Były sakratar patryjarcha Maskoŭskaha: Kirył ličyć siabie važniejšym za Pucina

Kirył Havarun — pravasłaŭny śviatar i archimandryt, rodam z Ukrainy, prafiesar niekalkich dziesiatkaŭ univiersitetaŭ, aŭtar mnostva knih i navukovych artykułaŭ. U 2001-2007 hadach jon pracavaŭ u Maskoŭskim patryjarchacie i byŭ sakratarom patryjarcha Kiryła. U kancy 2023 hoda Ruskaja pravasłaŭnaja carkva pazbaviła jaho sanu i zabaraniła ździajśniać bohasłužeńni.

Havarun upeŭnieny, što Ruskaja pravasłaŭnaja carkva stvaryła i pradała Kramlu ideałohiju, jakaja stała palityčnaj relihijaj Rasii — pucinizmam. Niahledziačy na ​​heta, patryjarch Kirył ličyć siabie sapraŭdnym «rozumam i dušoj ruskaha naroda», zdolnym «natchniać takich pasrednych kiraŭnikoŭ, jakim jon ličyć Pucina».

«Bolšaść rasiejcaŭ skazali b, što vierać u toje, u što zahadvaje vieryć Kirył, ale jany nie vierać u Boha — jany vierać u palityčnuju relihiju i ideałohiju, jakaja tolki vyhladaje jak relihija», — kaža Kirył Havarun.

— Ci mieła relihija važnuju rolu ŭ vajnie Pucina suprać Ukrainy z samaha 2014 hoda, abo jaje ŭpłyŭ prajaviŭsia paśla ŭvarvańnia ŭ 2022 hodzie?

— Nie, usio pačałosia jašče da 2014 hoda. My pavinny kazać pra ideałohiju pucinizmu, jakaja zavie siabie ideałohijaj ruskaha śvietu. Jana pačała raźvivacca zadoŭha da 2014 hoda, da pačatku vajny suprać Ukrainy.

Spačatku źjavilisia idei, paśla ideałohija, a zatym i vajna. Na maju dumku, vajna była b niemahčymaja biez padtrymlivajučych jaje idej. Tamu važna pryznać i zrazumieć hetyja idei, bo bieź ich hetaja vajna hublaje sens. Vajna va Ukrainie nie źjaŭlajecca prahmatyčnaj ci racyjanalnaj. Kali b vy, dapuścim, mahli ŭ asabistaj hutarcy spytać Pucina, navošta jon pačaŭ hetuju vajnu, dumaju, jamu było b ciažka dać racyjanalny ci prahmatyčny adkaz.

Rasija hublaje na vajnie praktyčna pa ŭsich kirunkach — ekanamična, kulturna, stratehična. Tamu pavinna być niejkaja pryčyna, kab Pucin praciahvaŭ vajnu, a rasiejcy praciahvali jaje padtrymlivać.

Ja liču, što hetyja pryčyny nie lažać u halinie racyjanalnaha ci prahmatyčnaha, i navat nie ŭ halinie palityki. Jany zychodziać ź mietafizičnych idej, zasnavanych na pierakanańniach, jakija majuć relihijnaje vymiareńnie. Takim čynam, hetaja ideałohija i vajna nabyli relihijny aśpiekt.

Kirył u hłybini dušy ličyć, što Pucin — zvyčajny čałaviek, pazbaŭleny vialikich idej, i što jamu treba, kab niechta hetyja idei jamu padkazvaŭ. Mienavita hetym patryjarch i zajmajecca. Tamu Kirył u hetym tandemie ličyć siabie bolš važnym, čym Pucin.

Pierš za ŭsio, samu vajnu ŭsprymajuć jak relihiju, što matyvuje ludziej padtrymlivać hetuju vajnu i praciahvać udzieł Rasii ŭ joj.

Ja nazyvaju heta palityčnaj relihijaj. Palityčnaja relihija nie abaviazkova raŭnaznačnaja zvyčajnaj relihii. Tak, naprykład, było ŭ Savieckim Sajuzie, dzie isnavała palityčnaja relihija, jakaja nie tolki nie mieła ničoha ahulnaha z tradycyjnaj relihijaj, ale i była antyrelihijnaj. Adnak ludzi z relihijnym zapałam vieryli ŭ kamunizm, prykładna hetak ža, jak ciapier vierać u hetuju vajnu. U peŭnym sensie heta postsavieckaja palityčnaja relihija, jakaja maje vielmi vyraznuju rytoryku i relihijnyja simvały. U hetym płanie jana źjaŭlajecca dvaistaj relihijaj: ludzi vierać u pucinizm jak u relihiju i ŭ vajnu, jakuju pucinizm padtrymlivaje, a ź inšaha boku, dla apraŭdańnia vajny jany vykarystoŭvajuć «narmalnuju», tradycyjnuju relihiju, jakoj u Rasii źjaŭlajecca pravasłaŭje.

Nie treba i kazać, što my majem spravu sa skažonaj chryścijanskaj tradycyjaj. Navat kali hetyja ludzi vierać, što heta tradycyjnaja viera, jana skažonaja, tamu što tradycyjnaja relihija nie moža apraŭdać žorstkaść, jakuju my bačym u hetaj vajnie i ŭ pucinskaj Rasii.

A patryjarch Kirył źjaŭlajecca adnym z samych viadomych prychilnikaŭ vajny. My sutyknulisia z vykarystańniem relihii, pieratvareńniem jaje ŭ zbroju, kali jana vykarystoŭvajecca dla apraŭdańnia vajny i asabistaj ułady Pucina. Takaja rola relihii ŭ hetaj vajnie.

— Jak sfarmavalisia adnosiny pamiž režymam i relihijaj? Ci staŭ Pucin razdavać zahady Carkvy paśla prychodu da ŭłady, ci inicyjatyva zychodziła ad samoj Carkvy?

— Heta byŭ praces. Carkva ŭ Rasii, niby na rynku, prapanavała svoj pradukt – ideałohiju. Carkvie ŭdałosia pradać hety pradukt Kramlu za hrošy — u litaralnym sensie. Dziaržava stała vydzialać vializnyja srodki Carkvie, jakaja aficyjna stała najbujniejšym atrymalnikam roznych subsidyj, a nieaficyjna atrymlivaje jašče bolš.

Hety praces byŭ pastupovym. Carkva pačała raspracoŭvać ideałohiju jašče da 2014 hoda. Kreml pačaŭ kuplać jaje ŭ 2012 hodzie, kali Pucin viarnuŭsia da ŭłady paśla karotkaha prezidenctva Miadźviedzieva. U 2011 hodzie ŭ Maskvie prajšli masavyja pratesty suprać falsifikacyi prezidenckich i parłamienckich vybaraŭ, što pastaviła pad sumnieŭ lehitymnaść Pucina. Mienavita tady jon źviarnuŭsia da Carkvy pa padtrymku.

Carkva pačała stvarać hetuju ideałohiju, mahčyma, u 2000-ja hady. Ale doŭhi čas jaje nie chacieŭ prymać nivodny pavažany pakupnik, bo jana nie mieła dobraj reputacyi i ŭjaŭlała saboj tolki nabor marhinalnych idej.

Kali pryvilejavanyja płasty hramadstva pad kiravańniem Pucinym uśviadomili, što sutyknulisia z kryzisam lehitymnaści, jany pačali razhladać mahčymaść pryniaćcia hetaj ideałohii. Ja dobra pamiataju, jak u toj pieryjad kramloŭskija čynoŭniki pačali vykarystoŭvać mienavita farmuloŭki i frazy, stvoranyja Carkvoj.

Heta stała pierałomnym momantam u padychodzie Kramla da carkoŭnaj ideałohii. Paśla jaje «pakupki» Kreml praciahnuŭ raźvivać jaje, jašče bolš zavastrajučy, kab jana adpaviadała intaresam i paradku Kramla.

Mienavita tak da ideałohii byŭ dadadzieny kult Vialikaj Ajčynnaj vajny — hety elemient nie byŭ stvorany Carkvoj, ale pastupova byŭ uklučany ŭ ahulny «pakiet».

Takim čynam, pucinizm ujaŭlaje saboj pakiet z roznych idej. Asnoŭnuju jaho častku stvaryła Carkva, ale da jaho taksama ŭnieśli ŭkład i inšyja intelektuały, roznyja palittechnołahi, takija jak sumna viadomy Duhin, jaki stvaryŭ mnostva idej, dadadzienych u hety pakiet, i inšyja.

— Vy byli sakratarom patryjarcha Kiryła. Jak źmianilisia jahonyja pohlady i adnosiny z režymam za hety čas? Ci moža jon kantralavać Pucina, ci kiraŭnik Kramla — ​​viarchoŭny haspadar Carkvy?

— Mnie ŭdałosia nazirać za rostam hetaj ideałohii mienavita tamu, što ja ciesna supracoŭničaŭ z Kiryłam. Ja zaŭvažyŭ abrysy hetaj ideałohii ŭ pačatku hetaha stahodździa i sprabavaŭ papiaredzić Patryjarcha ab niebiaśpiecy hetaj ideałohii, ale mnie heta nie ŭdałosia.

Adnosiny pamiž Kiryłam i Pucinym vielmi składanyja. Sprava nie ŭ tym, što Pucin daminuje, a Kirył prosta padparadkoŭvajecca jamu, bo Kirył vielmi choča mieć pieravahu, a jahonaja prablema ŭ tym, što ŭ jaho niama resursaŭ dla hetaha, i jon całkam zaležyć ad resursaŭ, jakimi rasparadžajecca Pucin i Kreml. U jaho niama vojska, u jaho niama vyviedki, u jaho niama hrošaj, usio heta jamu treba ad Kramla, i jon daje heta Kiryłu, a ŭzamien Kirył daje jamu svaje idei.

Pavialičyć

Choć Kirył — pradaviec, a Pucin — pakupnik, Kirył sapraŭdy choča kantralavać paradak dnia. Jon sapraŭdy bačyć siabie ŭ jakaści niefarmalnaha nacyjanalnaha lidara. Pucin farmalna abjaŭleny nacyjanalnym lidaram, ale Kirył vieryć, što jon sapraŭdy źjaŭlajecca rozumam i dušoj ruskaha naroda, što jon moža natchniać takich pasrednych kiraŭnikoŭ, jak Pucin. Kirył u hłybini dušy vieryć, što Pucin — pasredny chłopiec bieź vialikich idej, jakoha treba padavać z boku, što i robić Patryjarch. Mienavita tamu Kirył ličyć siabie važniejšym za Pucina ŭ hetym tandemie.

Ź inšaha boku, jon taksama ŭśviedamlaje svaje miežy i imkniecca dziejničać u ich ramkach, zachoŭvajučy mocnuju rolu Carkvy ŭ palityčnym aparacie. Jon imkniecca zachavać niekatoruju niezaležnaść Carkvy ad Kramla i ŭ toj ža čas addana słužyć Kramlu. Ale, jak ja ŭžo kazaŭ, dakładnaje słužeńnie nie varta błytać z poŭnym padparadkavańniem režymu, z poŭnaj adsutnaściu voli. Kirujučy ź dziaržavaj, Kirył choča zachavać vializny patencyjał dziejańnia Carkvy.

Ale jon vieryć svaim ułasnym słovam, kali kaža, što nikoli jašče Carkva nie była takoj svabodnaj. Pakolki heta jahonaja svaboda, jon błytaje Carkvu z saboj i dumaje, što jahonaja svaboda aŭtamatyčna aznačaje svabodu Carkvy.

Tamu jahony vybar padtrymać Pucina, padtrymać vajnu byŭ zrobleny całkam svabodna, jamu nichto nie zahadvaŭ hetaha rabić. Kirył sam vyrašyŭ padtrymać vajnu i Pucina, što pavyšaje jaho adkaznaść za vajnu — jon nie achviara, nie ekspłuatavany lidar Carkvy, jaki nie maje svabody i siły dziejańnia. Jaho vola vielmi mocnaja, i jon vyrašyŭ padtrymać vajnu svajoj volaj i svaim patencyjałam.

Pavialičyć

— Ci sapraŭdy pravasłaŭnaja carkva ŭ Rasii moža svabodna iści za Patryjarcham, ci jana kantralujecca i infiltrujecca na roznych uzroŭniach?

— Kirył moža ličyć, što nikoli jašče Carkva nie była takoj svabodnaj. Praŭda ŭ tym, što Carkva, vierahodna, nikoli nie była takoj niesvabodnaj, jak zaraz. Kirył moža być u iluzii, što jon prymaje ŭłasnyja rašeńni, ale kali b jon vyrašyŭ nie padtrymlivać vajnu, jon nie zmoh by hetaha zrabić. Jon bolš nie volny, jon skavany. Jon dumaje, što volny, kali znachodzicca ŭ kletcy. Ja dobra jaho viedaju, i mienavita tak ja razumieju jahonuju situacyju. Jon žyvie ŭ iluzii, što jon i Carkva volnyja, ale nasamreč jany całkam zaniavolenyja.

— Ci sapraŭdy nasielnictva Rasii vieryć u hetuju dziaržaŭnuju relihiju, ci ž jano pravodzić adroźnieńnie pamiž ideałohijaj režymu i pravasłaŭjem?

Pavialičyć

— Bolšaść rasiejcaŭ zabłytalisia. Usio zvodzicca da adnaho: ludzi vierać, što hetaja ideałohija i jość sapraŭdnaje pravasłaŭje, jakoje Rasija nibyta padtrymlivaje i prapanuje ŭsiamu śvietu. Jak Kirył žyvie ŭ iluzii, tak i rasiejcy žyvuć u iluzii. Jany vierać, što vyznajuć sapraŭdnaje chryścijanstva, zasnavanaje na tradycyjach, choć bolšaść rasiejcaŭ navat nie źjaŭlajucca pa-sapraŭdnamu relihijnymi, ale padtrymlivajuć hetuju kvazirelihiju.

Sacyjałohija relihii vyłučaje asnoŭnyja adnosiny da relihii ŭ hramadstvie: viera, pavodziny i prynaležnaść. Tak, bolšaść rasiejcaŭ ličać, što naležać da hetaj relihii, ale nie pavodziać siabie adpaviednym čynam i nie vierać u toje, što prapavieduje hetaja tradycyja. Tamu bolšaść rasiejcaŭ skazali b, što jany vierać u toje, u što zahadvaje vieryć Kirył, ale jany nie vierać u Boha — jany vierać u palityčnuju relihiju i ideałohiju, jakaja tolki vyhladaje jak relihija.

Ja b nie skazaŭ, što hetaja palityčnaja relihija mocna matyvuje vojska. Bolšaść ludziej jeduć va Ukrainu vajavać za hrošy, tamu ŭ asnoŭnym jany vierać tolki ŭ hrošy. 

— Da vajny Ruskaja pravasłaŭnaja carkva sprabavała raspaŭsiudzić hetuju ideałohiju i va Ukrainie, ci vystupała jana ŭ jakaści instrumienta rusifikacyi?

— Mienavita tak. Carkva była vykarystana Kramlom, śviadoma ci nie, dla raspaŭsiudžvańnia hetaj prapahandy. Tamu zaraz ukrainskuju dziaržavu i hramadstva sprabujuć pieraadoleć hetuju pahrozu. Siońnia Ukrainskaja pravasłaŭnaja carkva ŭžo nie źjaŭlajecca takim instrumientam, tamu što vajna źmianiła staŭleńnie mnohich ludziej — navat tyja, chto raniej vieryŭ u takuju ​​palityčnuju relihiju, byli rasčaravanyja, ubačyŭšy vyniki vajny — razbambavanyja harady, pastajannyja sireny pavietranaj tryvohi. Heta źmianiła staŭleńnie ludziej.

Siońnia bolšaść cerkvaŭ Maskoŭskaha patryjarchata va Ukrainie nastrojeny suprać Maskoŭskaha patryjarchata. Jany vystupajuć suprać Rasii i patryjarcha Kiryła, ale jany byli skarystany paśla 2014 hoda, a taksama da hetaha, da anieksii Kryma i hibrydnaj vajny. Ci možna apraŭdać ciapierašnija dziejańni ŭkrainskaj dziaržavy pa zabaronie hetaj carkvy — asobnaje pytańnie, ale ŭ minułym jana, biezumoŭna, vykarystoŭvałasia Kramlom u jakaści zbroi.

• 3
• 1
• 5
• 1
• 0
• 1
• 3
• 0