«Nie vy admaŭlajeciesia ad Radzimy, a jana ad vas». Śpiecyjalist praanalizavała psichałahičnaje vymiareńnie ŭkaza №278
Pahutaryli ź psichołaham Natallaj Skibskaj pra nastupstvy ŭkaza, jaki ŭskładniaje žyćcio biełarusaŭ za miažoj.
Skibskaja adznačaje, što hety ŭkaz mocna parušyŭ adčuvańnie biaśpieki ŭ ludziej: «Paśla jaho pałova maich klijentaŭ havaryli na psichaterapieŭtyčnych siesijach pra svaje tryvohi, źviazanyja z hetym ukazam, i siarod ich byli navat tyja, chto ŭ 2020-m ni ŭ čym nie ŭdzielničaŭ i nie pisaŭ pastoŭ pra palityku».
Dla mnohich biełarusaŭ, jak zaŭvažaje psichołah, Radzima — heta i tak užo daŭno nie taja prastora, dzie možna adčuvać siabie doma i ŭ biaśpiecy, a ciapier heta jašče i zdradnica, jakaja moža ŭdaryć ciabie nažom u śpinu, jakaja maksimalna pryviazvaje ciabie da siabie i robić zaležnym.
«Kali dzicia maleńkaje, to jamu treba, kab za jaho šmat što vyrašali, ale padčas staleńnia dzicia pavinna atrymlivać usio bolš svabody i niezaležnaści. I ciapier hetuju svabodu ŭ nas adbirajuć, — kaža psichołah. — Tak što Radzima tut zdradžvaje ludziam i vykarystoŭvaje ich, pryčym robić heta absalutna ahidnym čynam: zavablivaje ŭ pastku, kab potym zžerci. Heta staŭleńnie drapiežnika.
A nam važna, kab Radzima była dla nas domam, biaśpiečnym miescam, dzie my možam adčuvać siabie spakojna i svabodna, dzie možam adpačyć. Heta port prypiski: karabiel moža płavać pa ŭsim śviecie, ale ŭ jaho jość port, kudy jon zaŭsiody viartajecca, dzie jaho ramantujuć, dzie žyvuć blizkija členaŭ ekipaža. Być u padarožžy i być doma — vielmi roznyja stany. Atrymlivajecca, što naš dom zachapili čužyncy: maŭlaŭ, ciapier heta nie tvoj dom, a moj, i ja tut prymaju rašeńni», — razvažaje Natalla.
Hramadzianstva — častka našaj identyčnaści naroŭni z połam, nacyjanalnaściu, jakaściami charaktaru i inšym. Dla roznych ludziej jano maje bolšaje ci mienšaje značeńnie, ale ŭsio ž taki my ŭsprymajem krainu hramadzianstva jak svoj dom, dzie my musim mieć bolš pravoŭ, čym na terytoryi inšych krain. Hety ŭkaz, pavodle Skibskaj, pazbaŭlaje nas častki subjektnaści: byccam my ŭžo nie hramadzianie, nie saŭładalniki biełaruskaj terytoryi, a zakładniki biełaruskaj ułady. Nie my vyrašajem, dzie nam atrymlivać pašpart, a niechta inšy.
U pradstaŭnikoŭ biełaruskaj ułady, ličyć Natalla, vysoki ŭzrovień tryvohi, niedavieru i vialikaja patreba ŭ kantroli, pryčym u despatyčnym kantroli, tamu hetyja ludzi sprabujuć pazbavić našych hramadzian častki subjektnaści. My robimsia bolš zaležnymi, mienšaje naš kantrol nad ułasnym žyćciom. Niekatorym ludziam heta padychodzić — tym, u kaho zanadta šmat kantrolu vyklikaje bahata tryvohi. Ale dla volnaha i niezaležnaha čałavieka heta nievierahodnaje abmiežavańnie.
Mieć biełaruski pašpart ciapier — vielmi darahoje zadavalnieńnie, jak zaŭvažaje Skibskaja. Navat kali ty ni ŭ čym nie ŭdzielničaŭ, treba hrošy, kab dajechać da krainy, zamianić pašpart i pražyć tam uvieś toj čas, pakul jaho buduć rabić. Atrymlivajecca, što ludziej vykarystoŭvajuć, ich resursy nie pavažajuć: maŭlaŭ, nam usio adno, kolki heta vam kaštuje.
«Vam zdradziła nie Radzima»
«U nas nie adbirajuć biełaruskuju identyčnaść, ale pa joj bjuć. Navat kali čałaviek vyrašyć admovicca ad biełaruskaha hramadzianstva, u jaho asabistaj historyi ŭžo zapisana, što jon — hramadzianin Respubliki Biełaruś, navat kali i ŭ minułym. I ciapier jaho identyčnaści škodziać: žorstka, metanakiravana bjuć va ŭraźlivaje miesca. Ale adabrać hetuju častku identyčnaści nielha, ad jaje nie admovicca. Heta jak kali ŭ čałavieka pamirajuć baćki, jon nie pierastaje być ich dziciom.
Biełarusami siabie ličać nie tolki tyja, u kaho jość sini pašpart, tym bolš što naša nacyjanalnaść — składany kanstrukt, u nas namiešana stolki roznaj kryvi. I kali vy ličycie siabie biełarusam, vy im zastajaciesia, heta častka vašaj identyčnaści. Niechta moža na jaje napadać, niechta moža jaje asprečvać, ale heta vaša charaktarystyka, i treba ŭ joj uzmacniacca. Vy — hramadzianin Respubliki Biełaruś niezaležna ad taho, ci budzie ŭ vas pašpart, ci farmalnaje hramadzianstva», — upeŭnienaja psichołah.
Śpiecyjalistka rekamienduje kłapacicca pra jurydyčny bok svajho žyćcia. Kali vy majecie mahčymaść atrymać hramadzianstva inšaj krainy, to treba jaho rabić. Dla vas heta dadatkovaja apora, jašče adzin atrybut biaśpieki, i z vašaha boku nie budzie zdradaj aformić pašpart inšaj krainy. Natalla śviedčyć, što bahata ludziej nie chacieli atrymlivać hramadzianstva inšych krain, bo ličyli, što jany zdradžvajuć svajoj Radzimie, a ciapier daroha dla ich adkrytaja. Nie jany admaŭlajucca ad Radzimy, kaža psichołah, a chutčej jana ad ich.
Ciapier vielmi važna raźmiažoŭvać Biełaruś i režym Łukašenki. Skibskaja tłumačyć: «Tyja ludzi, jakija ciapier va ŭładzie, nie jość Biełaruś. I vam zdradziła chutčej nie Radzima, a čynoŭniki, jakija vykarystoŭvajuć toje, što im nie naležyć. Ich adkaznaść — kiravać i sačyć za zakonnaściu, a jany złoŭžyvajuć svajoj uładaj i niesumlennym čynam vykarystoŭvajuć dadzienyja im paŭnamoctvy. Biełaruś im nie naležyć, ale jany sprabujuć pakazać inšaje: maŭlaŭ, Biełaruś — naša i vy — našy, nie darahija suhramadzianie, a zakładniki».
U hetaj situacyi my, pavodle Natalli, uraźlivyja prosta pa fakcie svajho naradžeńnia ŭ Biełarusi i svajho hramadzianstva. Ukazam 278 nas bjuć va ŭraźlivaje miesca. Čałaviek ź nieŭratyčnaj arhanizacyjaj psichiki budzie imknucca nie bić inšaha tudy, dzie balić, a tut, jak ličyć psichołah, metanakiravana i žorstka bjuć u słabaje miesca, heta jak udaryć dzicia, jakoje apryjory słabiejšaje za ciabie. Nasamreč, heta akt vielmi vialikaj žorstkaści da ahromnistaj masy ludziej, abiasceńvańnie žyćcia ludziej, ich losaŭ i intaresaŭ.
Natalla miarkuje, što apošnija padziei — mahčymaść dla biełarusaŭ zamiežža adčuć siabie pa adzin bok, niahledziačy na mahčymyja svarki: «Mahčyma, toj čałaviek, kaho ty ciapier abiasceńvaješ, niekali išoŭ kala ciabie na maršy. Za ŭsimi ciapierašnimi zvadkami, abvinavačvańniami, usie zabylisia, što my ŭ adnoj łodcy i naš port prypiski adziny. My nie abaviazanyja lubić adno adnaho, my možam kamuści nie padabacca i nam chtości moža być niepryjemny, ale było b niabłaha zhadać, što my majem adnu supolnuju prablemu, a jana zusim nie z tych, praź jakija ciapier časta svaracca biełarusy».
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆU sacsietkach pišuć, što stała nielha terminova zrabić pašpart u Biełarusi. Ci praŭda heta?
«Kali ty nie ŭ hetym śpisie, to budzieš u druhim». Jak u Biełarusi źbirajuć podpisy za Łukašenku2
Kamientary