«Mama skazała: moža, i dobra, što ciabie pasadzili». Były palitviazień pra turemščykaŭ, asudžanych ź nizkim statusam i bojaź rasijan
«Ja i dumać zabyŭsia, što takoje ŭ nas było», — kaža były palitviazień Maksim Siluk pra padtrymku suajčyńnikaŭ. Jon adsiedzieŭ u škłoŭskaj kałonii 2,5 hoda pa abvinavačańni ŭ błakavańni čyhunki. Zhadvaje, jak paśla śmierci Ašurka ŭ kałonii stali aściarožničać: adnaho z supracoŭnikaŭ navat panizili za svavolstva. I jak sprabavaŭ vyjechać praz Kalininhrad, zastaŭleny vajskoŭcami.
«Niama ničoha horšaha, jak pačynać novaje žyćcio z daŭhoŭ»
35-hadovy Maksim Siluk emihravaŭ ź Biełarusi try miesiacy tamu. Ciapier u Polščy prystasoŭvajecca da miascovych realij. Jon pryznajecca, što heta dajecca niaprosta, bo na mnohija rečy brakuje času. Treba vučyć movu, afarmlać lehalizacyju, uładkoŭvać syna ŭ licej. Na pražyvańnie Maksim zarablaje taksavańniem.
Dniami były palitviazień źviarnuŭsia pa finansavuju dapamohu. Zbor achviaravańniaŭ arhanizavaŭ fond «Bajsoł».
Maksim Siluk tłumačyć, što za čas źniavoleńnia nazapasiŭsia vialiki doŭh pa alimientach pierad dačkoj. Jość zapazyčanaść za arendu kvatery ŭ Polščy.
«Ja nie lublu prasić, ale być słabym baćkam dla svaich dziaciej, być ciažaram dla siabroŭ i svajakoŭ — heta jašče horš. Da 2020 hoda ja byŭ paśpiachovym i samadastatkovym ščaślivym siemjaninam. Ale ciapier pačynaju novaje žyćcio ŭ novaj krainie. I niama ničoha horšaha, čym pačynać jaho z daŭhoŭ», — adznačaje były palitviazień.
Iluzij pra dobraje žyćcio na čužynie Maksim nie mieŭ. Jaho ŭraziła padtrymka suajčyńnikaŭ, jakija vymušana pakinuli radzimu raniej za jaho i stvaryli centry dapamohi ziemlakam.
Siluk kaža, što, kali byŭ u kałonii, nie viedaŭ pra ŭzrovień kansalidacyi biełarusaŭ za miažoju. Što jany arhanizoŭvajuć maršy pratestu, jakija źbirajuć vialikuju kolkaść ludziej.
«Ja i dumać zabyŭ, što takoje ŭ nas było», — zaŭvažaje były palitviazień.
«Łukašenku ŭdałosia padzialić narod»
Da 2020 hoda Maksim Siluk rabiŭ u Maskvie mieniedžaram pa prodažach u bujnoj handlovaj arhanizacyi, jakaja zbyvała vyraby ź mietału. Tam dobra zarablaŭ.
Były palitviazień byŭ daloki ad palityki, ale daŭno prykmieciŭ, što režym Łukašenki niespraviadliva stavicca da narodu. Žyćcio jaho kruta źmianiła vybarčaja kampanija 2020-ha.
Jaho ŭrazili ludzi, jakija vystojvali daŭžeznyja čerhi, kab padpisacca za alternatyŭnych vyłučencaŭ na prezidenctva. Dziviła, kolki prychilnikaŭ pieramienaŭ prychodziła na sustrečy sa Śviatłanaj Cichanoŭskaj. Kali aryštavali Viktara Babaryku i pradstaŭnikoŭ jaho štaba, zrazumieŭ, što niešta ŭ krainie adbyvajecca nie tak.
«Pryjechaŭ na vybary 9 žniŭnia prahałasavać. Naviedaŭsia na niekalki dzion. Dumaŭ, prahałasuju i chutka zjedu, bo pieramožam, ale daviałosia zmahacca da apošniaha», — havoryć jon.
Były palitviazień nie ŭjaŭlaŭ, što takoje režym Łukašenki i nakolki adładžanaja jaho mašyna represij.
«Łukašenku ŭdałosia padzialić biełarusaŭ na tych, chto za jaho i chto suprać jaho. Była zroblenaja vialikaja praca dla hetaha. Prapahanda spracavała. Jabaćki stali jašče bolš zaciatymi prychilnikami Łukašenki. Im składana admovicca ad svaich pierakanańniaŭ i pryznać svaje pamyłki», — miarkuje były palitviazień.
«Mama skazała: moža, i dobra, što ciabie tady pasadzili»
Maksima Siluka schapili 26 listapada 2020 hoda pa abvinavačańni ŭ hrupavym chulihanstvie (za pratesny nadpis na «Tabakiercy») i naŭmysnym pryviadzieńni ŭ niepryhodnaść transpartnaha srodku abo šlachoŭ znosin. Drotam byli pieraviazanyja rejki, u vyniku čaho spracavała sihnalizacyja, što pryviało da spynieńnia ciahnika.
«Rabilisia dyviersii na čyhuncy, kab z zatrymkaj išoŭ uschodni tranzit tavaraŭ. Hetym pakazvałasia, što Łukašenka nie moža navieści ŭ krainie paradak. Jak partnior jon nienadziejny. Mienš hrošaj atrymaje režym, a značyć, buduć mienšyja zarobki ŭ siłavikoŭ. Nam tak zdavałasia ŭ toj čas. Sami siłaviki pavinny byli heta ŭbačyć», — tłumačyć były palitviazień.
Brescki sud adpraviŭ Siluka na 2,5 hoda ŭ kałoniju ahulnaha režymu. Jon ličyć, što jamu pašancavała, bo ciapier za padobnyja dziejańni kidajuć za kraty na bolš praciahłyja terminy.
U svaim zvarocie ab dapamozie były palitviazień zhadaŭ słovy maci, jakija byli pramoŭlenyja joju na pieršym doŭhaterminovym spatkańni ŭ škłoŭskaj kałonii: «Moža, i dobra, što ciabie tady pasadzili. Inakš kali b ty spyniŭsia?»
Z zaściarohaj maci Maksim zhadžajecca:
«I sapraŭdy, kali? Ja nie viedaju, tamu što spyniacca nikoli nie źbiraŭsia».
Maksim Siluk z vyšyni 2023 hoda kaža: «Kali b hramadstva chacieła vajavać, to vajavała b».
«My zrabili jak zrabili, — adznačaje jon. — Šmat ludziej, jakija siadziać, duža złyja. Kali jany vyzvalacca, to režymu mała nie padasca. Hetym razam z kvietkami na siłavikoŭ nie pojduć».
Były palitviazień nie vieryć u mirnyja pieramieny.
«Čyrvonaja zona» i asudžanyja z «nizkim sacyjalnym statusam»
Maksima Siluka bolš za dva hady ŭtrymlivali ŭ škłoŭskaj kałonii №17. U joj pad tysiaču asudžanych. Pavodle pravaabaroncaŭ, nie mienš za 100 ź ich niavolacca za palityku. Byłyja siadzielcy śćviardžajuć, što kolkaść asudžanych z žoŭtymi birkami moža siahać 150 čałaviek.
Maksim Siluk adznačaje, što ŭ 2020-2021 hadach supracoŭniki kałonii da bolšaści palityčnych asablivaj ahresii nie prajaŭlali.
Na jaho pohlad, tady nahladčyki nie razumieli, što hvałt zaciahniecca nadoŭha, i tamu abychodžańnie było spakajniejšym. Pad presinham byli pieravažna viadomyja palitviaźni.
«Naprykład, Paŭła Sieviarynca pastajanna začyniali ŭ ŠIZA dy jašče niekalki čałaviek. Ale inšych zbolšaha nie čapali», — udakładniaje jon.
Maksim Siluk ustrymlivajecca raskazvać pra palitviaźniaŭ, bo ličyć, što hetym naškodzić im.
Jon zaznačaje, što škłoŭskaja kałonija ličycca «čyrvonaj». Heta značyć, što tam niefarmalnyja praviły prydumvaje administracyja, i jany ničoha supolnaha z zakonnaściu nie majuć.
Supracoŭniki viaźnicy, naprykład, sami vyrašajuć, jakoha z asudžanych spravakavać na ŭčynak, jaki pryviadzie da nadańnia jamu «nizkaha sacyjalnaha statusu». U kryminalnym asiarodździ takich aryštantaŭ nazyvajuć «pieŭniami».
«Načalniki atradaŭ prymušajuć asudžanych brać śmietnicy, a heta pavodle aryštanckich praviłaŭ abaviazanyja rabić niavolniki mienavita z «nizkim statusam». Kali admaŭlaješsia, to adrazu traplaješ u štrafny izalatar», — tłumačyć Maksim Siluk.
Pa jaho słovach, šmat chto z palityčnych sutykajecca z pravakacyjami turemščykaŭ. Niekatoryja, nie viedajučy, vykonvajuć ich «zahad».
U kałonii niekalki palitasudžanych majuć «nizki status».
Ale, pavodle Siluka, taki status nie maje toj siły, jak u kryminalnym asiarodździ, bo ŭsie razumiejuć, što jon vynik pravakacyi.
«Takich asudžanych nichto nie źbivaje, jak u «błatnych». Ź imi biez abmiežavańniaŭ kamunikujuć. U ich asobny stoł. Jany zajmajucca pryborkaju, myjuć tualet, vynosiać śmiećcie. U niekatorych atradach asudžanyja z «nizkim statusam» nie chodziać u pracoŭnuju zonu».
Maksim Siluk kaža, što śmierć Vitolda Ašurka zmusiła turemščykaŭ časova źmianić staŭleńnie da palityčnych. Sam jon trapiŭ u kałoniju paśla trahiedyi z Ašurkam. Jaho śmierć adna z zabaronienych u viaźnicy tem.
Były palitviazień kaža, što pa śmierci Ašurka pierastali źbivać novych asudžanych pierad adpraŭkaj u karancin. Da hetaha etapy šychtavali la ściany i bili.
Pravakacyi ŭ adnosinach da palityčnych, kab pieravieści ich u «nizki status» časova prypynili. A supracoŭnika administracyi majora S-va, jaki praciahnuŭ takuju praktyku i praź jaho asudžanamu za palityku dali «nizki status», pa słovach Siluka, panizili ŭ pasadzie.
«Jon siadzieŭ u štabie, a za hety ŭčynak jaho pastavili na «bradviej» kantralavać asudžanych, — tłumačyć Maksim Siluk. — Samoha asudžanaha nieŭzabavie pieraviali ŭ krytuju turmu i niby «nizki status» źniali, bo dali jaho nie «zhodna z paniaćciami».
Paśla pačatku vajny turemščyki stali dziejničać žorstka
«Ciarplivaje» staŭleńnie da palityčnych u škłoŭskaj kałonii tryvała da pačatku poŭnamaštabnaj ahresii Rasii suprać Ukrainy. Paśla 24 lutaha 2022 hoda presinh adnaviŭsia.
Usich asudžanych pa palityčnych matyvach stali rabić złosnymi parušalnikami režymu, što ŭskładniała im umovy vyžyvańnia ŭ niavoli.
Da dźviuch bazavych vieličyń zrezali atavarku. Źmienšyli kolkaść dzion na doŭhaterminovaje spatkańnie. Usich stali adpraŭlać u štrafny izalatar. Paboleła prydzirak. Stali maralna prynižać.
«Uvieś dzień pierabyvaješ pad napružańniem. Pastajanna čakaješ zaŭvah i rapartaŭ za parušeńnie. Z zajzdrosnaj rehularnaściu asudžanaha vinavacili ŭ tym, što nie pavitaŭsia. Chacia jon pavitaŭsia. Nie pavitaŭsia — parušeńnie. Ci huzik rasšpileny, a heta nieachajnym vyhladam ličycca, — taksama parušeńnie. Chacia ŭsio było zašpilena. Byvaje, što paśmiajalisia, paŭśmichalisia, a tut rapart prylacieŭ», — raskazvaje Maksim Siluk pra abychodžańnie z palityčnymi.
Pavodle Siluka, zaachvočvańniaŭ dla palitasudžanych z 10-m «ekstremisckim» prafulikam nie vypisvali, jak by dobra jany siabie ni pavodzili.
«Noč — heta adziny tvoj siabar. Kožnaja ranica — heta kvest. Ty nie viedaješ, dzie ty apyniešsia ŭ nastupnuju noč», — adznačaje surazmoŭca.
Jon ličyć, što presinh asudžanych za palityku źviazany z adčuvańniem turemščykami svajoj biespakaranaści.
«Sadyzm u ich žyvie pastajanna, ale da vajny va Ukrainie jaho strymlivali miežy zakonaŭ, praviłaŭ, pracedur. A potym usio heta źniali», — kaža jon.
Na jaho pohlad, sadyzm charakterny dla kožnaha čałavieka, a abstaviny raskryvajuć hetuju jakaść. Vajna va Ukrainie jaskrava heta vyjaviła ŭ rasijskich sałdat.
«Naŭrad ci jany ŭ siabie na radzimie zabivali i hvałtavali. A ŭ inšaj čužoj krainie pačali čynić žach. Čamu jany ŭ siabie hetaha nie rabili, a va Ukrainie pačali? Usiodazvolenaść!» — razvažaje były palitviazień.
«U Maskvie ludzi słova bajacca skazać»
Maksim Siluk kaža, što pierad vyzvaleńniem staŭ niepakoicca, kab jamu nie praciahnuli terminu. Supakoiŭsia, kali 1 lutaha 2023 hoda vyvodzili z zony.
Maksim nadumaŭ emihravać jašče ŭ kałonii. Pra svaje namiery nikomu nie kazaŭ. Spadziavaŭsia, adnak, što doma pabudzie daŭžej. Jon kaža, što spačatku źbiraŭsia vyjechać u Maskvu da siamji. Paźniej zrazumieŭ, što tam «taksama zusim kiepska».
Toje, jak źmianiłasia abstanoŭka ŭ stalicy Rasii, jon pabačyŭ na ŭłasnyja vočy, kali kiravaŭ praź jaje ŭ emihracyju. U Maskvie adčuvałasia, što kraina vajuje.
«Tam panavała napružanaje maŭčańnie. Da 2020 hoda narod byŭ raźniavoleny, a ŭ 2023-m heta adčuvańnie źnikła. Usie nibyta chodziać, uśmichajucca, ale ŭsio heta niejak nienaturalna. Jany słova bajacca skazać», — dzielicca nazirańniami były palitviazień.
Maksim spadziavaŭsia trapić u Polšču praz Kalininhrad, ale jaho padčas mytnaha kantrolu źniali z aŭtobusa na Hdańsk. Jon byŭ u śpisach nievyjaznych. Biełarusu było zahadana ciaham dnia pakinuć Kalininhradskuju vobłaść.
Byłoha palitviaźnia dapytaŭ supracoŭnik FSB.
«Dopyt byŭ taki ž, jak i ŭ biełaruskich miantoŭ. Mietady tyja ž. Vypytvaŭ, čaho nievyjazny, čamu jedu ŭ Polšču, što rabiŭ u Kalininhradzie», — raskazvaje Siluk.
Pa jaho słovach, u Kalininhradzie šmat vajskoŭcaŭ. Na vakzałach praviarajuć aŭtobusy i mašyny z dapamohaj admysłovych prystasavańniaŭ. Usiudy mietałašukalniki, turnikiety.
«U zdarovaj krainie takoha niama», — padkreślivaje jon.
Maksim kaža, što z zadavalnieńniem zastaŭsia b na radzimie, ale situacyja tam dalokaja da narmalizacyi.
«U emihracyi my čužyja ludzi, ale tut ty adčuvaješ, jak žyvieš, — padsumoŭvaje były palitviazień. — Emihracyja — heta vyklik, i jaho musiš pieraadoleć. Urešcie, heta lepiej, čym na kanapie lažać ci siadzieć u turmie. Tut možaš dapamahać ziemlakam».
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆHladzicie taksama:
Ivulin pra ździeki z Puškina, ciažki stan Łatypava i erzac-seks u kałonii
Mastak Aleś Puškin pra Babaryku: A ci kupiŭ jon karciny Maračkina i Ščamialova?
Pieršaja vice-mer Minska Nadzieja Łazarevič prajšła praz zatrymańnie, muž zastaŭsia ŭ SIZA11
Kamientary
klučievaja fraza )
a nielzia sdiełať napierie
kor? )Piervych naznačił v vinovnikov vsieho i vsia, zapisał v vinovatych i vrahov 80% nasielenija.
Ostalnym 20% poručił mučiť, pytať, rieprieśsirovať, iźbivať i niezakonno sudiť, naznačiennych v vrahov i vinovnikov.
Otsiuda vručienije kuvałdy ozarionku (simvoł izdievatielstv, ubijstv i pytok vahniera), čto privieło dažie k vozmuŝieniju časti jabatiek, kotoryje nie chotiat, čtoby ich dieti žili pod kuvałdoj ozarionka i łukašienko, v usłovijach azarionŝiny i bondarievŝiny.
Nosiaŝich pohony biełarusov, łukašienko, s pomoŝju ozarionkov i bondarievych, zastavił dročiť na Rośsiju i izdievaťsia nad mirniakom v Biełarusi, činovnikov, łukašienko, s pomoŝju azarionkov i bondarievych, zastavił šlifovať nasielenije Biełarusi pod siebia i Rośsiju.
I da, jabaťki dumali, čto pomordujut, popytajut, poiznasiłujut, pobivajut hodik biełarusov i vsio staniet kak było, an niet, vsio
tolko v načale i stanovitsia tolko chužie, i konca i kraju nievidať biespriediełu łukašienko i, dažie biespriediełu nad łukašistami i jabaťkami.
Mama zabłuždajetsia, hovoria, čto pravilno, čto posadili, kak i łukašisty s jabaťkami zabłuždajutsia, čto hodik pomordujem i zaživiom.....niet, dietiej jabatiek i łukašistov ždiot mordovanije i rieprieśsii, jeśli ničieho nie mieniať siehodnia i tiepieŕ, zavtra budiet pozdno.