Jak biełarusy dapamahali asnaščać rasijskuju vajskovuju mašynu zachodnim abstalavańniem
Rasija praciahvaje masiravanyja abstreły Ukrainy. Mižnarodnyja sankcyi pavinny byli asłabić vajenny patencyjał Kramla. Ale sučasnaja technika pastupaje ŭ Rasiju abychodnymi šlachami. U sumiesnym rasśledavańni «Biuro», rasijskaha vydańnia «Viorstka» i Centra pa daśledavańni karupcyi i arhanizavanaj złačynnaści (OCCRP) raskazvajecca, jak zachodniaje abstalavańnie dla vajennaj pramysłovaści traplaje ŭ Rasiju ŭ abychod sankcyj i chto ź biełarusaŭ staić za hetymi kryvavymi pastaŭkami.
Ruski zabieśpiačeniec
15 listapada 2022 hoda. Rasija viadzie čarhovy masiravany abstreł enierhietyčnych abjektaŭ Ukrainy. U ataku iduć karabli, samaloty i drony — zapuščana kala sta rakiet. Pavietranyja siły Ukrainy davoli paśpiachova adbivajuć udary — źbityja 75 kryłatych rakiet i 12 dronaŭ. Siarod padbitaj ukraincami techniki — redki bajavy bieśpiłotnik «Aryjon», jaki ŭ Rasii ličać anałaham tureckaha «Bajraktara».
Taki dron moža nieści adnačasova šeść 20-kiłahramovych avijacyjnych bombaŭ, jakija źniščajuć tanki, BMP i žyvuju siłu praciŭnika. Avijabomby vypuskaje maskoŭski Centralny navukova-daśledčy instytut chimii i miechaniki (CNDICHM). Za hod da vajny hety instytut raspačaŭ techničnaje pieraŭzbrajeńnie. I tut na dapamohu pryjšli rasijskija i biełaruskija pasiaredniki, jakija vazili sučasnaje abstalavańnie i praciahvali heta rabić navat tady, kali pucinski vajenpram abkłali sankcyjami. Ale pra ŭsio pa paradku.
U sakaviku 2021 hoda CNDICHM abviaściŭ tendar na pastaŭku zachodniaha abstalavańnia, kab madernizavać vytvorčaść. Vysoki davier instytuta ŭ hetaj niaprostaj spravie i padrad na dva miljony dołaraŭ atrymała kampanija «OSTIEK-SMT».
Jana ŭvachodzić u hrupu kampanij «OSTIEK». Jaje stvaryli vychadcy z rasijskaha Centralnaha navukava-daśledčaha technałahičnaha instytuta Alaksandr Razaronaŭ i Vadzim Haršyn paśla razvału Savieckaha Sajuza. Z hadami ich dziecišča pieratvaryłasia sa zvyčajnaha dylera impartnaha abstalavańnia ŭ chołdynh pa abstalavańni rasijskich pramysłovych pradpryjemstvaŭ sučasnaj technikaj pad kluč.
U biznes-bijahrafii «OSTIEK» — pastaŭki japonskaha abstalavańnia dla kałomienskaha pradpryjemstva «Kanstruktarskaje biuro mašynabudavańnia», jakoje raspracavała rakietnyja kompleksy «Kropka-U» i «Iskander-M». Ciapier takuju zbroju Rasija ŭžyvaje suprać Ukrainy.
Akramia taho, u pasłužnym śpisie rasijskaj hrupy kampanij — pastaŭki karejskaha, niamieckaha i italjanskaha abstalavańnia dla Razanskaha radyjozavoda. Dziaržpradpryjemstva źjaŭlajecca adnym z najbujniejšych pastaŭščykoŭ srodkaŭ radyjosuviazi dla Minabarony Rasii. Tam taksama robiać kamandna-štabnyja mašyny dla MUS i Rashvardyi. U kancy 2019 hoda «OSTIEK» abnaviła ceły cech na hetym pradpryjemstvie — stvaryła «razumnyja pracoŭnyja miescy» dla 66 supracoŭnikaŭ. A na fonie vajny va Ukrainie radyjozavod pierajšoŭ na pracu ŭ try źmieny.
«OSTIEK» adznačyłasia i ŭ madernizacyi karpusoŭ rasijskaj karparacyi «Kamieta». Paśla pačatku poŭnamaštabnaha ŭvarvańnia va Ukrainu hetaje pradpryjemstva trapiła pad sankcyi Jeŭrasajuza jak raspracoŭščyk raźviedvalnych sistem, reaktyŭnaj zbroi i rakietnych kompleksaŭ dla rasijskaha vojska.
Takim čynam, biznes rasijan Alaksandra Razaronava i Vadzima Haršyna vyras u dziasiatak kampanij, jakija aktyŭna pracujuć na rasijskuju vajennuju pramysłovaść.
Heta stała mahčymym u tym liku dziakujučy firmam ź biełaruskimi karaniami, praź jakija «OSTIEK» uvoziła sučasnuju techniku dla vytvorčaści elektronnych kampanientaŭ u Rasiju.
Biełaruskija karani rasijskich pastavak
Klučavy pastaŭščyk hruzu dla «OSTIEK» — na pieršy pohlad polskaja firma Inter-Trans. Jana raźmiaščajecca ŭ Siedlcy, niedaloka ad biełaruskaj miažy, i całkam padkantrolnaja niamieckaj kampanii BMA Spedition. Ź siaredziny 90-ch hetaja łahistyčnaja kampanija śpiecyjalizujecca na dastaŭcy hruzaŭ ź ES u krainy SND.
Asnoŭnym uładalnikam BMA Spedition da niadaŭniaha času byŭ biełaruski biznesoviec Jaŭhien Kaściuk z dolaj u 76%. Jašče 13,85% naležała pradpryjemstvu «BiełMahistralAŭtaTrans», jakoje padkantrolnaje biełaruskamu ŭradu. Sam Jaŭhien Kaściuk byŭ dyrektaram «BiełMahistralAŭtaTrans».
Biznes kvitnieŭ. U 2021 i 2022 hadach kampanii z hrupy «OSTIEK» uvieźli ŭ Rasiju abstalavańnie dla vytvorčaści paŭpravadnikoŭ i mikraschiem koštam bolš za 20 miljonaŭ dołaraŭ, vynikaje z mytnych dadzienych. Z hetaj kolkaści bolš za 8 miljonaŭ dołaraŭ — paśla pačatku poŭnamaštabnaha ŭvarvańnia Rasii va Ukrainu. Takoje abstalavańnie moža być vykarystanaje ŭ vajennaj pramysłovaści. Krainaj jaho pachodžańnia ŭ mytnych dekłaracyjach paznačany krainy ES, Japonija, Paŭdniovaja Kareja, Sinhapur, ZŠA.
Sinhapur i Paŭdniovaja Kareja abmiežavali pastaŭki tavaraŭ vajskovaha i padvojnaha pryznačeńnia ŭ Rasiju jašče ŭ sakaviku 2022 hoda. Ale ŭ 2023 hodzie sankcyi stali bolš maštabnymi. U studzieni Japonija abmiežavała ekspart tavaraŭ padvojnaha pryznačeńnia ŭ Rasiju. U lutym ES i ZŠA zabaranili vyvozić u Rasiju abstalavańnie dla vypusku paŭpravadnikoŭ i mikraschiem, a ŭ traŭni ŭrad ZŠA nakładvaje sankcyi jašče i na hrupu kampanij «OSTIEK» i jaje bienieficyjaraŭ Alaksandra Razaronava i Vadzima Haršyna. U pres-relizie amierykanski Minfin zajaviŭ, što «OSTIEK» pastaŭlajuć zamiežnuju mikraelektroniku i vytvorčaje abstalavańnie dla rasijskaha abaronna-pramysłovaha kompleksu.
U čorny śpis patrapili taksama Inter-Trans, BMA Spedition i ich bienieficyjar Jaŭhien Kaściuk jak jeŭrapiejskija saŭdzielniki hrupy kampanij «OSTIEK». Jany ažyćciavili sotni pastavak elektronnych kampanientaŭ i inšych tavaraŭ, pryznačanych dla hrupy kampanij «OSTIEK», u tym liku z pačatku rasijskaha ŭvarvańnia va Ukrainu, arhumientavaŭ sankcyi amierykanski ŭrad.
«Usie pastaŭki byli aficyjnymi, z dazvołu niamieckaha, polskaha, italjanskaha bakoŭ. Prosta adzin z kaniečnych atrymalnikaŭ abstalavańnia trapiŭ u sankcyjny śpis, i my razam ź im jak transpartnaja kampanija ŭ hetym łancužku pastavak. Hetaje łajno zdaryłasia nie pa našaj vinie. My nie zrabili ničoha supraćzakonnaha», — skazaŭ «Biuro» pradstaŭnik BMA Spedition, jaki admoviŭsia nazvać svajo imia.
Pry hetym, jak my vyśvietlili dziakujučy OCCRP, paśla ŭviadzieńnia amierykanskich sankcyj niamieckaja kampanija pradbačliva źmianiła ŭładalnikaŭ. Jaŭhien Kaściuk pieradaŭ svaju dolu ŭ BMA Spedition žoncy i dačce, a «BiełMahistralAŭtaTrans» vyjšła ź liku ŭładalnikaŭ. A niadaŭna kampanija źmianiła i nazvu na TRANS-BRIDGE Logistics.
Ale, pa sutnaści, hod da ŭviadzieńnia maštabnych sankcyj, pakul išła vajna va Ukrainie, biełaruski ŭrad praz «BiełMahistralAŭtaTrans» i biełarus Jaŭhien Kaściuk zabiaśpiečvali Rasiju technikaj dla vajennaj pramysłovaści.
Zamiena asabovaha składu
Ale i paśla ŭviadzieńnia maštabnych sankcyj pastaŭki dla «OSTIEK» praciahnulisia. ES zabaraniŭ vyvozić abstalavańnie dla vypusku paŭpravadnikoŭ i mikraschiem u Biełaruś tolki ŭ žniŭni minułaha hoda. Pakul hetyja abmiežavańni nie dziejničali, «OSTIEK» vaziła sučasnuju techniku ŭ Rasiju praź inšyja kampanii. Davajcie pryhledzimsia da ich bližej.
Pavodle padlikaŭ prajekta Castellum.Ai, suprać Biełarusi ŭviedziena abmiežavańniaŭ u 12 razoŭ mienš, čym suprać Rasii — krychu bolš za 1,4 tysiačy sankcyj. Pry hetym Rasija i Biełaruś utvarajuć adzinuju ekanamičnuju prastoru, tamu tavar, uviezieny ŭ Biełaruś, bieśpieraškodna apynajecca ŭ Rasii. Hetym prałazam karystajucca rasijskija i biełaruskija imparciory. Heta dobra pakazała našaje papiaredniaje rasśledavańnie pra toje, jak jeŭrapiejskija luksavyja aŭtamabili traplajuć u Rasiju praź Biełaruś u abychod sankcyj.
Pramysłovaja zona na ŭskrainie Minska. Usiaho za dva kiłamietry ad minskaj kalcavoj aŭtadarohi i za piatnaccać ad trasy na Maskvu raźmiaściŭsia ofis nieprykmietnaj firmy «Tefida». Bolš za dziesiać hadoŭ jana handluje zapčastkami dla darožna-budaŭničaj techniki, ale vajna va Ukrainie adkryła novyja mahčymaści.
Zhodna z mytnymi dadzienymi, z sakavika pa žnivień 2023 hoda biełaruskaja kampanija «Tefida» pa daručeńni kazachstanskaj kampanii «KBR-Technałohii» pastaviła dla hrupy «OSTIEK» i źviazanych ź joj kampanij abstalavańnie dla vytvorčaści elektronnych kampanientaŭ koštam u 5 miljonaŭ dołaraŭ. Była tam i technika niamieckaj ERSA, češskaj PBT, sinhapurskaj NUTEK. Da prykładu, u mytnaj dekłaracyi my znajšli rabočuju stancyju NUTEK NTM 530WSL 1000 i aŭtamatyčnuju mašynu Nutek NTM 410L 500. Mienavita takija madeli «OSTIEK-SMT» pavinna pastavić maskoŭskamu instytutu chimii i miechaniki pa kantrakcie ŭ miežach madernizacyi vytvorčaści.
U 2022 hodzie «Tefida» pa daručeńni kazachstanskaj kampanii «KBR-Technałohii» ŭžo dastaŭlała abstalavańnie dla «OSTIEK», ale abjomy byli našmat mienšyja — usiaho šeść partyj na 700 tysiač dołaraŭ.
Chto ž staić za hetymi pastaŭščykami abstalavańnia? Vałodaje «Tefidaj» biełaruska Maryna Kosmač, a kiruje kampanijaj jaje brat — Alaksandr Šybko. A kazachskaja kampanija «KBR-Technałohii» źjaviłasia ŭ Pietrapaŭłaŭsku nieŭzabavie paśla pačatku vajny va Ukrainie — u traŭni 2022 hoda.
Kampanija nie maje ni sajta, ni elektronnaj pošty, ni telefonaŭ. Ale dziakujučy našym kaleham z kazachskaha vydańnia «Vłasť» atrymałasia daviedacca, što «KBR-Technałohii» źviazanaja z klučavoj uładalnicaj BMA Spedition Volhaj Chietych. Volha Chietych — dačka eks-dyrektara biełaruskaha dziaržaŭnaha pradpryjemstva «BiełMahistralAŭtaTrans» i byłoha hałoŭnaha bienieficyjara Inter-Trans Jaŭhiena Kaściuka. Taho samaha, jaki zabiaśpiečvaŭ jeŭrapiejskaj technikaj rasijskuju kampaniju «OSTIEK», pakul jaho nie spaścihli sankcyi. Koła zamknułasia.
Hladzicie, jak vyhladaje hetaja suviaź. Volha Chietych — asnoŭnaja ŭładalnica smalenskaj kampanii «Mirtrans». U Kazachstanie hetaja firma zasnavała daččynaje pradpryjemstva «KBR-Trans». Kampanijaj kiruje niechta Žanat Ibrajeŭ. Jon ža źjaŭlajecca suzasnavalnikam «KBR-Technałohij».
I jašče adzin cikavy fakt. Ofis «KBR-Trans» raźmieščany pa adrasie, na jaki zarehistravanaje damiennaje imia kampanii «KBR-SMT». Ale takoj firmy my nie znajšli ŭ kazachstanskim rejestry. Zatoje infarmacyja pra jaje jość na sajcie jeŭrapiejskaha ofisa NUTEK. «KBR-SMT» paznačanaja tam jak kazachski dyler sinhapurskaj kampanii. Mienavita abstalavańnie NUTEK pa daručeńni «KBR-Technałohij» išło ŭ Rasiju ŭ abychod sankcyj.
Udzieł kampanii «KBR-Technałohii» ŭ hetym łancužku nie vypadkovy. Reč u tym, što Kazachstan nie padpadaje pad zachodnija sankcyi. Kab advieści padazreńni jeŭrapiejskich mytnych orhanaŭ, pastaŭščyki afarmlajuć tavar na kampaniju, jak u hetym vypadku, ź Pietrapaŭłaŭska, ale jon tudy nie dajazdžaje, a idzie praź Minsk i razhružajecca ŭ vyniku ŭ Maskvie. Takaja schiema nazyvajecca łžyvym tranzitam. Litoŭskaja mytnia nie raz łaviła sankcyjnyja hruzy, jakija dastaŭlalisia takim čynam u Rasiju.
Z kaho patrabavać?
Vytvorcy PBT i ERSA admaŭlajuć pastaŭki ich abstalavańnia ŭ Rasiju ŭ abychod sankcyj. Niamieckaje pradpryjemstva zapeŭniła, što paśla pačatku vajny va Ukrainie anulavała ŭsie zamovy z Rasii i nieadkładna spyniła pastaŭki.
«My spynili hety biznes, razumiejučy, što pakidajem niekatorych dobrych klijentaŭ i hublajem dobry abarot», — napisaŭ nam vykanaŭčy vice-prezident ERSA GmbH Rajnier Kraus.
Adnak, pavodle jaho słoŭ, ciapier piać kitajskich vytvorcaŭ kapijujuć abstalavańnie ERSA, i hetyja stanki traplajuć u Rasiju roznymi tranzitnymi šlachami.
«U pačatku kastryčnika [2023 hoda], kali ja naviedaŭ vystavu Nepcon u Šeńčženi, kitajskija vytvorcy byli ŭ zachapleńni ad bliskučaha biznesu z Rasijaj. Rynak akupavali kitajskija vytvorcy», — raskazaŭ Kraus.
U kampanii NUTEK nie adkazali na zapyt. U BMA Spedition admovilisia źviazać z Volhaj Chietych. Advakat zabaraniŭ davać kamientary ŚMI, pakul idzie razbor nakont sankcyj. Kiraŭnik «OSTIEK-SMT» Jaŭhien Lipkin nie adkazaŭ na zvanki i zapyt. Kiraŭnik «KBR-Trans» i saŭładalnik «KBR-Technałohii» Žanat Ibrajeŭ admoviŭsia ad kamientaroŭ.
Uładalnica «Tefidy» Maryna Kosmač pahadziłasia z nami sustrecca. Paśle pratestaŭ 2020 hoda ŭ Biełarusi jana pakinuła radzimu z-za pahrozy kryminalnaha pieraśledu i atrymała status biežanca ŭ Litvie. Jana raskazała «Biuro», što nie ŭ kursie, čym zajmajecca kampanija.
«Vy dla mianie adkryli Amieryku», — skazała Kosmač nakont pastavak abstalavańnia ŭ Rasiju. Pavodle jaje słoŭ, jana zastajecca naminalnaj uładalnicaj kampanii, ale biznesam kiruje jaje brat.
My datelefanavalisia da Alaksandra Šybko. Jon spačatku admaŭlaŭ, što «Tefida» zajmałasia pastaŭkami sankcyjnaha abstalavańnia ŭ Rasiju, ale paśla paviedamiŭ, što kampanija mieła spravu z abstalavańniem.
«Ja nakładnych ni na jakuju sankcyjonku nie padpisvaŭ, afarmlali ŭ mytni jany taksama sami. My prosta źjavilisia składam časovaha zachoŭvańnia. My ničoha nie pastaŭlali», — skazaŭ Šybko.
Ale ŭ našym rasparadžeńni jość dakumienty, zhodna ź jakimi «KBR-Technałohii» ŭpaŭnavažvali «Tefidu» nie tolki na zachoŭvańnie hruza ŭ Biełarusi, ale i na jaho dastaŭku ŭ Rasiju. Za svaje pasłuhi «Tefida» atrymała ad «KBR-Technałohij» bolš za 82 tysiačy jeŭra.
Pakul zachodniaje abstalavańnie išło ŭ Rasiju, ukrainskija vajskoŭcy źbivali rasijskija drony «Aryjon» i «Farpost». Na niekatorych fota vidać, što da ich byli padviešanyja avijabomby, raspracavanyja ŭ maskoŭskim instytucie chimii i miechaniki. Heta nie adzinaje vajenna-pramysłovaje pradpryjemstva, jakoje hrupa kampanij «OSTIEK» zabiaśpiečvała sučasnym abstalavańniem, u tym liku z dapamohaj biełaruskich pasiarednikaŭ.
«Drony «Farpost» i «Aryjon» — heta celi, jakija zdolnyja źbić našyja SPA, tamu ciapier Rasija ich redka ŭžyvaje. Ale vidavočna, što tyja krainy, jakija supracoŭničajuć z ahresaram, buduć pastaŭlać im zbroju, bojeprypasy, amunicyju. Rasii nie chapaje svaich zapasaŭ, a režym Łukašenki siadzić na kručku ŭ Pucina», — zaznačyŭ śpikier Pavietranych sił Uzbrojenych sił Ukrainy Juryj Ihnat.
U pačatku vajny režym Łukašenki daŭ u karystańnie terytoryju Biełarusi dla poŭnamaštabnaha ŭvarvańnia Rasii va Ukrainu. Z-za hetaha stała mahčymaj akupacyja Bučy, dzie rasijskija vajskoŭcy masava zabivali mirnych žycharoŭ. Alaksandr Łukašenka nie raz zapeŭnivaŭ, što biełaruskija sałdaty nie ŭvojduć na terytoryju Ukrainy.
Ale, jak bačym, u nas u krainie dziejničajuć sałdaty inšaha kštałtu. Padčas vajny jany dapamahajuć zabiaśpiečvać rasijskuju vajskovuju mašynu sučasnym abstalavańniem. Zhodna z mytnymi dadzienymi, letaś Rasija ŭviezła praź Biełaruś tavaraŭ padvojnaha pryznačeńnia z vysokaj ryzykaj vykarystańnia ŭ vajennaj pramysłovaści koštam bolš jak 27 miljonaŭ dołaraŭ.
Pamior dzied Koli Łukašenki — były viazień HUŁAHa, asudžany za dapamohu «banderaŭcam»2
Kamientary