie ab tym, što ŭ Sievastopalskim akieanaryumie adnaŭlajucca treniroŭki delfinaŭ u intaresach rasijskaha fłotu.
U 2023 hodzie zachodnija ŚMI pisali, što armija Rasii padvoiła kolkaść delfinaŭ, jakija vykarystoŭvajucca dla abarony Krymu ad atak ukrainskich vojskaŭ.
Śćviardžałasia, što bajavyja delfiny ŭdzielničajuć u pošuku vadałazaŭ-dyviersantaŭ, dapamahajuć znachodzić miny i tarpiedy na hłybini da 120 mietraŭ i navat abučanyja tamu, jak nanieści čałavieku śmiarotny ŭdar.
Akramia delfinaŭ, jak pisali «Iźviestija» ŭ 2023 hodzie, rasijski fłot vykarystoŭvaje ŭ vajskovych metach ciuleniaŭ i kitoŭ u roznych morach. Tak kity-białuchi mohuć nyrać na hłybiniu bolš za 900 m, šukać łodki, miny i patanułyja tarpiedy.
A voś vykarystańnie białuchi mienavita ŭ jakaści špijona — navina. U 2019 hodzie Maskva nijak nie adreahavała na znachodku žyvioły, jakaja, pa ŭsioj vierahodnaści, naležyć Rasii. U toj ža čas, byłaja navukovaja supracoŭnica Instytuta prablem ekałohii i evalucyi RAN Volha Špak dapuskała, što kit-białucha chutčej za ŭsio pieršapačatkova byŭ adłoŭleny ŭ Achockim mory, a zatym pieradadzieny vajskoŭcam i nakiravany na adnu z trenirovačnych baz niedaloka ad Murmanska.
U niejki momant kit moh źbiehčy. Jak tłumačyć ekśpiert, kali treniery ličać, što žyvioła dastatkova abučanaja i dyscyplinavanaja i ryzyka ŭciokaŭ minimalnaja, to jaje vypuskajuć na adkrytuju vadu.
Dalejšy los Chvałdzimira
Miascovaje nasielnictva achryściła kita imiem Chvałdzimir (Hvaldimir). Heta hulnia słoŭ — narviežskaha «hval» («kit») i imia prezidenta Rasii.
Praź niekalki dzion paśla vyratavańnia kit pasialiŭsia ŭ havani Chamierfiesta, prybiarežnaha horada z nasielnictvam kala 11 tysiač čałaviek.
Kab vyratavać žyćcio mlekakormiačamu, jakoje pryvykła da taho, što jaho rehularna kormiać, Departamient rybałoŭstva Narviehii zaćvierdziŭ śpiecyjalnuju prahramu manitorynhu i karmleńnia. Nieŭzabavie kit ačuniaŭ i pakinuŭ havań Chamierfiesta ŭ lipieni 2019 hoda.
Ale pastajannaj była ryzyka jaho hibieli ŭ vodach, jakija zapoŭnieny matornymi łodkami i marskimi jachtami.
Arhanizacyja Marine Mind adsočvała pieramiaščeńni Chvałdzimira na praciahu nastupnych niekalkich hadoŭ. U lipieni 2020 hoda na jaho ciele była znojdziena rana, naniesienaja łodkaj. Paśla lačeńnia kit znoŭ adpraviŭsia ŭ svabodnaje płavańnie, čas ad času viartajučysia da ludziej. Časam u sacyjalnych sietkach źjaŭlalisia videa, na jakich Chvałdzimir hulaje z turystami.
U hetyja vychadnyja Marine Mind znajšoŭ niežyvoje cieła Chvałdzimira. Zasnavalnik arhanizacyi Siebaśćian Strend paviedamiŭ ahienctvu AFP, što pryčyna śmierci nieviadomaja i što na ciele kita niama vidavočnych paškodžańniaŭ.
«Nam udałosia zabrać jaho astanki i źmiaścić ich u prachałodnaje miesca, rychtujučysia da ŭskryćcia ŭ vieterynarnym instytucie», — skazaŭ Strend ahienctvu AFP.
Śpiecyjalisty adznačajuć, što pry mierkavanym uzroście kala 15 hadoŭ Chvałdzimir byŭ zusim niestarym dla białuchi, praciahłaść žyćcia jakoj moža dasiahać 60 hadoŭ.
Kamientary