«Ambasada Biełarusi parasła travoj. Ale Nachvardyja ŭsio jašče tam patruluje». Biełarus raskazaŭ pra tydzień u Kijevie
Biełarus pravioŭ tydzień u Kijevie i raskazaŭ «Salidarnaści», jakaja ciapier atmaśfiera ŭ horadzie, pra što razmaŭlajuć ukraincy i jak biełaruskaja ambasada simvalična parasła travoj.
Alaksandr jeździŭ Kijeŭ, kab udzielničać u biełaruska-ŭkrainskim forumie imia Astrožskich. Ale paźniej vyrašyŭ zastacca jašče na niekalki dzion, kab pahladzieć, jak žyvie stalica padčas vajny i sustrecca sa svaimi ŭkrainskimi siabrami. Jaho vizit va Ukrainu akurat prypaŭ pa časie z adnym z najbujniejšych pavietranych udaraŭ pa Ukrainie.
— Vyjazdžali my aŭtobusam z Varšavy. Polskuju miažu prajšli chutka, a na ŭkrainskaj stajali kala 13 hadzin. Ja razumieju, što heta całkam narmalna, bo ŭsie pravierki, jakija my prachodzili, byli dziela ŭkrainskaj biaśpieki, — raspaviadaje Alaksandr u intervju «Salidarnaści». — Da taho ž, i pradstaŭniki SBU, i pamiežniki byli z nami vielmi vietlivyja.
«U pieršuju noč ja amal nie spaŭ»
Saša ŭžo byŭ va Ukrainie paśla pačatku paŭnamaštabnaj vajny — u 2022 i 2023 hodzie, ale ŭ Lvovie.
— I tam nie było tak šmat pavietranych tryvoh, jak u Kijevie. Praź niekalki hadzin, jak ja pryjechaŭ, pačuŭ pieršuju pavietranuju tryvohu.
U pieršuju noč ja amal nie spaŭ. Spačatku da čatyroch hadzin ranicy, bo čuŭ, jak pracavała SPA, vybuchi, a ŭ vaknie bačyŭ trasiory. Potym zasnuŭ na niekalki hadzin i pračnuŭsia a siomaj ranicy, taksama ad mocnaha vybuchu.
Siabry rastłumačyli, što sistema SPA znachodzicca pobač z našym domam, tamu tak dobra čuvać. Žyli my na 18 paviersie, tamu, ščyra kažučy, było strašna.
Strašna było i tym, chto pryjechaŭ na forum ź Lvova, bo na zachadzie krainy niama takich častych tryvoh. A tyja, chto žyvie ŭ Kijevie, na žal, pryzvyčailisia da takoj rečaisnaści.
Padčas adnoj z tryvoh, kali ŭsie vyrašyli prosta spakojna pajści da chaty, ja ździviŭsia, dumaŭ: moža, treba zastacca ŭ bombaschoviščy i pieračakać? Ale za amal try hady paŭnamaštabnaj vajny ludzi pryzvyčailisia da takoha žyćcia, što, kaniešnie, sumna.
«Navat u Kijevie, dzie zaraz nie čakajuć pahrozy z boku Biełarusi, usio roŭna padrychtavanyja na vypadak, kali heta znoŭ zdarycca»
— Tyja, z kim ja razmaŭlaŭ, 100% padtrymlivajuć ZSU, a taksama niedzie vałanciorać. Ale taksama jość siarod ludziej i piesimizm: jany stamilisia. Maje siabry bajacca, što Ukraina moža nie pieramahčy — u tym sensie, što moža nie viarnuć usie svaje terytoryi, abo vajna skončycca na nieprymalnych dla ŭkraincaŭ umovach.
Surazmoŭca adznačaje, što ŭ Kijevie žyćcio bolš-mienš narmalnaje, ale navat pa stalicy bačna, što kraina ŭ stanie vajny.
— Špacyrujučy, ja zaŭvažyŭ vialikuju kolkaść vajskoŭcaŭ. Taksama vielmi šmat banieraŭ, jakija zaachvočvajuć dałučycca da adnoj z samych papularnych bryhad — treciaj šturmavoj.
Možna, prosta hulajučy, taksama zaŭvažyć zrujnavanyja ad rasijskich rakiet budynki. Bolšaść z tych, jakija paciarpieli ŭ 2022 i 2023 hadach, užo adbudavanyja abo amal adbudavanyja. Ale ja bačyŭ taksama budynak, jaki napałovu zrujnavany — jak udaryła rakieta, tak i zastałosia.
Vielmi adčuvajecca vajna na Majdanie Niezaležnaści. Tam źjaviŭsia stychijny miemaryjał, dzie ludzi pakidajuć ściahi, fotazdymki zahinułych vajskoŭcaŭ. U tym liku tam jość bieła-čyrvona-biełyja ściahi.
Kožnuju chvilinu da miemaryjała prychodziać ludzi, pakidajuć kvietki abo prosta stajać.
Na Majdanie taksama zastalisia supraćtankavyja vožyki. Jany, darečy, jość amal u kožnym dvoryku na kožnaj vulicy. To bok, navat u Kijevie, dzie zaraz nie čakajuć pahrozy z boku Biełarusi, usio roŭna padrychtavanyja na vypadak, kali heta znoŭ zdarycca.
Padčas pavietranych tryvoh spyniajecca ruch hramadskaha transpartu, a na mietro niemahčyma dajechać da levaha bierahu. Restaracyi, jak adznačyŭ surazmoŭca «Salidarnaści», praciahvajuć pracu.
— I ŭ kožnaj restaracyi jość svajo bombaschovišča. Taksama ŭ mnohich restaracyjach źbirajuć danaty na ZSU.
«Nacyjanalnaja hvardyja Ukrainy ŭsio jašče patruluje budynak biełaruskaj ambasady»
Dziela cikavaści małady čałaviek taksama prajšoŭsia da ambasady Biełarusi ŭ Kijevie, dźviery jakoj zaraz začynienyja.
— Kryža, jaki ŭstalavali nasuprać ambasady achviaram režymu Łukašenki, tam užo niama, ale pomnik Uładzimiru Karatkieviču zachavany. Čyrvona-zialonaha ściaha na ambasadzie taksama niama, zastaŭsia aficyjny hierb.
Ambasada nie pracuje i parasła travoj, što vielmi simvalična. Ale ździviła, što Nacyjanalnaja hvardyja Ukrainy ŭsio jašče patruluje budynak ambasady.
Sa svaimi siabrami i znajomymi, raspaviadaje Saša, jon šmat razmaŭlaŭ pra Biełaruś.
— Tyja, chto mianie raniej nie viedaŭ, cikavilisia, čamu pryjechaŭ va Ukrainu padčas vajny, jak prachodziŭ miažu, mnohija pytalisia pra 2020 hod.
Šmat maich siabroŭ vielmi zacikaŭlenyja biełaruskaj temaj. Ja raspaviadaŭ, jak Łukašenka pryjšoŭ da ŭłady, źmianiŭ sistemu, pravodziŭ refierendumy pa źmienie simvoliki i pa źmienie kanstytucyi, pra toje, jak akazvali cisk na apazicyju, pra palityčnyja zabojstvy.
Taksama ŭkraincaŭ cikaviła tema biełaruskich demsił u vyhnańni: ci jość u ich niejki ŭpłyŭ na ŭnutranuju palityku ŭ Biełarusi, što jany robiać dziela padtrymki Ukrainy i biełaruskich dobraachvotnikaŭ va Ukrainie.
«Padziakavali, što ja pryjšoŭ, skazali, što ŭ mianie dobra atrymlivajecca razmaŭlać pa-ŭkrainsku»
Viedajučy, što ŭ Kijevie pracuje klinika Protez Foundation, suzasnavalnikam jakoj źjaŭlajecca biełarus Juryj Arašydze, Saša zavitaŭ tudy na ekskursiju.
— Ekskursiju pravodziŭ ukrainski vieteran — 22-hadovy chłopiec ź vielmi składanaj historyjaj. U 2022 hodzie jon abaraniaŭ Ukrainu pad Kijevam i trapiŭ u zasadu razam z pabracimami. Šmat chto ź ich zahinuŭ, a jon trapiŭ u pałon.
Paśla abmienu jon straciŭ abiedźvie nahi, kiść ruki i try palcy na inšaj ruce. Hetaha možna było b paźbiehčy, kali b u rasijskim pałonie nie byli žudasnyja ŭmovy.
Ale niahledziačy na ŭsio, małady chłopiec nie hublaje aptymizmu i praciahvaje rabić važnyja rečy. Jon pracuje ŭ klinicy, razmaŭlaje z vajskoŭcami, jakija stracili kaniečnaści — dapamahaje im psichałahična, a taksama pravodzić kansultacyi, kab razumieć, jak kamunikavać z čałaviekam pry pratezavańni.
Mianie vielmi ŭraziła hetaja klinika, bo jana, jak raspavioŭ sam vieteran, pracuje na ŭmovach adkrytaści. Hety dośvied jany pieraniali ŭ ZŠA. Navat kali pahladzieć na sam budynak, to ŭ jaho vielmi vialikija vokny. To bok možna z vulicy hladzieć, što adbyvajecca ŭ klinicy i jak dapamahajuć vieteranam.
Padčas ekskursii sprabavaŭ razmaŭlać pa-ŭkrainsku. Ale było zrazumieła, što ja nie miascovy. Mianie zapytalisia, adkul ja — adkazaŭ, što ź Biełarusi. Potym mnie patłumačyli: «Jak my možam drenna stavicca da biełarusaŭ, kali adzin z suzasnavalnikaŭ našaj kliniki — biełarus?».
Mnie było vielmi pryjemna, što ja heta pačuŭ. Mnie taksama skazali, što ŭ mianie dobra atrymlivajecca razmaŭlać pa-ŭkrainsku i padziakavali, što ja pryjšoŭ.
«Ja b vielmi chacieŭ, kab ludzi nie zabyvalisia, što va Ukrainie ŭžo amal try hady idzie vajna»
Viartaŭsia biełarus u Polšču samastojna — na aŭtobusie. Saša nabyŭ kvitki na FlixBus, ale kiroŭcy aŭtobusa nie chacieli jaho puskać — spačatku ŭ ich było pytańnie da taho, što ŭ chłopca nie bijamietryčny pašpart, a potym da taho, što biełaruski.
Biełarus pačaŭ pierakonvać kiroŭcaŭ, što prablem na miažy ŭ jaho nie budzie — jon pryjechaŭ va Ukrainu lehalna. Heta spracavała, i Saša spakojna viarnuŭsia ŭ Varšavu.
— Ja zaŭsiody padtrymlivaŭ Ukrainu. Ale hetaja pajezdka jašče bolš uzmacniła maju padtrymku i majo supieražyvańnie ŭkrainskamu narodu.
Ja na svaje vočy pabačyŭ, jak zvyčajnyja ludzi žyvuć u vajennych umovach. Vielmi chacieŭ by, kab usie nie zabyvalisia, što va Ukrainie ŭžo amal try hady idzie paŭnamaštabnaja vajna. Ciažka pradkazać, što budzie dalej. Kali Rasija, naprykład, pieramoža Ukrainu, to potym jana kudy pojdzie? Nichto nie viedaje.
Tamu na heta treba źviartać uvahu kožny dzień i nie dumać: «A mianie heta nie tyčycca, ja ž tam nie žyvu». Ja b vielmi chacieŭ, kab tyja, chto heta pračytaŭ i kamu tema vajny abyjakavaja, zadumalisia. Prosta navat z boku humanizmu. Kožny dzień tam pamirajuć ludzi.
Spadziajusia, što heta vajna skončycca jak maha chutčej na prymalnych dla Ukrainy ŭmovach.
Kamientary
Tamu nie ździŭlajciesia šanoŭnyja "biełarus, što pryjechaŭ u Kijeŭ z Polščy" dy "bastyjonnaja redakcyja", kali vam admoviać u bankaŭskich pasłuhach albo adčujecie niejkija inšyja biurakratyčnyja pieraškody dy prajavy deskryminacyi (ci, navat, departacyju) - prosta zhodna z vašaj rytorykaj vy nie nadta padobnyja na ludziej, što adrynajuć łukašyzm dy admaŭlajuć jamu ŭ pradstaŭnictvie Krainy. Usio jakraz naadvarot. Ničoha istotnaha nie adbyłosia ŭ apošnija čatyry hady. Ničoha, kab źmianić svajo staŭleńnie.
Stoit, ostorožno fotať i publikovať vo vriemia vojennoho połožienija.