Usiaho patrochu

Jak nie pierajeści infarmacyi? Razvažaje psichołah

Kali vy bieskantrolna siedzicie ŭ navinach abo sacsietkach, ci dumali vy, što heta moža nieści škodu? Razam ź psichołaham Natallaj Skibskaj raskazvajem, jak zrazumieć, što ŭ vas pieradaziroŭka infarmacyjaj i što z hetym rabić.

«Lišak infarmacyi časta tolki ŭzmacniaje tryvožnaść i vyklikaje łžyvaje razumieńnie śvietu»

Natalla pačynaje z taho, što infarmacyja — karysnaja dla nas reč, jana daje jasnaść. Kab vyžyvać, nam važna razumieć, što adbyvajecca navokał, jakija ŭ nas pahrozy i pierśpiektyvy, mieć peŭnaść: «Naprykład, my musim jasna bačyć, kudy idziom i dzie znachodzimsia, nam patrebnaja zrazumiełaja karcinka, kab aryjentavacca na miascovaści. Ale kali vakoł tuman, my ničoha nie bačym. Tak i ź niehatyŭnaj infarmacyjaj — jana nie daje całkam usprymać realnaść».

Taksama nam patrebnyja resursy dla apracoŭki infarmacyi. Kali danych zanadta šmat i my nie paśpiavajem ich zasvojvać i sartyravać, tady lišak infarmacyi robicca dla nas škodnym. Heta vyklikaje stres i nie daje nam adpačyvać, bo mozh, jak straŭnik, zapoŭnieny niepieravaranaj infarmacyjaj. Vynik — škoda emacyjnamu i fizičnamu zdaroŭju.

Naviny i infarmacyja robiacca złom i tady, kali ŭ ich zanadta šmat niehatyvu, kali my adčuvajem, što heta nas zasmoktvaje. Tady ŭsio navokał robicca drennym, pahroźlivym i strašnym, i hety fon pačynaje źmianiać naša ŭspryniaćcie realnaści. Tak mohuć azmročvacca inšyja častki žyćcia, kali my na fonie niehatyvu pierastajom zaŭvažać toje dobraje, što majem.

Jak zrazumieć, što infarmacyi ŭ vašym žyćci zanadta šmat? Psichołah tłumačyć: «Pieršaja prykmieta — kali dla nas usio robicca ciamniusieńkim, depresiŭnym i drennym. Naprykład, kali pahladzieć na žyćcio abjektyŭna, tam šmat dobraha, ale my bačym adno niehatyŭ.

Pa-druhoje, byvaje, što my nie možam zasnuć, bo biaskonca krucim u hałavie atrymanuju infarmacyju. Paśla takoha čałaviek moža rankam adčuvać siabie tak, byccam nie adpačnuŭ nočču, to-bok jon «pierajeŭ» i mozh nie paśpiavaje apracoŭvać infarmacyju. Heta pieršyja simptomy taho, što ŭ nas infarmacyjnaja pierahruzka. Tady treba ładzić detoks, dapamahać mozhu pierapracavać toje, što «źjeli». 

Natalla raskazvaje, što infarmacyjnaja pierahruzka — papularnaja prablema, asabliva ŭ naš čas. Siońnia my spažyvajem za dzień bolš infarmacyi, čym paŭstahodździa tamu čałaviek moh atrymlivać za hod, i časam naš mozh nie ŭ stanie pieravaryć stolki danych. Atrymlivajecca źniasileńnie, bo bijałohija naša praktyčna nie źmianiłasia z pačatku infarmacyjnaj ery, my majem tyja ž mazhi, što i našy prodki. Pry hetym śviet źmianiŭsia, staŭ bolš chutkim i napoŭnienym infarmacyjaj, i ŭ vyniku my žyviom u istotnaj pierahruzcy.

Na ludziej z bolš dalikatnaj niervnaj sistemaj lišak infarmacyi moža ŭpłyvać niehatyŭna. Ale i zvyčajnyja ludzi zdolnyja trapić pad skažeńnie ŭspryniaćcia śvietu, mozh moža adkazać na naviny doŭhaj stresavaj reakcyjaj, i ŭ vyniku cierpić fizičnaje zdaroŭje, nie kažučy pra psichiku. Naprykład, kali čałaviek uvieś čas napružany, u jaho muskulnyja zaciski, praz heta pačynajucca prablemy z muskułami, hałaŭnyja boli, parušajecca zabieśpiačeńnie orhanaŭ kryvioj, što ŭ vyniku vyklikaje ich chvaroby.

«My časam skanujem infarmacyju mienavita z patreby jasnaści — kab razumieć, što adbyvajecca ŭ śviecie, i svoječasova kudyści biehčy, dać rady drennym padziejam, karaciej, kab vyžyć. Adnak lišak infarmacyi časta tolki ŭzmacniaje tryvožnaść i vyklikaje łžyvaje razumieńnie śvietu — maŭlaŭ, jon strašny, varožy i nidzie niama vyratavańnia. Heta absalutna nie spryjaje dušeŭnaj raŭnavazie, čałaviek sychodzić u śviet strachaŭ i drennych fantazij», — ličyć Skibskaja.

«Uklučajcie filtr: treba mnie hetaja infarmacyja ci nie, a kali tak, to navošta»

Naš mozh pastajanna pahłynaje danyja, kaža psichołah. Prosty prahlad telebačańnia, knihi, filmy, usio, što my čytajem i bačym — heta ŭsio zapisvajecca ŭ našaj pamiaci, i tamu treba filtravać tuju infarmacyju, što my spažyvajem. Dla mozha niama vialikaj roźnicy, my hladzim film žachaŭ ci pieražyvajem niešta ŭ realnaści, — usio heta na nas upłyvaje. Tamu treba być vielmi vybiralnym u tym, što my spažyvajem, čytajem ci hladzim, davać svajmu arhanizmu dastatkova času, kab pierapracavać toje, što my źjeli, i abaviazkova ładzić rehularny infarmacyjny detoks.

Natalla adznačaje, što

viečar — čas padrychtoŭki da snu, tamu nie treba nahružać u hety čas mozh. Vielmi važna apošnija paru hadzin dnia rychtavać arhanizm da adpačynku, a nie čytać strašnyja naviny, jakija nas pužajuć i nie dajuć nam zasnuć.

Fota: Federico Orlandi / pexels.com

Taksama varta pravilna pierapracoŭvać infarmacyju: «My ličym značnymi tyja fakty, na jakija reahujem emacyjna. Tamu kali vy ŭ siabie biaskonca zahružajecie naviny pra toje, jak niedzie kahości zabivajuć, heta ŭpłyvaje na psichałahičny stan, i my sami siabie tak nakručvajem. Zdajecca, matyŭ dobry: my chočam razumieńnia i jasnaści, mahčymaści kiravać našym žyćciom. Ale my robim sabie horš. Varta čytać tolki toje, što nam sapraŭdy treba, i nie bolš.

Zadača miedyja — davać naviny, jakija buduć vabić, a zadača spažyŭcoŭ — utrymlivacca. Vy idziacie da kasy ŭ mahazinie, i vam la jaje prapanujuć niepatrebnyja i škodnyja pradukty, i vy na heta kuplajeciesia, chacia jano vam absalutna nie treba. Uklučajcie filtr: treba mnie hetaja infarmacyja ci nie, a kali tak, to navošta. Kali ja chaču supakoicca ci niešta zrazumieć, jakaja infarmacyja mnie dla hetaha patrebnaja? I nie varta ŭražvacca».

Viedajecie pra fienomien dumskrolinhu, kali my biazdumna siadzim u telefonie i hartajem stužku z drennymi navinami? Natalla tłumačyć hetuju źjavu tak:

«My zaprahramavanyja na toje, kab znachodzić i pradbačvać niebiaśpieku. Kali čałaviek u kursie paradku dnia, u jaho składajecca adčuvańnie, što kali jon niešta ŭpuścić, heta moža być niebiaśpiečna. Infarmacyja pahłynaje čałavieka, i jon nie moža siabie adtul vyciahnuć. Heta pavyšaje ŭzrovień tryvohi i patrabuje supakajeńnia, a kab supakoicca, nibyta treba bolš jasnaści. I ty pačynaješ šukać novuju infarmacyju, čytać bolej».

Bieź siły voli tut nie spravicca, ale Natalla padkazvaje adzin łajfchak. U toj čas, kali vy ŭ resursie, abmiažujcie čas za ekranam tak, kab paśla peŭnaha pieryjadu telefon błakavaŭsia. Abo, kali vy zaŭsiody z telefonam, vydalicie dadatki sajtaŭ z navinami ci zabłakujcie ŭ siabie hetyja resursy. Arhanizujcie žyćcio tak, kab u vas było kankretnaje miesca i čas na spažyvańnie infarmacyi.

Rankam vy majecie peŭny zapas siły voli i tracicie jaho na toje, kab ustać z łožku, pačyścić zuby, dajści da pracy i papracavać. Uviečary ŭ vas hetaj siły voli ŭžo moža nie być, tamu varta dapamahčy psichicy, zahadzia praduhledzieć svaje pavodziny.

Jašče važnaja padtrymka adzin adnaho, ličyć Skibskaja: «Možna paprasić blizkich ci znajomych vyciahvać nas, kali my zavisajem u navinach, prapanoŭvać zaniacca čymści inšym. Kali my majem dobryja, ciopłyja i stabilnyja adnosiny, u jakich my adčuvajem siabie biaśpiečna, čas razam z hetymi ludźmi inviestuje ŭ naš spakoj. U nas jość inšyja sposaby dać rady tryvozie, akramia jak biaskonca skrolić naviny. Varta raźvivać schilnaść karystacca hetymi sposabami».

Abstaviny sacyjalnaj izalacyi — naprykład, vy emihrant, u vas niama blizkich, vy nie majecie z kim sustrakacca i bavić čas — robiać nas bolš tryvožnymi. Takoje pačućcio tryvohi stymuluje pošuk sposabaŭ dać rady, i možna akazacca ŭ situacyi, kali vy siedzicie adzin u pustoj kvatery, usio navokał žachlivaje, i vy pahružajeciesia ŭ dumskrolinh.

Kali my pierahružajem naš mozh infarmacyjaj, kaža psichołah, my tracim ułasnyja resursy. Mozh vymušany skiroŭvać enierhiju, jakuju jon by skiravaŭ na pracu našych orhanaŭ i sistem, na toje, kab dać rady «źjedzienaj» infarmacyi. 

«Na dzieciach dobra bačym, jak zaciahvajuć hadžety: daješ dziciaci telefon, i jano sychodzić u virtualnuju realnaść»

Jak pačynać ličbavy detoks? «Ź niekatorymi klijentami ja razam vyznačała, jakija navinavyja resursy jany čytajuć. Možna zrabić heta samastojna, skłaści taki śpis na papiercy. Varta padumać, jak naviny z roznych krynic na mianie ŭpłyvajuć i navošta ja ŭvohule tudy zachodžu. Kali ja viedaju, jakaja infarmacyja mnie patrebnaja, to, jak ja zajdu na peŭny sajt, ja nie skrolu, a šukaju niešta kankretnaje. Možna i vydalić, naprykład, padpisku na peŭnyja kanały. Śmieła vyčyščajcie lišniaje, toje, što robić vaša žyćcio horšym, a vaša śvietaŭsprymańnie — bolš depresiŭnym», — raić Skibskaja.

Prasačycie za svaim ekrannym časam, tym bolš, što dla hetaha siońnia isnujuć śpiecyjalnyja mabilnyja dadatki. Dzie kankretna ŭ virtualnym śviecie vy tracicie šmat času? Navošta vam heta? Narmalna, kali my idziom u bułačnuju pa chleb, a ŭ mahazin mebli — pa meblu, tłumačyć ekśpiertka. Voś i padumajcie, ci adkazvaje krynica infarmacyi, kudy vy źviartajeciesia, vašamu zapytu.

Fota: Mike van Schoonderwalt / pexels.com

Taksama Natalla rekamienduje arhanizoŭvać svoj čas tak, kab u vas byŭ adpačynak ad infarmacyi — naprykład, vydzialać dzień, kali vy ŭvohule ničoha nie čytajecie. Śviadoma praviarajcie ŭviečary naviny, čytajcie vynikovyja zvodki za dzień ci hladzicie vynikovyja vypuski navinaŭ. Kali niejkaja navina ŭ takoj zvodcy vas zacikaviła, možna pračytać pra jaje bolš, ale nie čytać usio zapar, treba być litaścivym da svaich mazhoŭ. 

Usio heta datyčyć darosłych ludziej, ale ž infarmacyju spažyvajuć i dzieci. Papularnaja źjava siarod sučasnych baćkoŭ — nadoŭha ŭklučyć małomu mulciki ci pakinuć jaho sam-nasam ź inšym kantentam. Jak na heta hladzić psichołah? «Treba vielmi daziravać infarmacyju vakoł małych dziaciej i dobra dumać nad tym, kali davać im hadžety. Zrazumieła, što baćki i nadalej buduć davać małym hadžety i ŭklučać mulciki, bo heta prosty sposab trochi adpačyć ad dziaciej. Darečy, na ich dobra bačna, jak zaciahvajuć hadžety: daješ dziciaci telefon i jano sychodzić u virtualnuju realnaść. 

Jość karysny kantent, a jość škodny, i varta heta filtravać. Vy ž nie budziecie davać dziciaci rtuć abo nitraty, tak i ź infarmacyjaj. Dzieci nie usio mohuć pieravaryć, u ich niastałaja niervovaja sistema. Prahlad mulcikaŭ časta raschistvaje jaje, u tym liku praź dziciačyja pieražyvańni. Taksama va ŭsich kazkach zakładzienaja peŭnaja sistema pohladaŭ, tak što padumajcie, što vy zahružajecie dziciaci ŭ hałavu i jakija pierakanańni «źjeść» dzicio, pakul jano maleńkaje i nie maje filtru».

«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny

PADTRYMAĆ

«Kukucha» jedzie, i ja ničoha nie mahu z hetym zrabić». Biełarusy padzialilisia sposabami ratavać psichiku ŭ časy vojnaŭ i represij

«Nie vy admaŭlajeciesia ad Radzimy, a jana ad vas». Śpiecyjalist praanalizavała psichałahičnaje vymiareńnie ŭkaza №278

«Ludzi ź psichałahičnymi prablemami nie słabyja. Jany prosta vielmi šmat zmahalisia». Što biełarusy daviedalisia pra siabie dziakujučy psichaterapieŭtam

Kamientary

Sudziać hiendyrektara BiełAZa. Pahražaje da 15 hadoŭ

Sudziać hiendyrektara BiełAZa. Pahražaje da 15 hadoŭ

Usie naviny →
Usie naviny

Biełaruśkalij padaŭ u sud na litoŭskija ŭłady z-za sankcyj3

Lidaram pa spažyvańni trafiku ŭ Biełarusi źjaŭlajecca čaćvier4

Padaraželi papularnyja kredyty na žyllo

Manašak Śviata-Jelisaviecinskaha manastyra prahnali z kirmašu ŭ Polščy45

Tramp paabiacaŭ «žorstkuju raspłatu» CHAMAS, kali izrailskija zakładniki nie buduć adpuščanyja da ŭstupleńnia jaho na pasadu2

Abvinavačańnie ŭ atručvańni čaćviarych dziaciej u Krasnajarskim krai vystavili ich baćku2

Ustanavili taryfy na płatny pryjom daktarami3

«Budzie dvojeŭładździe: Zurabišvili pasprabuje pierapadparadkavać sabie dziaržaparat». Jakija pierśpiektyvy pratestaŭ u Hruzii3

Stylnaja karejanka, što skaryła sercy hledačoŭ Alimpijady, trapiła ŭ śpis «100 žančyn 2024 hoda»

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Sudziać hiendyrektara BiełAZa. Pahražaje da 15 hadoŭ

Sudziać hiendyrektara BiełAZa. Pahražaje da 15 hadoŭ

Hałoŭnaje
Usie naviny →